ff S. Greçorii Regrilæ Paftoralis
o'tiofa Caverd verba htfgligirfius, ad noxia perve- A ligare diffimulat ,e o Te efuriens per volüptatum
nimus : ut prius loqui aliena libeat, poftmodum
detraffcionibus cdruiti viramade quibus loquitur
mordeat, ad extremum verb Clique ad apertas lingua1
contumelias erumpat. Hinc feminantur fti-
muli, oriuntur rixae , accendurvtur faces odiorum,
pax extinguitur cordium. Unde bene per Salomo-
nem dicitur i &jli ditnittit aquarn, caput eftjurgio-
rum. Aquarn quippe dimitcere , eft linguam in
fluxum eloquii relaxare. Quo contra in bona etiam
parte iterum dicitur : Aqua, profunda, verba ex ore
•uri. Qui ergo dimittit aquarn , caput eft jurgiodefideria
fpargat. Hinc ab eodem ntrfus Salomon
e feribitur: In defiderUs eft omnis otiOfm. Hinc Ft-
ipfa Veritate priedicante, un o quidem exennte fpi- M‘
ridu munda domus dicitur , fed multiplicius re-
deunte dum vacat occupatur. Plerumque piger
dum neceflaria agere negligit, quondam libi diffi-
ciliaopponit, qiutdam verb incaute formidat: Sc
dum quail invenit quod velut jufte metuat ^ often- va
ditquod in otio quafi non injufte torpefcat. Cui t10
refte per Salomdhem dicitur: Propier frigus piger pi
arare noluit: mendivabit ergo afiate, dr non dabitur
rum : quia qui linguam non réfrénât ,■ concordiam ei. Propter frigus quippe piger non arat, c dum- de-
diffipât. Unde è diverfo feriptum eft : fpui imponit B fidiæ torpôre conftri&us , agere quæ debet bona
ftultofilent turn , iras mitigat. Quod autem mul tilo-
quio quifque ferviensb, reftitudinem juftitiæ te-
nere nequaquam poffit, teftatur Propheta, qui ait :
Vir linguofus non dirigettlr fiuper terrain. Hinc quo-
que Salomon iterum dicit : inmultiloquio non deer it
peccatum. Hinc Ifaia'S ait : Citltüs jiïfiitidfitentium :
videlicet indicans, quia mentis Juftitia defolatur,
quando ab immoderata loCutione non parcitur.
Hinc Jacobus ait : Si quispiltdtfe religiôfüm ejfè non
réfrénant linguamfuam ,fedfedûcehs corfuttm, hujus
van a efi religio. Hinc rurliim ait : Sit omnis homo
velox ad audiendum, tardus autem ad loquendum.
Hinc iterum, linguæ vim definiens, adjungit : In-
quictum malum, plena veneno mortifero. Hinc per
diffimulat. Propter frigus piger non arat , dum
parva ex adverfo mala metuit, Sc operari maxima
prætermittit. Bene autem dicitur : Mendicabit af-
tate, & non dabitur ei. Qui enim nunc in bonis ope-
ribus noli exfudat, cum fol jiidicii ferventior appartient
, quia fruftra regni aditum poftulat,- nil
accipiens æftate mendicat. Bene huic per eumdem
Salomonem rurfum dicitur : ^ui obfervat ventum,
non (eminat ; dr qui confidcrat nubes, nuni quam met it.
Quid enim per ventum, nili rtialignorum fpirituum
tentatio exprimitur ? Et quid per nubes quæ mo-
ventur à vento, nifif adverfitates pravorum homi-
num delignantur ? A vends videlicet impelldntur
nubes, quia immundorUm fpirituum afflatu pravi
. 30. femetipfam nos Veritas admonet, dicens : Omne Q excitantur homines. Qui, ergo öbférvat ventum
verbum otiofum quod locuti fuerint homines, reddent
5 vetbi dceo ratioHcrh in die judicii. Otiofum quippe ver-
tio- bum eft, quod aitt ratione juftte neceffitatis, aut
intentione pix utilitatis caret. Si ergo de otiofo
fermone ratio exigitur, penfemus qux poena mul-
tiloquium maneat, in quo etiam per noxia verba
peccatur.
C a p u t X V .
Jguomodo admonendi pigri dr pracipitcs.
loniao is. A.Liter admonendi funt pigri, atque aliter prx-
c. xxxix. cipices. Illi namquc fuadendi funt,ne agenda bona,
«cfpitibus dum differunt, amittant: ifti verb admonendi funt,
non feminat; Sc qui conliderat nubes , numquam
mecit:quiaquifquis tentationem malignorum fpirituum,
quifquis perfecutionem pravorum hominum
metuit, neque nunc grana boni operis leminat,
neqite tunc manipulos fantftx retributionis fecat.
