Exod. eapp.i
& 3t‘
Exod- eapp..
Exod. 17. &
Numer.20.
Exod. eapp. 3
&c.
Matth. 7. 2.
péris vel accepifti,hax non tibi, fed ill is depu- A tut es multas fecimus. Se d die dtn illis quia nefcio qui Lut
s donata, pro quorum tibi falute collata funt.
Occurrit autem menti ifta cogitanti quid de
uno Dei famuio adfcum fit, etiam egregriè ele-
âo. Ccrtè Moyfes dum Dei populum ex Ægy-
pto educeret, mira, ficut tua Ftatcrnitas novit,
9’ figna in Ægypto operatus eft. In Sina monte qua-
draginta diebus 8c no&ibus jejunans, legis tabulas
accepit, intcr corufcos & tonitruos, pertimefeßis.
Re ce dite â me omnes Operarii iniquitatis. Vaîdc
ergo premendus eft animus inter figna 8c miracula;
ne fortaflis in his propriam gloriam quxrat, & pri-
vato fua: exaltationis gaudio exulter. Per figna e-
nim animarum lucra quaxenda funt, 8c illius gloria,
cujus virtute ipfa eadem figna gcruntur.Unum
verö Dominus nobis lignum dédit, de quo 8c vehementer
gauderCj&cledionis gloriam in nobis
centc omni populo , omnipotentis Dei fovitio poflumus agnofeere , dicen s i In-hoc feiettir qu'ta
folus familiari etiam collocutionc conjundlus eftï met difeipuli ejlis ,Jt dileffionem habueritis ad in-
rubrum mare aperuit ; in itinere ducem habuit vicem. Quod lignum Propheta requirebat, cùm
nubis columnamj efurienti populo c manna de ex- diccrct : Fac mecum, Domine, jîgnum in bonum}ut Pfl
lo depofuit î carnes deliderantibus ufquc ad fa- B 'uideant qni odernnt me, dr confundantur.
tietatem nimiam in eremo per miraculum mini-
ftravir. Scd cum jam.licis tempore ad petram, verrann
fuiflet, diffiftis eft, feque de eadem aquam
£ educerc pofte dubitavit, { quam jubente Domino
largis utique fluentis aperiiit. Quanta autem
g poft hxc per triginta _g 8c o£lo annos in deferto
miracula fecerit , quis enumerare, quis invefti-
3. gare valeat ? Quotics res dubia animum pulfaflcc,
recurrens ad tabernaculum, fccretö Dominum
requirebat, atque de ca protinus, Deo loquen-
te, docebatur. Iratum populo Dominum placa-
Hæc autem dico, quia auditoris mei animum
in humilitate fternerc cupio. Scd ipfa tua humi-
litas habeat fiduciam fuam. Nam peccator ego
Ipem ccrtilîimam teneo , quia per omnipotentis
Crcatoris ac Redemroris noftri Dei 8c Domini
Jefu Chrifti gratiam jam pcccata tua dimifla funt,
8c idcirco elc&uses, ut per te dimittantur aliéna.
Nec habebis lutftum de quolibet rcatu in pofte-
rum, qui de multorum converfione gaudium co-
naris facerc in cælo. Idem verb Conditor 8c Re-
demtor nofter cùm de poenitentia hominis loquebat
fua: precis interventione ; furgentes in fuper- C rctur, ait : Ita dico vobis, majus gaudium erit in u,
bia atque in difeordia dilfidentes dehifeentis ter- c&lo fuper uno peccatore paenttentiam agente, quam
ix hiatibus abforbebat, vi&oriis premebat holies, fuper nonaginta novem jitftis, quibus non opus cjl
r'— ----u-- :-----j — poenitentia. Et II dc uno peenitente grande lit gaudium
in carlo, quale gaudium fa£tum credimus dc
tanto populo a fuo errorc convcrfo, qui ad fidem
veniens, mala qua: egit peenitendo damnavit ?
In hoc itaque cadi 8c Angclorum gaudio repc-
tamus ipfas quas prxdiximus voces Angelorum.
Dicamus igitur,dicamus omnes'.Gloria in excel- ix
JisDeo , dr in terra pax hominibus bona voluntatis
- i
3 E p i s t o l a XXIX. a 1
Ad Bertham Anglorum Rcginam.
D e Anglorum converfione gratulatur. N e Regis animum
ad perfettam Chrifiianafidci dileftioncm fucccndcre din-
tins negligat, bortatur impense.
