T um ufque ad tantum nefas profiliifle cognovi- A Hujus dum mihi per feriptâ Veftra mores Éxpfi*
m u s , uc uxores pubfleè fortiantur, fub omni cos mitis , amare me etiam quem nefcio feciftis. Sed
vigilantia requiras, & inventos digna coërcitione quia antiqui hoftis infidias fcitis , quoniam belin
monafteriis, quorum monachi fuerunt, rctranf-
mittas.Sed& dc Clericis ad Monachatum venien*
tibus, ficut fupra diximus, peragere non omittas.
Itaenirn Dei placabis oculos, éc implet* mcrce-
dis particcps invenicris.
lum durius contra vi&orcs proponit, nunc erga
eumdem folcrtiüs e Sandtitas veftra evigilet, uc c
bene ccepta perficiat , nee Te de pcrfc&is bonis
opcribus cxtollat, üt fidem cognitam, vita: quo»
que meritis tencat: 8c quia zterni regni civis fic
operibus oftendat i quatenus poft multa annörum
curricula de regno ad regnum tranfeat.
{ De trina vcrÖ merfione baptifmatis, nil c,
refponderi verius poteft quam ipfi fenfiftis : quia fa
a E P l S T O L A XLIII.
Ad Leandrum Epifcopum Hifpalenfem.
Epicopali gemit. Lcttettitr de Recharedi Regis con- B *n Un.a nihil omcit fandla: Ecclcfia: confuetu- S,‘
ne. Induttum ab Hifpanis ex Arianorum occafio- do diverfa. Nos autem quöd tertio mergimus,
ca in baptifmo merfionis ritum probat. Nonnullos triduanz fepulturx facramenta fignamus, Ut dum
Um tertio infans ab aquis educitur, refurredtio tri-
Gregorius b Leandro Epifcopo c Hifpalenfi. duani temporis exprimatur. Quöd fi quis forto
R c , , - n ,• n m etiam pro fumm*Trinitatis veneratione xftimet
Efpondere Epiftolis veftris tota mtentio- fieri , ncque ad hoe aliquid obfiftit baptizanne
voluiflem | mfi paftoralis cur* ita me dum femel S&ÉEH&
D e onere
■ verf,,
ne unica
mittit codices.
___ne voluiflem , nifi paftoralis cura: ita me
labor attereret, ut mihi magis fiere libeat, quàm
aliquid dicere. Quod veftra quoque reverentia
in ipfo litterarum mearum textu vigilanter intel-
ligit I quando ei “nZe?g lig&e nimte:r ‘lo qruo,r », quem vvec-* _ perionarum trimtas c hementer diligq Tantis qiuppc in hoe loco hu- C divinitatis fingularitas defignari. Sed quia nunc
iu s m n n d i n n a r in r nr SütgRSS i___SS r ■ , ■ - 1
dum femel in aquis mergcre : quia dum in tribus
fubfiftentiis una fubftantia eft, g reprehenfibile ef-
fc nullatenus poteft, infantem in baptiimate vei
ter vel femel mergere, quando & in tribus mer-
fionibus perfonarum trinitas , & in una poteft
jus tnundi fluftibus quatior, ut vetuftam ac pu-
trefeentem navem, quam regendam occulta Dei
difpenfatione fufeepi, ad portum dirigere nullatenus
poilim. Nunc ex adverfo fiuflus irruunt,
ulquc ab ha:reticfs infans in baptifmate tertiö
mergebatur, fiendum apud vos cfic non ccnfeo:
ne dum merfioncs numerant, divinitatem divi-
dant | dumque quod faciebant faciunt, fe mo-
rem noftrum vicifle gloricntur.
nunc ex latere cumuli fpumofi maris intumefeunt.
nunc à tergo tempeftas infequitur. Interque fixe
omnia turbatus cogor modo in ipfam clavum ad-
verficatem dirigere i modo, curvato navis latere,
minas flmftuum ex obliquo declinare. Ingemif-
co , quia fentio quod négligente me crefcit. fenti-
-n a vitiorum,. ,S c temKp. eftate fortiter obviante), ij1a11m11 - UIV.UUUJUC iLuuui in uororum auctum permutare.
jamque putridæ naufragium tabula: fonant. Flens j ) qua: nunc adhuc à librariis confcribuntur. Et nifi
reminticor f l l in n n p r n i n i rn/»n»n l n r t J i i n s l i rm e ___ 1 - ____r . • r n • • . .