At contra , prxeipites dum bonorüm aduum Bonorum ope-
prxveniunt tempus, meritum pervertunt, Sc fxpe Ium.dum
inmalis cörruunt, dum bona minime difeernunt. pus 8 meritum
Qid nequaquam qux quando agant infpiciunt, fed amiccitur.
plerumque a£fca quia ita non debuerunt agere co-
gnofeunt. Quibus füb auditoris fpecie reifte apud
g Salomonem dicitur: Fili ,fine confilio nihil facias, Ecdi. 32. 2
&pofifattum nonpcenitebis. Et rurfum : Palpebra °
tua preccdantgrejfustuos. Palpebrx quippe grelfus v' ~ ’
J ne dum bonorum tempus incaute feftinandopræ-D præcedunt, ciiin Operationen! noftram conlilia reveniunt,
eorum mérita immutent. Pigris itaque
intimandumeft,quodfæpe dumopportunè agere
quæ poffiimus nolumus, paulb poftcùm volumus
non valemus. Ipfa quippe mentis delidia dum con-
: pravi grud fervote non accenditur, à bonorum defiderio
fimditus , convalefcente'furtim torpore ma£ka-
9. m tur. Ü nde apertè per Salomonem dicitur : Pigredo
irnmimt foporem. Piger enim re<ftè fentiendo quali
vigilat, qüamvis nil operando torpefcat. Sed pigredo
foporem immittere dicitur ; quia paiilifper
c etiamc re£iè fentiendi vigilantia amittitur, dum à
bene operandi ftudio cellatur. U bi re&è fubjun-
gitur: Et anima dijfoluta efuriet. Nam quia fe ad
iiipèriora ftringendo non airigit, negleftam fe intta
præveniunt. Qui enim negligit conliderando
pr æ v idere quod facit, grelfus tendit, 0 cul os clau-
dit, pergendo iter conficit, fed prævidendo libi—
metipli non antecedit, atque idcirco citius corriiitj
quia quo pedem operis ponére debeat, per palpe-
bram conlilii non attendit.
C a p u t X V I .
Jptfomodo admonendi manfueti dr iracundi.
A Liter admonendi funt manfiieti. atque aliter
iracundi. NonnunqUam ènim riianfueti cùm præ- Aiit’êt »<
funt, vicinum Sc quali juxtapolitum torporem de- nendî mai
lidiæ pâtiuntur. Et plerumque nimta refolutione “u^ajll"'r
ferius per delideria expandit: Sc dum ftudiorum £ lenitatis,ultraquamnecelfe eftvigorenidiftriiftio- Manfuetudini-
fublimium vigore non conftringitur , cupiditatis nis emolliunt. At contra iracundi cum regiminum riemus torpor,
infimxd famefauciatur: ut quo leper difeiplinam loca percipiuiit^ qUoimpellente ira in merltis vx-
* X aud.. de quibtti loquimur.
b Belv. & duo priorcs Carnot, firviens, linguam frenare nequiverit
tecidet ut reSitudmem . &c.
* In Belv. Corb.Theod. & duobusprioribus Carnot, reefo fentiendo.
ïeftio à refto lenfu non abhorrer, modo fie legaturquia paultfyer
etiam recti fentiendo vigilant!a amittitur. Scilicet non fufficitre&è (entire,
nifi bon urn operemur', quo negleâo amittitur vigilantia. Alia
lectio quam fequimur, ell Tree. Gemet. &c.
* Laud. & primus Carnot, cup. infirma acumine fauc. Belv. & fecun-
dus Carn. habent etiam acumine , additis poll fautiatur, his verbis.
I,* Norm. & Carnot, dum defidia & torp.,
f Hoc eft, adverlantium pravorum impetus, & oppugnationcs. Dè
{enfu vocis hujus apud Greg, vide 1. i . Moral, n. fr.
g Hîc S. Dpftor librum Ecclefiaftici dilêrtè Salomoni tribuit, cujufi
au£lorcm fæpc alibi appellat tantum , qttemdam fapientem. Vide 1; 7:
Moral, n. 4Ç.T. 10. n. j i .1. 17. n. f3.1. 33. n. 13. Infra in Admonitione
xi. Salomon, juxta quofdam mil. optima: fidci > próhuntiatur fetiptor
hujus facri librj. Confule ibidem notam ».