Gregoriusa Bertha: Reginx Anglorum. ,
QUi poll terrenam poteftatem regni carieftis
_gloriam cupit acquircrc, ad faciendum lufigna
monftrabat. civibus. Scd cum jamadrepro-
miffionis terram ventum fuiflet, vocatus in mon-
tem eft; &quam culpam ante annos triginta 8>c
o£to, ut dixi, fecerat, audivit quia de educenda
aqua dubitavit. Et propter hoc quia terram re-
promiflionis intrare non poftet, agnovit. Qua in
re conliderandum nobis eft quam timendum fit
omnipotentis Dei judicium, qui per ilium famu-
lum fuum tot figna faciebat, cujus culpam tam
longo tempore adhuc lervabat in cogitatione.
Igitur, Frater cariflime, fi 8c ilium agnofeimus
poll figna pro culpa mortuum, quern ab omnipo-
tente Deo novimus prxeipue eledum: quanto nos
h debemus metu contremifccre, 11 qui necdum adhuc
novimus , fi cledi 'lumus ?
De reproborum verb miraculis quid dicere de-
beo, cum tua bene Fraternitas noverit quid in E-
1. vangelio Veritas dicit: Multi venient in ilia die dicen
tes mihi:Domine, in nomine tuo prophetavimus, dr
in nomine tuo damonia ejecimus,dr in tuo nomine virteft
hsec lcflio cx confcquentibus: Quia igitur to Johannem Religiofum
See. Sic enim legendum ex omnibus Norm. Corb. Rem. Vatic, qua-
tuor; non: quia igitur tt Johannem , Religiofo See. ut extat in edit.
* Varia: funt hujus vocis acceptiones: vel enim fumitur pro loco ubi
eleemofyna pauperibus erogatur, ut Bp. io. lib. 8. nunc lib. io. Ep. n .
vel pro elcemolvna ipfa & omni re quae pauperibus miniftratur, ut
bic; vel pro collcfta qua: fit pauperum caufa, ut apud Caflianum collar.
18. c. 7. Guffanv.
* Munitio hoc loco eft charta, diploma, cbirographum; fie diftum
quod is cui conceditur , inde munitur 8c fccurus fit. Vide lib. xiy.
WSm
4 Multa hoc loco mutavimus in verbis tantum, fuadentibus plcrif-
que mfs.
* Hie editores legerunt intus pro jutut, reluftantibus mis. Reg. Va-
■ tic.’ fcc. >•'' • ‘ ■■ ' V'v
/ In recent. Menfe Januario. Sequimur mfs. Vaticanos.
N o
•Hym
X X V I I I .
aftionibusolim adbiberi folitum
:r : Mortuum cadent h
n Angclicum in gratiarun
jam monuimus lib. j. Epifl. 39. nota a
h Ita Corb. & Norm. In nonnullis
ram multum frullum attulit, ne folum.
fi Jam antea ab ipfis pene Religionis incunabulis fides Cbriftiana
Britanniatr, prrvaferat, ut refte anno tat Alteferra in bunc locum, pro-
latis teftimoniis Tertulliani, Arnobii, dementis Alerand. & Hierony-
mi ( quibus adde Origen, hom. 6. in Lucam..) Vcrdm vel propd defc-
s«tat tempore S. Gregorii, unde & Anglorum Apoftolus a quibufd*m
eft appcllatus: vel Angli & Saxones.qui partem infulo: maximam occopa-
reran t, idolölatrx erant more parentum fiiorum Germanorum: quorum
converfioni Gregorius Papa totus per fuos, incubuit. Partim ex Guf-
fanv.
4 Excufi, quod mente & dtvotione integerrima.
* Modus eft loquendi Gregorio familiaris lib. z. dial. c. 33. quatenus
mum idemque ejfet momentum, & Inart caput, & pluviam depe-
* Ita melids mfs. Norm. Corb. &c. quam excufij ubi legitur, quam
jub. Dorn, percuffit atque aquas effluentes aperuit.
t VideturS. Gregorius non animadvertifle aliam hiftoriam recitari
Exod. 17. aliam Numer. zo. quando MoiTcs dubitavit. Hanc exponit
Aug. in Pfiil. ioj. & lib. 16. contra Fauftum Manicb. c. i<f. 17. Tfieo-
dorct. quzft. 38. in lib. Numer. Aliam autem quaift. 27.8c z8. in exo»
dum. Utramquc confundit Procopius ; diftinguunt alii omnes.