Dulciflim* autem mihi fraternitati veftrje
Codices direxi, quorum notitiam fubter inferui.
Ea autem qua: in beati Job expofitione difta fue-
rant, & vobis dirigenda feribitis, quia ha:c verbis,
1 fenfibufque tepentibus per homilias dixeram, i
utcumque ftudui in librorum duftum permutare,
reminifcor quöd perdidi me^ placidum littus
quietis, & fufpirando terram confpicio, quam tarnen
rerum ventis adverläntibus tenere non pof-
fum. Si ergo me, frater cariflime, diligis, tu* mihi
orationis in his fluftibus manum tende; ut quo
laborantem me adjuvas, ex ipfa vice mercedisin
tuis quoque laboribus valentior exiftas.
Expiere autem loquendo nullatenus valeo
: gaudium meum , quöd communem filium Rc-
charedum gloriofiflimum regem ad Catholicanr
fidem integerrima agnovi devotione convcrfum.
portitoris præfcntium me feftinatio coanguftaf-
fet, cunda vobis tranfmittere fine aliqua immi-
nutione voluiflem : maximè quia & hoc ipfum
opus ad veftram reverentiam feripfi î ut ei quem
præ ceteris diligo, in meo vidcar labore defudaf-
fc. Prxterca fi vobis indulged tempora ab Eccle-
fiaftica occupatione cognofcitis, quid fit jam fcitis
; quamvis ctiam abfentem corpore, præfentem
mihi te femper intueor, quia vultus tui imaginem
intra cordis vifeera impreflam porto. Data k men- i
• fc Maii.
N o t j a d Ep i s t . X L I I I .
* Hujas Epifiolz meminit S. Ifidoras Hifpal. lib. de Scriptor. Ecdef.
Scnpfit, inquit, etiam & quafdam Epiftolas ad pridiBum Leandrum ,
i qutbus unam in eifdem librls fob titulo prtfationis adneclit. Altera loquitur
de merfione baptifmatis. Sec. Deeadem loquitur Concil. Toleta-
num iv. cui prsefuic S. IGdorus ean. 4. Unde patet Alcuinum imracrito
de hac Epiftola dubitaffe Ep. 10. diccns: Epifiolam verb quam a B Grtd,
Jim* n b , M .U , mi, iM i Camm ,Um
fit, . n . 1 ./,,«» Jm. «»«,„ jut mi., mmin, fU li,
Hanc asmi EpiltolamlaodacS. Licimanus Epifcopus ads. Gragoriim
ictibens. Vidclnd. x. Bp. ulnmam. 6
b De S. Leandro lege Epiftolam praviam ad libros Moral. Be noflras
quibus eamdero illullravimus, breves ootas.
e Hilpalis, hodie Sevilla, Hifpaniæ urbs amplilfima, & emporium
célébré ad fluvium Boetim, vulgô Guadalquivir, olim Bcetic*, nunc autem
Vandaliæ feu Andalufix Metropolis, Archiepifcopali titulo infignita.
Gujfanvil. Non legitur Hijpal. in Vatic. Reg. Corb. Norm. & plerif-
que mrs. In nonnullis tantdm feripturo, Epifcopo de Hijbaniis. In Colb.
Epifcopo de Spaniis. In cod. Rev. PP. Capucin. Rotom- Ad Leandrum
Spalenfem Ep. .
d De cjus & Vifigothorum converfione vide S. Grcgorium lib. t.
Dialog, cap. 31. (ids Scriptores Hifpaniæ, & maximè Rodericum
Toletanum lib. 1. cap. ij. Guffanv.
