S. Gregorii Regiftri Epiftolarum 6n
crgo me oratione, frater chariffime, adjuva, & A hortandam, ut veniente ad te ' Hilaro Chartu- t
quie de me formidare me confpicis, in temetipfo lario noftro , adunato f Epifcoporum univerfali '
quocidie timoré provida: follieirudinis penfa. Per Concilio, habito pra: oculis terrore venturi judi- f
caritatis quippe compagem, & tua funt qua: de c ii, caufa eadém fubtili ac folerti debeat indaga.
me loquor, ic mea qux te agerc concupifco. tione perquiri. Et fi caintulum hoc à prxfentium
/ De Eccleftafticis verb c privilegiis, quod vef- latoribus prxdifto Epiftopo documentis idoneis
tra fraternitas fcribic, lioc^poftpofita dubicatione fuerit approbatum , à uignitate officioque quo
i teneat : quia ficut noftra defendimus, ita fingulis fungitur., modis omnibus s degradecur : ut & illc g
quibufque Ecclefiis fua jura fervamus. Nee eui- ad poenitentiæ Iucra per agnitionem déliai re- '
libet, favente gratia, ultra quàm mcretur imper- deat, 8e ceteri tentare talia non jtratiumant. Æ-
1
tior, ncc ulli hoc quod fui juris eft, ambitu ftimu-
lance dcrogo; fed fratres meos per omnia hono-
rare cupio, ficque ftudeo honore fingulos fqbve-
h i, dummodo non fit quod alteri jure ab altero
poffit opponi. Refponfalium vero veftrorum moquum
enim eft ut qui Jefum Chriftum Dominum
noftrum hxretico accepta pecunia b venun- (
j dedit, uc fertur, ab ejus videlicet facrofan&i corporis
ac fanguinis tradandis myfteriis fubmovea-
tur. Si qua autem inter eos extra crimen hoc danilibus
valde congaudeo : in quibus mihi oftenfum norum quorumdam vel privatorum negotiorum ,
cft quantum me diligicis, qui ad me eledos fratres
& filios tranfmififtis. d Data decimo Kalend,
Augufti, Indidionc décima.
Epistola XLVIIL
Ad Columbum Epifcopum.
fi eu ci petitio Diaconorum ipforum continet, ver-
fatur intentio : hanc tua fraternitas cum prædido
Chartulario noftro ‘ probata cognitionewperquirat, .
& inter utramque partem juftitia k proccdentc definite.
' Porro autem prxfentium latorum infinuatio-
ne didicimus, Donatiftarum hxrefim pro pecca-
tis quotidic dilatari, &: valde plures data per vecilio,
depontndum, f i , pteuma corruptu s, Donanjtam E- C _ . - H k. 3 ’ rp-o ft -. ca-t holi•c um- barptifma î
pifeopurn in civitate fua fieri p ermißt. Alia qu&dam pri-
vata négocia privatim definienda. Donatiftarum harefim
dilatari gémit, ac ne ad illam Catholici deficere permit-
tantur, fuccendit paftoralem aelum.
Gregorius Colombo Epifcopo. *
| Donatiftis denuo baptizari. Quod quam grave fit.
frater , oportet nos tota mentis intentione per-
pendere. Ecce lupus Dominicum gregem non
jam in node latenter, fed in aperta luce dilaniat,
&: nos eum graflari in ovium riece cernimus; &
nulla ei follicitudine, nullis verborum jaculis ob-
NOtum eft, cariflime in Chrifto frater, quod viamus. Quos ergo frudus Domino multiplicati
antiquus hoftis, qui primum hominem b dc gregis oftendemus, fi & ipfum, quern pafeendum
paradifi deliciis in hanc xrumnofam vitam calli- fufeepimus, otiofa mente cernimus a beftia devo-
da perfuafione depofuit, &c in eo jam tunc huma- rari ? Studeamus igitur cor noftrum terrenorum
no generi pcenam mortalitatis inflixit, eadem Paftorum imitatione fucccndere , qui hyemales
nunc calliditate ovium Dominicarum Paftores, D nodes, imbribusgeluque conftridi, ducunt fx-
quo facilius gregem capiat, transfufis conetur vc- _pe pervigiles, ne vel una ovis, & non forte utinenis
inficere, & jure jam poteftati proprix vin-
dicare. Sed nos qui, licet immeriti, Sedem Apo-
ftolicam vice Petri Apoftolorum principis fufeepimus
gubernandam, ipfo Pontificatus officio co-
gimur generali hofti quibus valemus nifibus ob-
viare.Porreda igitur petitione infinuaverunt nobis
prxfentium latores Conftantius &: Muftellus, &
aflerunt c Ecclefix Pudentianx Diacones in Nu-
midia Provincia conftitutx , Maximianum ejuf-
dem Ecclefix Antiftitem in loco, quo degit, corlis
pereat. Quam fi infidiator ore voraci momor-
derit, quomodo fatagunt, quibus cordis anhe-
lant xftibus, in quas voces ut eruant captum pe-
cus anguftia ftimulante profiliunt, ne a gregis
Domino quidquid per incuriam perdiderint exi-
gatur i Vigilemus ergo ne quid pereat j & fi ca-
peum forte quid fuerit, vocibus divinorum clo-
quiorumad gregem Dominicum rcducamusj ut
ille qui Paftor Paftorum eft , vigilaffe nos circa
ovilc fuum fuo mifericors dignetur judicio com*
d ruptum prxmio Donatiftarum, Epifcopum a no- probare. Hocquoque vos ncceffe eft folerterat-
va licentia fieri permififle; cum etfi hoc anterior ^ tendere, ut fi qua contra latores prxfentium ejufi-
ufus permittcrer, manere atque perfiftere fides ca- dem Epifcopi reda fuerit petitio, fubtili debeat
tholica prohiberet. Ob hoc ergo fraternitatem indagatione perquiri : & fi fortafle ipfi quoque
tuam feriptis prxfcntibus neceflario duximus ad- pro fua culpa jure feriendi funt, eis pro eo quod
c Privilégia nec abominatur universe, nec vero paflim concedic S.