F h Hare adversds vanam Calviniftarum fiduciam. Vide lib. 10. Moral.
num- 8. & feq.
* In Colledlione Pauli Diaconi & in Remig. additur Data die X<a*.
lend. Januar, diffimulata Indidlione.
N o r a a d Ep 1 s r . X X IX .
* Ita mfs. Anglic. Norm. Corb. Reg. quatuor Vatic, tres Colbert.'
In uno Colbert, legitur Adilberga, confentiuntque excufi. Unde nomen
hoc formatum fir, oflendimus in vita S. Gregorii. Legendum Bertha
ex Bcda lib. 1. hift. Ecclef. Angl. gentis c. zj. aliifque hiftoricis. Erae
autem Bertha Ethelberti Cantiomm in Britannia Regis uxor, Cliari-
berti Francorum Regis filia, Clotharii primi neptis, Clodova-i Magni
crura
crum Creatori flio debet enixiüs laborare; ut ad ea À
qux defiderat, opcracionis fua: gradibus poflitaf-
ccndcrc, ficut vos feciflc gaudemus; Rcmeantcs
igitur dilc£liflimus filius noftcr Laurcntius Prcf-
byter 8c Petrus Monachus , qualis erga revc-
rendiflimum fratrem 8c coëpifeopum noftrum Au-
guftinum Gloria veftra extiterit, quantaque illi
folatia vel qualem caritatem impendent, rctule-
runt. Et omnipotentem Dcum benediximus, qui
convcrfionem gentis Anglorum mcrcedi veftra:
dignatus eft propitius refcrvare. Nam ficut per
recordandx memoria: Helenam, matrem piiflimi
ConftantiniImperatoris,adChriftianam fidem cor-1
da Romanorum acccndit, ita 8c per Gloria: veftra:
ftudium in Anglorum gentc ejus mifericordiam
Gonfidimus operarn Ec quidem jamdudum glo-
riofi filii rioftri conjugis veftri animos prudentia:
veftrx bono, ficut revera Chriftiana:, debuiftis
inflc£lerc,ut pro regni 8c anima: fua: falute fidem,
quam colitis, fequeretur : quatenus 8c de co 8c per
eum, de totius gentis converfione digna vobis in
cæleftibus gaudiis retributio nafeeretur. Nam poft-
quam, ficut diximus, 8c re&a fide Gloria veftra
b munita 8c litteris docta eft, hoc vobis ncc tar-
dum nec debuit efle difficile. Et quoniam, Deo (
volente, aptum nunc tempus eft, agite lit divina
gratia coopérante cum augmento poffitis quod
negledum eft reparare.
Itaque itientcm gloriofi conjugis veftri in di-
Icdione Chriftiana: fidei adhortatione affidua ro-
borate , veftra illi follicitudo augmentum in
Deum amoris infundat, atque ita animos ejus,
ctiam pro fubje&a: fibi gentis pleniffima conver-
fionc fuccendat, ut 8c magnum omnipotenti Do-
c minoc de devotionis veftra: ftudio facrificium of-
ferat, 8c ea qua: de vobis narrata funt , 8c ctef-
cant 8c vera efle modis omnibus approbentur i .
quia bona veftra non folum jam apud Romanos, 1
qui pro vita veftra fortius oraverunt, fed ctiam
per diverfa loca, 8c ufque Conftantinopolim ad
fereniffimum Principem pervenerunt. Unde ficut
nobis de Chriftianitatis veftra: folatiis lætitia fada
eft, ita quoque de perfeda operatione veftra An-
gelis fiat gaudium in cadis. Sic vos in adjutorio
fupradidi reverendiffimi fratris 8c coëpifcopi noftri,
8c fervorum Dei quos illuc mifimus, in con-
verfionc gentis veftra: devote ac totis viribus cx-
hibete : ut 8c hîc féliciter cum gloriofo filio no-
ftro conjugc veftro regnetis, 8c poft longa anno-
rum tempora futura: quoque vita: gaudia, qux fi-
nem habere nefeiunt, capiatis. Oramus autem
omnipotentem Dcum, ut Gloria: veftra: cor 8c ad
operanda qua: diximus, gratia: fua: igne fuccendat
, 8c xzenix merccdis frudum vobis dc placi-
ta fibi operatione concédât.