• I^nc hoc titulo Ibli fummi Pontifices ornantur. Olim communis
erat non folilm Epilcopis, fed etiam Prefbytcris & Diaconis. Lege En-
nodium lib. j. Ep. 13. ubialloquens Hormifdam DiaConum alt, &
quia novit optime SanHitas veßra. Imo in ferm. 9. appendicis operum
S. Ambrofii, ipfe.vcl Maximus plebem Chriftianam hoc modo compellat,
A poftolum xmulatus qui Romanos & alios Chrifto adhxrentes per fidem
S VO<" j?" ab*s *amcD quim Epilcopis Gregorius dicere lolet,
( Idem confirmatur t Cone. Tolet. IV. can. j. quod & utituraudlori-
tate Gregorii; additquc utramque immerfionem irreprehenfibilem habe-
r t : Propter vttandum autem fchifinatis fcandalum, vel htretici dojrma*
tis ufum , fimplam teneamus merfionem, ne videantur apud nos qui ter-
Uo mergunt, Uretuorum approbate ajfertionem, dum fequtmturfr mo-
rem. Nempequia Ariani trinam immerfionem adhibebant, ad lignifi-
candum tres ellein tribusperlonis natural. Notandum verd ante $. Gre-
gorium Concilia & Patres locutoscfle dc trina immerfione, quali necel-
faria & ex Dei inftitutione: quod quidem explicatur a S. Thoma 3. part,
p quatft. 66. art. 8. De trina merfione agitur de conf. dill. 4. cap. 78. &
leqq. Dionyfius Eccl. Hier. cap. 1. Canon 30. Apoft. Tertull. adverfds
Praxcam cap. 17. lib. de bapt. Be lib. de corona cap. 3. Bafilius de Spiri-
tu fandte cap. x7. Auguftinus ferm. xor. dc tempore. Ambrofi, lib. 1. de
Sacaim. cap. 7. Hieronymus contra Lucif. Ccterdm pro nnica merfione
non videtut S. Thomas teftimouium ullum adferre ante Cone. To-
let. IV. quod Gregorio Magno pofteriusfuit. Gujjanv.
° H*c ipla verba S. Ifidorus Hifpalcnfis refert loco fuperius laudato,
quod oinnem fraudem & iuterpolationisfiiAz fufpicionem amoverc debet.
h In uno Vatic. Norm. & nonnullis aliis, fe morem vefirum. Idem
| eft fenfus.
1 In nonnullis cd. fenfibufque pettntibus. Noflrz leflipni fufFragantut
Vatic. Gallic. &c. . 0
k Ita in folo Turon. $. Gat.
■ ■ ■ ■ ■ ■
E p i s t o l a XLIV.
Ad Pctrum Subdiaconum Sicilian
Flurima contra jus facia tmendari jubet. De Subdiacono-
rum ccelibatu decemit.
Gregorius Petro Subdiacono Sicilian.
QUod a rcfponfalem tuum tardé dimifimus >
Pafchalis feftivicatis occupationibus impli-
cati cum rclaxare citiùs minime valuimus. Cau-
A fias exadioncm injuftiflimam fieri,îtà ut à g feptua-
ginta terni femis, quod did ncfas eft, condufto-
rcs cxigantur : & adhuc neque hoc fufficit, fed
infiipcr aliquid ex ufu jam multorum annorum
cxigi dicuntur. Quam rem omnino deteftamur ^
& amputari de patrimonio funditus volumus. Sed
tua experientia five in hoc quod per libram am-
pliùs, five in aliis minutis oncribus, & quod ultra
rationis «qualitatem à rufticis accipitur, penfet 5
& omnia in fummam penfionis redigat, &: prout
vires rufticorum portant, penfionem integram &r
penfantem ad feptuagena bina perfolvant ; & nefas
verö, de quibus indicandum curafti , omnes B que b Cliquas extra libras , neque libram ma- k
fubtilitcr perquirentes , qualiter difpofuerimus,
inferius cognofces.
Cognovimus b rufticos Ecclefi* vehementer in
frumentorum pretiis gravari, itaut inftituta fum-
ma eis in comparatione abundanti* tempore non
fervetur. Et volumus ut jux'ta pretia publica omni
tempore,five minus five ampliüs frumenta nafean-
tur, in eis comparationis menfura tencatur.c Frumenta
autem qua: naufragio percunt, per omnia
volumus reputari; ita tarnen ut a tc negligentia
ad tranfmittendum minime fiat , ne dum tranfjorem,
neque onera fupra libram majora exige-
re debeant: fedper *ftimationem tuam prout vir-
tus fuflicit, in fummam penfionis crcfcat, &
fie turpis exaétio nequaquam fiat. Ne vero poft
obitum meum hæc ipfa onera qu* fuper pen-
fum illata fubtraximus, & in capite penfionis
fccimus crcfcerc , iterum in quolibet addantur,
& inveniatur fumma penfionis augeri , & onera
adje&ionis infuper ruftici fblverc compellantur :
volumus ut fecuritaxis libellos ita de penfionibus
facias , quatenus imprimas, dicens tantam penmittendi
tempus negligimr, damnum ex vitio ve- C fionem unumqucmquc deberc perfolvere , inibi
! ftro generetur. Vaide autem iniquum &: injuftum
j a efle profpeximus, ut a rufticis Ecclcfi* dc d fexta-
riaricis aliquid accipiatur, & ad majorem modium
dare compellantur , quam in horrea Ecclefi* in-
1 c fertur. Unde c prsefenti admonitione pr*cipimus,
ut plus qu^m decern ofto feXtariorum modios
numquam a rufticis Ecclcfi* frumenta debeant
accipi.Nifi forte fi quid eft quod naut* juxta con-
fuetudinem fuperaccipiunt, quod minui ipfi in na-
vibus atteftaritur.