Gregorius : medio tutiùs incedic. I niqua Tunt, quz jus naturx, jus divinum
, jus canonicum, ucilitatem publicam perturbant : æqua funt,
quz legem non cam folvunt quàm Hippleut adjuvantque, falva juftitia ,
xquitate fuademe ac impcllente ; ita ut non tam ipGs privilegiariis pro-
videatur quàm Ecclefix, populique fidelis falus er zquo procurecnr &
bono. His fi tibicinibus fulciantur privilégia, per me ftabunt, nec illis
obftabunt Chalcedoncnfes canones 4. & 8. Gujptnv.
* In Turon. S. Gat. Data xn . Kalend. Aug. Jnd. x. vitiosc in non-
nullis exemplaribus pridie Kalendarum Mariii.
N o t h ad Ef i s t . X L V I I I .
a In vulgatis, Numidit, quod abeft à 4. Vaticanis Norm. Corb. See.
fc Vatic. B. dt paradifi deliciarum.
c Pudentiana, urbsNumidiæ, de qua nihil apud antiquos Gcographos.
In Collât. Carthag. cap. aor. memoratur Crejconius Epifcopm Pudentia-
nenfis ex parte Donati, ubi & Memmianus Catholicus. In Kalendario
Carthag. ex vereribus membranis Monafterii Cluniac. eruto Icgitur :
III. Kalend. Mail Martyrii Pudentis. Ecclefiz in hujus Martyris honorem
conftruäz meminifle videtur Gregorius.
I Vatic. A. non bona licentia.
* Vide lib. 1. Ep. 84. In ercufis legitur Hilario.
f Provinciale intelligit, fcilicet Numidiz totius. Gujfanv.
t Depofitionem innuit, nonut puto. ceremonialemdegradationem.
cujus formam przfcribit Pontificale Romanum. De degradatione vide
Canoniftas. tit. de paenis, Sc Gerfonem de Auferibilitate Pape, confide-
rat.iy.
h Chriftum accepta pecunia vendere dicirur, qui corruptus prxmio
Epifcopum fieri permifit. FaccfTant recenciorum de fimonia figmenta,
p quibus cam fibi videntur cmaculare interjeftis voculis pretii, prxmii, mo-
tivi, zqualitatis. Vide fanflum Cbryfoftomum homil.3. in A&a Apof-
tolorum cap. 1. ml* ouu'hSov ar •ytt^ axnvS'àms, S ruvroS, i
ft' trégfv ; ittfeit ivnShttym ùtxhm rJ evttpyinctv; v
Id eft : Quern enim confcium ad ibis , fi procuraris, vel
per teiplum, vel per alium ) quibus oculis obtueberis ilium, qui tibi fuit
auxilio ? quid habebis quod cxcufes ? Ac Nicolaus Clcmangius hanc de
fimonia quxftionem traclat luculenter in opéré de Prxfulibus fimoniacis,
necnon fanélus Petrus Damiani in libro quern inferibit Gratijjimus ,qui
tamen cautc legendus eft. Gujfanv.
‘ In excufis, private cognitione, quod in mfs. codd. optima not* non
k In vet. ed. precedente juftitia. Mis. non favent.
613 . Liber IL Indi&ione X. 614
ad nos fatigati funt, 1 nequaquam ccnfcmus eftc A
parcendum. 10 Menfc Augufti, Indi&ione décima.