E p i s t o l a X X & a * *
Ad Vcnantium Exmonachum Patriciunl
Syracufanum,
turn flu, turn illim fodtgrt occdfumc ioctt vilt iujui pa-
has ef( Dei verber* ptccaems ex miJericerdiA ctrrigen-
tis. In illis proindt rtvocanda in mtmoriam deliSla a-
gtndas Deo gratias -t pravirtendum poenitentia Dei judicium.
Gregorius.* Venantio Exmonacho Patricio ,
Syraculano.
D Ebituiri Alutationis alloquium folvehs, ei
volui loqui qua: pacion Sed incongruum pu-
to narrarc qua: noftis. Podagra: enim doloribus
torqueor, qui & mihi Sc VoBis •> non difparilitet b
nocivi, dum apud nos vehementer cxcrefcunt,
nos decrefcere a vita fccerunt. Inter quos quid
aliud debemus nifi femper c delida noftra ad me- c
moriam rcvocarc, atque omiiipötcnti Deo gratias
agere ? Quoniam qui ex carnis blandimento
multa peccavimus, ex carnis affiidionc purga-
mur. Sciendum quoque eft nobis quia poena pr**
l fens, fi animum afflidi convertit, finis eft culp*
praxedentis 3 fi autem ad timorem Domini minime
convertit, initium eft poena: feqiientis. Cu-
randum igitur nobis eft , 8c fummopere in fleti-
bus tota mentis converfione vigilandum , ne de
tormento ad tormenta tranfeamus. Confideran-
dum quoque eft quanta erga nos difpenfatione
pietatis agat Conditor noftcr, quod morte dignos
aflidue percutit, 8c tarnen adhuc minime occidit.
Minatur enim quod fadurus eft , nec tarnen fa-
cit; ut dolores nos praxurrentes terreant, 8c con^
verfos ad timorem diftridi judicis ab ejus nos a-
nimadverfione d in vita: termino abfeondanti d
Quis enim dicat, quis enumcret quanti in fua
luxuria dimiffi,in blaiphemiis quoque 8c fiiper-
bia proruentes, in rapinis 8c iniquitatibus permanentes
ufque ad diem obitus fui, ita in hoc
feculo vixerunt, ut numquam dolorem vel capitis
patcrcntur, fed 8c fubitö percuffi ignibus inform
funt traditi ? Nos ergo habemus indicium,
quia derelidi non fumus, qui aflidue flagellamuf,
teftp Scriptura, qu* dicit: guem diligit Dominus, Heb. 12
caßigat: flagellat autem omnem ßlium, quem reci-
pit. In ipfis itaque verberibus Dei rcvocemus ad
^ memoriam 8c ejus munera, 8c noftri reatus dam-
na. Penfemus quanta bona fuper noftram mali-
tiam fecerit Dominus, 8c quanta mala lub ejus
bonitatc commifimus. Impleamüs quod per Pro-
phetam Dominus dicit: Re due me in memoriam, tfat.43.
ut judicemurßmul. Judicemur modo in noftra cogitatione
cum Deo, pc difiridc poftmodum judicemur
a Deo. Quid etenim Paulus dicit ? s i 1. cot. 1
nofinetipfos judicaremus, non utique a Domino ju-
dkaremur. Quifquis ergo feftinat evadere diftriproneptis,
quae tilm clfet CbriAiana
fui laborayit. Lege V. Cl. Hadrianum
c Bxco'fi repugnantibus mß. Vaticr
beet Regis Anglorum.
plurimum in converfione mariti
Valcfium in lib. 9. rerum Fran-
Norm. See. de devotionisfiu, fei—
N o r a ad E r r s t . X X X .
rofque a Gufianvil. enumeratos. In Regid & in tribus Vatic, tantum babes,
Venantio Syracufano. Coqfentit vet.Colbert. In excufis vitios^ legitur
Epifiopo Syracufano, fi noviffimam Guflanvil. edit, excipias. VenantiUa
ex fuperiOribus Epiftolis, maxime ex 34. lib. r. fatis notus.
k Mendose in edit. Guflanvil. non Aijpariliter tuft.
. c Gmittitur delicla nofira, in Norm. & Corb.
4 In excufis, in ttimum. Quatuor Vatican^ in termino abfcondanft
‘ ln 1“ infetiptione ftcoti fumus mfi. Norm. Anglic. Coib. & pie-
Tom. H . BBbb