Ira: pt*lat°-
rumpcftlmicf
fcftus. "
fani.'im devoivuhtur, éo etiam fubditorum vitam A fuam Abigail laudabiliter tacuit , qiiam digefto
diffipataquietis tranquillitate confiindunt. Quos
cum furor agit in pra^ceps^ ignorant quidquid irati
faciunt, ignorant quidquid a femeciplis patiuntur
irati. Nonnumquam verb, quod eft gravius, irx
fua: ftimulum juftitix zelum putant. Et edm vi-
tium virtus creditur, line metu culpa cumulatur.
Sxpe ergo manfueti dilfolutionis torpefeunt tx-
dio: ftrpe iracundi re£titudinis falluntur zelo. II-
lorum itaque virtuti vitium latenter adjungitur :
his autem fuum vitium quali virtus fervens vide-
tur. Admonendi funt igitur illi, ut fu giant quod
juxta ipfos eft, ifti quod in iplis eft attendant: illi
vino laudabiliter dixit. Idcirco enim malum quod
fecerat, cognofcere potuit, quia hoc ebrius non
audivit.
Cum verb ita iracundi alios impetunt, ut decli- iracundi riii
nariomninonon poffint, non aperça exprobratio-
ne, fedfub quadamfunt cautela reverentiæ par- coiripien u
cendoferienai. Quod melius oftendimus, li Abner
faiftum ad medium dcducamus. Hunc quippe
cùm Afaël vi incautæ præcipitationis impeterer,
feriptum eft: Locutus efi Abner adAfael, dicens :■
Recede, noli meper/equi, ne compcllar confodere te in ^
terr am. Jpui audire contcmfit , & noluit de clin arc.
ûnâorepictur
manfuctudini
quod non habent difeernant, aifti quod habent. B Percufsit ergo cum Abner averfa hafia in inguine, dr
Ampledfcantuf manfueti folijeitudinenv, damnent ,a- C»»» AAat
iracitndi perturbationem. Admonendi funt man-
fueti, ut habere etiam æmulationem juftitiæ ftu-
deanc : admonendi funt iracundi, ut æmulationi
quam fe habere exiftimant, marifuetudinem fub-
jungant. Idcirco namque Spiritus fandus in co-
lumba nobis eft Sc in igne monftratus , quia videlicet
omnesquos implet, & columbælimplicitate
manfuetos, & igne zeli ardentes exhiber.
Nequaquam ergo fando Spiritu plenus eft, qui
aut in tranquillitate manfuetudinis fervorem æmu-
lationis deferit, aut rurfum in æmulationis ardore
virtutem manfuetudinis amittit. Quod fortalfe
melius oftendimus, li in medium Pauli magiftetransfedit
cum, dr mortuus efi. Cujus enimAfael
typum tenuit, nili eorum, quos vehementer arri-
piens furor in præceps ducit ? Qui in eodem furo-
ris impetu tanto cautè dcclinanai funt, quanto Sc
infane rapiuntur. Unde & Abner, qui noftro fer--
mone patris lucerna dicitur, fugic : quia dodorum
hngiiâ quæ fupernum Dei lumen indicat , cum
per abrupta furoris mentem cujufpiam ferri con-
fpicit, cumque contra irafeentem diffimulat ver-
borum jacula reddere, quali perfequentem non
vult ferire. Sed cum iracundi nulla conlideratione
fe mitigant, Sc quali Afaël perfequi Sc infanire non
celfant ,• necelfe eft ut hi qui fùrentes conantur re-:
primere , nequaquam fe in furore erigant, fed
rium proferamus, qui duobus difeipulis Sc non C quidquid eft tranquillitatis oftendant : quædam
Hujus Apofto
li provida löl-
Jicitudo.
verb fubriliter proférant , in quibus ex obliquo fu- f
rentis animum pungant. U nde Sc Abner cum con-*
tra perfequentem lubftitit, non eum redâ, fed
aversâ haftâ transforavit. Ex mucrone quippe per-«
cutere, eft impetu apertæ increpaiionis obviare*
Aversâ verb haftâ perfequentem ferire , eft fu-
rentem tranquille ex quibufdam tangere, Sc quali
parcendo fuperare. Afaël autem protinus occum-
bit, quia commotæ mentes dum Sc parci libi fen-*
tiunt, Sc tarnen refponforum ratione in intimis
fub tranquillitate tanguntur , ab eo quod fe ere-
xerant , ftatimeadunt. Qui ergo e à fervoris fui c
impetu fub lenitatis percuffione reliliunt, quali
fine ferro moriuntur.