f Cognovimus etiam f in aliquibus maflis Eccle-
D
abjcâis filiquis, i oneribus, vel granaticis. Quod «
autem ex his minutiis inufumRedoris accedebat,
volumus ut hoc ex pr*fcnti juflionc noftra, ex
fumma penfionis in ufum tuum veniat.
Ante omnia hoc tc volumus^follicitè attende-
r c , he injufta pondera in cxigcndis penfionibus
ponantur. Sed fi qua talia inveneris , frange, 8£
nova tc re£ta conftitue : quia & filius meus fer-
vus Dei Diaconus jam talia invenit, quae ipfi dif-
plicercnt ; fed licentiam h*c immutare non ha-
buit. Super jufta ergo pondera Rpræter excepta, fc
N o t
* Non intelligic legat
X L IV .
qui apud Principem, Ecclefis negotia pro-
curarec j, led nuntium leu curlbrem qui, datis quas ferebat Epiftolis, Be
refponfo accepto, quamprimum rcverterccur. Aut force loquitur de a-
liquo negotia Ecclefiaftica juflu Petri Subd. procurante. Sic intelle&a
vox Refponfaits in notis adlib. Moral, col. 1. latis explicatur.
b Hi erant agricolæ inSiculo Romanæ Ecclefiæ patrimonio. Cer tum
modiotum frutnenti numerum fingulis annis ex cenforia locatione lie
redderetenebahtur, ut tarnen nummos pro frumento nonnumquam datent.
Ex quo Romani populi Imperio adjunfta fuit Sicilia, aratores Sicilian
decimam frumenti quod colligebant Romanis penlitarunt........
Cum vero, inquit Tull. aft. v. in Verrem, arator aut frumentum ven-
didiffet, aut fervare vellet, aut in tum locum que imperabatur pertare
nolltt, petivit beneficii loco & gratia, ut fibi pro frumento, quanti fru
ment urn effet dart liceret. Ex hujufmodi principio at que accommodatio-
ne Magijtratuum, confuetudo sfiimationis introduit a efi. . . . Non igitur
ex tßimatione crimen, fed ex conjunäione amont atque tßimationis. Gra-
vabantur enim coloni, ft in annonæ copia, dum viliori pretio vxnibat
frumentum, pecuniam multam ultra publicum pretium folvere cogeren-
tur. Id egerat Verres Sicilix per triennium Prxtor. Unde ipfum acculât
Tullius, quod cdm in Sicilia leftertiis duobus aut ad fumtnum ternis
tritici modius effet, ifte pro ttitici modiis ftngulis ternos ab arato-
xibus deuarios feu duodeoös feftertios exegiffet. Ne quid fimile in Sicilix
patrimonio erga aratores ab Ecdcftx aftoribus fteret, cavet fanftif-
limus Pontifex : immo quia faftum fuerat, reprehendir.
* Quorum erat collatio annonx, eorumdem erat tranfveftio. L. Mediterrane
t, cod. de annon. & tribut. Tull. Verr. 3. Atque eadem lege te-,
nebantur Siculi coloni Eccleftx Romanx, qua olim Siculi omnes. Igitur
colonorum Eccleftx erat, ut frugum periculum ( fi fortè naufragio périrent
) pertineret ad damnum coloni feu poffefforis, nifi forte cafu
contigiffct, aut culpa & negligentia defenforis, quod intempefli
tranfmiffum eilet; aut tempeftatis vi ccrtis teftintoniis probata.
Vide cod. Theod. tom. 3. pag. 37.
d Sexdecim in modio lextarii. Fannins.
Amphora ter capit modium, Sextatius ipfum
Sexdecits haurit.