E p i s t o l a XLIX.
Ad Januarium Archiepifcopum.
Auditis de Januario Epifcopo querelis , Johannem Nota-
rium mittit qui partes ad judicium compellat, & qua
judicata fuerint exequatur. Januarium ob id maxime in-
crepat, quod nulla, nifi propria injuria caufa, Iftdorum
excommunicaverit.
Gregorius Januario a Archiepifcopo Carali-.
tano.
SI facerdotalè, quod adminiftramus, officium
mentis integritate penfemus, fie nos cum fi-
liis noftris individux caritatis debet unire Concordia
, ut ficut patres in nomine, ita afFe&u pro-
bemur in opere. Dum ergo tales nos efle, quales
prxfati fumus, oporteax, miramur cur adversiis
fraternitatem tuam tanta querimoniarum moles
exorta fit. Quod quidem nos adhuc credere du-
bitamus. Sed ut veritatem valeamus agnofeere,
Johannem Scdis noftrx notariiim noftra illic prx-
ceptione fuffultum direximus, qui partes in ele&o-
rum compellat adefie judicio, &: fua ad effe&um
executione, qux fuerint judicata, perducat. Quo-
circa fraternitatem tuam feriptis prxfcntibus ad-
hortamur, ut caufarum apud fe ante debeat mérita
pertra&are. Et fi qua fe injuftè tu lifte vel habere
cognofcit, ante judicium , facerdotii con-
templatione reftituat. Inter querelas autem multipliées
, b Ifidorus vir clariffimus à fraternitate
tua fruftra fe excommunicatum anathematiza-
tumque conqueftus eft. Quod quam ob rem fa-
£tum fuerit, dum à Clerico tuo, qui prxfens erat, j
voluiffemus addifeere, pro nulla alia caufa nificl
pro eo, quod te injuriaverat, fa&um innotuit. Qux
res nos vehementer afUigit ; quia fi ita eft, nihil te
oftendis de cxleftibus cogitare, fed terrenam te
converfationem habere fignificas : dum pro vin-
di£ta proprix injurix, quod facris regulis prohi-
betur, maledi&ionem anathematis invexifti. Unde
de cetero omnino efto circumfpeiftus atque
follicitus, & talia cuiquam pro defenfione injurix
tux inferre denuo non prxfumas. Nam fi tale
aliquid feceris , in te feias poftca vindican-
dum.
E p i s t o l a L
Ad Johannem Epifcopum.,
D t fiU tm ab hoflibus mum Tabcmanm Eccltfiam unit
Vtlitrana.
Gregorius Johannia Epifcopo Velitrano.
POftquam hoftilis impietas diverfarum civita-
tum ita peccatis facientibus defolavit Eccle-
fias, ut reparandi eas fpes nulla populo deficiënte
remanferit: majori valde cura conftringimur
ne defun£tis earum b Sacerdotibus, reliquix ple-
bis nullo Paftoris moderamine gubernatx per in-
via fidei, hoftis callidi rapiantur, quod abfit, in-
fidiis. Hujus ergo rei follicitudine fxpe c com-
moniti, hoc noftro fedit cordi confilium, ut vi-
cinis eas mandaremus Pontificibus gubernandas.
Ideoque fraternitati tux curam gubernationem-
que trium d Tabernarum Ecclefix providimus
committendam , quam tux Ecclefix aggregari
unirique neceffe eft: quatenus utrarumque Eccle-
fiarum Sacerdos rede , Chrifto adjutore, poflis
exiftere j quxque tibi de ejus patrimonio, vel cle-
ri ordinatione, feu promotione , vigilanti ac ca-
nonica vifa fuerint cura difponere: quippe ut Pontifex
proprius, liberam habeas ex noftra prxfen-
ti permiffione liccntiam. Quaprópter", frater ca-
riffime, dominicorum reminilcens falubriter man-
datorum, ita in commiffx plebis regimine lucran-
difque animabus invigila, ut ante tribunal xter-
ni judicis conftitutus, frudum bonx operationis,
quod ad mercedem tuam pertineat, eidem Re-
demtori noftro, in quo lxtari poffit, exhibeas.
Epi stola LI.
Ad univerfos Epifcopos.
Fruftra de perfecutionc gloriari fchifmaticos. Damnat is
tribus capitulis, nihil in fide immutatum. E x Italia fia-
gellis , quod ipfa erraverit, non retie inferri. Pelagic
librum mittit, quern ft puro corde ptrlegant, illos ad Ec-
clejiam filios fuos invitantem reverfuros confidit.
Gregoriusa univerfis de trium Capitulorum
caufa Epifcopis.