C a pu t X V I I .
Jpuomodo admonendi humiles dr elati.
A Liter admonendi funt humiles, atque aliter Mmoniiieta
elati. Illis infinuandum eft, quàm fit vera excel- ^lîus humiî’ ■
lentia quam fperando tenent: iftis verbintiman- alius elatos ad*
dum eft, quam fit nulla temporalis gloria, quam ^°nendi mo*
Sc ampledentes non tenent. Audiant humiles
quam lilit ætetna quæ appetunt, quàm tranfitoria
quæ contemnunt : audiant elati quam lint tranfito^
ria quæ ambiunt, quàm æterna quæ perdunt. Audiant
humiles ex magiftra voce Vèritatis : Omnis £,lCi IS‘r+.
qui fe humiliât, cxaltabitur > audiant elati : Omnis ibidem
qui fe cxaltat , humiliabitur. Audiant humiles *
diverfacaritatepræditis, diverfa tamen adjutoria
prædicationis impendit. Timotheum namque ad-
monens, ait : Argue, obfecra, increpa in omnipatien-
tia dr doftrina. Titum quoque admonet dicens i
Htec loquere, & exhort are, & argue cum omniimpe*-
rio. Quid eft quod doftrinam liiam tanta arte dif-
penfatb , uE in exhibenda hac, alteri imperium,
atque alteri patientiam proponat, nifi quod man-
fuetioris fpiritus Titum, Sc paulb ferventioris vi-
dit elfeTimotheum ? Ilium per æmulationis ftu-
dium inflammat , hunc per lenitatem patientiæ
temperat. Illiquoddeeftjungit,huicquod fuper-
eft fubtrahit. Ilium ftimulo impellere nititur,
hunc fueno moderatur. Magnus quippe fufceptæ
Ecclefîæ colonus, alios palmites ut crefcere de-D
beant rigac : alios cùrii plus jufto crefcere confpicit
refecat : ne aut non crefeendo non ferant fru£tus,
aut immoderate crefeendo, quos protulerint amittant.
Sed longé alia eft ira quæ fub æmulationis
fpecie fùbripit, alia quæ turbatum cor Sc fine juftitiæ
prætextu confondit. Ilia enim in hoc quod
debet, inordinatè extenditur ; hæc aurem femper
in his quæ non debet , inflammatur. Sciendum
quippe eft , quia in hoc ab impatientibus iracundi
differunt, quod illi ab aliis illata non tolerant, ifti
autem etiam quæ toletentur important. Nam iracundi
fæpe etiam c fe déclinantes infequuntur,
rixæ occafionem commovent, labore contentio-
nis.gaudent} quos tamen melius corrigimus, fi in
ipfa iræ fuæ commotione declinamus. Perturbati E Gloriamptacedithumilitas : audiant elati: Anterui- &**.*'
s quippe quid audiant ignorant, fed ad fe redufti
tanto d liberiùs exhortationis verba recipiunt,
- quanto fe tranquilliùs toleratos embefeunt. Menti
autetti furore ebriæ, omne rè£him quod dicitur,
. perverfum videtur. Unde Sc Nabal ebrio culpam
* Seciindus Cam. Corb. Longip. Rbtofnag. Lyr. & tertius Gcmct.
jfiiquod habent ampleHantur. Manfueti per follicitudinem torporem damnent,
iracundi perturbationem. Ita etiam primus Carnot, adjefto wf, ante
torporem. In Laud. Belv. & tertio Carnot, lilt quid habent difeernant,
ifti quod non habent amplcclantur. Manfueti per follicitudinem torp. damnent.
.Duo priorcs Gemet. Manfueti fro fellicitudine torp. damnent.
nam exaltatur fpiritus. Audiant humiles : Adquem ifai.
refpiciam, nifi adhumilem dr quietum, dr trementem
fermones meos ? aüdiânt elati: Jî>uid Jitperbit terra EccU.13.9.
dr cinis? Audiant humiles i Deus humilia refipicit > pp 137.0.
audiant elati : Et alta a longe cognofcit. Audiant
Ïuimur ctim omnibus edit* Trecenfem.
Belv. Sc fecundus Cam. ut adexhibénda htc.
c Laud, dedignantes infeq. Tertius Carnot, déclinant
4 Gemet* ac pi. Norm* tanto libenttUs.
e Edïù,à furoris fui, contra mlT. tarn A
D iij