Plcbifcitum, quod duo Silii Publius & Marcus Tribuni plebis rogarunt
anno Utb. cond. 310. Sexdecim fixtarii in modio pent . . . . Sextarius e.-
quus librs, cum hofft fiet. Habebat igitur modius libras xxiv. Romanas
feu unciarum 11. De (extariaticis accipiebatur, cdm ultra debitam mo-
"dii menfuram lextarium uuum aut plures adjicere ex confuetudine ini—
qua cogebantur coloni: inde onus adjeüionis vocatur inferius. Dolens
temque.ipläm execrans queritut Greg. Ep. 34. lib. 13. quod modium
cum quo coloni Eeclejû frumenta dare comptllebantur, Scxv. fextario-
rum immerit Pantaleo Notarius in Syracafana Sicilix parte.
* In Lyr. & Àud. prtfenti jujfione.
^ Quod Gregorius fepe, Calfiodorus, & plures alii maffam vocant,
idem eft quod communids dicitur manfus vel manfum. Eft autem ager
certi modi 8c menlutx : quod quidem non malè convenir cum ea pofile
flîonc, quam alii appellant domum cul tarn, coloniam veftitam, Gall.
une Ferme, une Metairie, une Cenfe; ubi fervi, pecora, & fùppcllcx ne-
ceffaria , bujuûnodi maflx vel manli partem conftituebant. Nec vide-
tur voeem liane confùndcndam elle cum cala aut calula, qux tenuifîi-
ma erat polTèftîo : nam erat differentia inter calàtos &. manfuarios. Ad
confirmationem hujüs rei videndus Gregorius lib. lx. Ep. 9. Maffam
cum omnibus fundis fuis. 8cc. Guffanv. Maffa quid fit ex ipfo Gtcgorio
notum eft. Nam Ep. 31. libri 3. qux olim erat libri n . duodecimo , & in-
feribitur, conduftoribus maffarum, legitur in duobus Teller, condtikoribut
1- E maffarum feu fundorum per Gall. Ita etiam eft in tribus Colbert. 8c in
collcftione Pauli Diaconi. Eodcm lènfu ulurpatur mafia apud Seuato-
rcm lib. 8. Ep. 13. maffa fubter annexas, &c.
s In vulgatis legitur, à feptuagenis ternis femis. Ex Colbert, duo ha-
beut, à feptuagmta terms, vel terni femis. Alter, a feptuagenii ternit
femis ; fed in Vatic. Corb. Norm. & plerifque ac potioribus legitur :
a feptuaginta terni femis. . . . . . . exigantur ; unus fcilicct modius ex
viginti. Et infra leg. ad feptuagena bina perfolvant ; unum ad 33. Johan.
Diac. lib. x. cap. 69. Ex Tullio aft. v. in Verrem, ab Siculis araioribus,
prefer decumam, terne quinquagefime,fiolidi tres ex 30. exigebancur.Ob-
lèrvandum tamen hune locum varié in mis. legi. In Vaticano D. ha-
bcs : feptuagenii vina perfolvant. Ita Normann. Andcg. & duo Teller.
In'aliis Vatic, legitur, ad feptuagena vina perfolvant. Conlcntit Corb.
mutata voeu la ad, in &• lû aliis etiam Vat. ad feptuaginta vina, al.
ad feptuaginta vini lagtnas. Fortaffe vina idem eft ac bina , ufurpato
v pro b ; quod frequenter fit. Quaïnvis perfpicuè definire, quid hx vo-
£ - ;{,us parum accommodarx olim ftgmncarent, expeditum
non fit - conftat tamen agi de quibulHam cenfus pcrlol vendi modis.
Vide Cafliod. lib. r. Var. Ep. 14. lib. 1. Ep. 17. lib. 7. Ep. zo. & z i. fed
prxlerrim conlule Gloflar. Cangii ad vocem tenia, ubi ex Gafilodoto
profert locum de exaftione binorum & ternorum.
]> De filiquatico Thcodoricus Rex apud Caffiod. Var. lib. 1. Ep. 30.
lib. 3. Ep. z3.1ib. 4. Ep. 19. Onus erat rufticis impofitum, ut de rebus
omnibus nundinandis, frumento , vino, 8c oleo certain prxftarent por-
tioncm , quo liceret vendere. Cavet Gregorius- ne a rufticis ultra jufti
ponder is libram filiqua exigatur.
* In duobus mfs. Vatic, oleribus.
k In Norm, duobus Teller. Corb. Turon. & in plerifque mfs. vitx S.
Greg, a Joh. Diac. confcriptx legitur, & tibo. In Andeg. vilitiba.