Cripta veftra fumma cum gratulatione fufee-
O pi • fed erit in me uberior valde lxtitia, fi mi-
* Ita in 4. Vatic. Norm, Turon. Corb. Reg. &c. quos (equuntur vet.
ed. In Recent, omictitur, pro eo quid ad nos fatigati funt. .
m Ita Turon. S. Gat. In codicibus quibus ufi funt Collator^ Romani
hare temporis nota pert inet ad Ep. fequentem, januario.
N o t js ad E p i s t . X L IX .
a Ita mfs. Anglic. Norm. Sc nonnutli Vat. In aliis Johan. Epifcopo. Sic
maximein Vatic. A. & B. ubiadditur proargumento Epift. IJicprucipit
ut Epifcopus excommunicare Clericum pro injuriis fuis nullatenus audeat.
fc In Vatic. B. Ifidorus veniens a fraternitate, omifio vir clariffimus.
* Cenfuris Ecdefiz proprias ulcifci injurias non licet. Lege fanftum
Auguftinum Epiftola 7. Auxilio : Iracundia viri juflitiam Dei non ope-
ratur: nec arbitreris ideo non pojfe nobis fubrepere injuft am comniotronem,
quia Epifcopi fumus, &c. Legatur Gregorius Turonenfis hiftoriz lib.'
8. cap. 37. & 40. Porro quid interfit inter excommunicationem Sc anathema
, canones docent caufa n. quarft. 5. cap. Debent, Sc cap. Cum ali-
quis. Videetiam Concilium Meldenfc can. jtf. ubi non modo caufa cer-
ta & mauifefta requiritur ad excommunicandum, fed Sc ad anathema
Confenfus Archicpifcopmmt Coepifcoporum neceflarius eft, quod pauci
advertunt. Vide infra lib. ix. Epift. 16. Gujfanv. Lege cauf. 24. quzft.
3- can. 6. Sc 7. &c.
N o t a ad Eu s t . L.
a In Norm. Corb. Colb. & Vatic. B. & C. legitur tantum, Epifcopo.
In Vatic. A. Epifcopo Squilaccino. In Remenfi. Epifc. Veliterno.
b Per Sacerdotes intclligendi fer£ femper Epifcopi. Sacerdos tamen ali-
quando dicitur fimplex Prcfbyter apud Gregorium, ut Dial. lib. x. c. ii .
'ibi Severus Prelbytcr bis Sacerdos appqllatur.
* Excufi invitis mis. tommoti.
A Tres Tabernz urbs olim Latii Epilcopalis, cujus veftigia conlpiciun-
tur in via Appia, baud procul a Cifterna, tefte Luca Holftenio, in Annotation.
p. 10. & 119. Diftabat aburbe Roma circiter 11000. paftibus.
Gujfanv. Otones feré mis. trium Tabernenfium. Urbs eft inperegnna-
tionibus Pauli Celebris. Vide Aft. ult. ij.
r NoTiB AD EprST. LI.
* In mis. & excufis non unus eft hujus Ep. titulus. In Vatic. C. Gregorius
univerfalis , de trium Capitulorum caufa. Sed unh erfalis eitorc
feriptum eft, pro univerfis, quod legitur in Vatic. A. B. D. ubi etiam
additur, de trium See. Ita habent omnes Normanni, duo Teller. Colbert.
Sc pene omnes. In Turon. inlcribiturhzcEp. univerfis defenfiribus trium
Capitulorum. Ergo gravis eft error edit, ubi legitur, univerfis Epifcopis
F per Hibemiam. Pro fiibermam legendum Ifiriam vel Hiberiam conjc-
cerunt viri dofti: verdm n'ulli conjefturam hanc mfs. juvant: utcum-
que tamen ädmitti poffer, fi Iberia leu Hifpania, ob trium Capitulorum
caulam fuiffet fchifraate divila: at bujus rei nullum apud Greg.Mag. aur
apud hiftoricos vefligium reperimus. Hifpanias quidem adiiffc S. Do-
natum Abbatem.'Facundi Hermiancnfis'Epifcopi (qui de tribus Capitulis
ad Juftiniauum Icripfit} difcipulum, obièrvat Mabillonius Prxfar. ad
Afta SS. Ord. S. Benedift. tom. 1. §. 6. Hifpaniarum vero Antiftitesah
illo in fchifmaticorum partes abduftos, bacque de caufa gravtm , ut
hie vocatur, perfecutiontm paffos, nullibi legimus. Quod autem habet
hxc Gregorii Epiftola, id Hiftrix Epifcopis omnino congruir, fcilicet illos
in fchifmate pertinaces, ad Ecclefix unitatem vehementer urgebat
Exarchus, necnon Gulfar Magifter militum, aliivc proccres, quibus gra-
tulatur Gregor, lib. j. Ep. 4$. 47* 9- 93-