5T9 S. Gregorii Regiftri Epiftolarum yóo
fariis Catholic« Ecelcfi« pro Chriftiano populo A ras, Deo largiente, vi&orias, non camali provîvehementcr
öbfiftitis, 8c Ecclefiafticâ prælia ficut
bcllatorcs Domini fortiter dimicatis. Notum eft
enim hæretic« religionis viros, fi efS, quod abfit,
fiippctit nocendi licentia, contra Catholicam fi-
dem vehementer infurgere , qua tenus hærefeos
fu« venena ad tabefacienda, fi valuerint, Chri-
ftiani corporis membra transfundant. Cognovi-
mus enim eos contra Ecclefiam Catholicam, Do-
mi no.eis adverfantc , colla (übrigere , 8c (idem
velle Chriftiani nominis inclinarc. Scd Eminentia
veftra conatus eorum comprimât, 8c fuperbas eodentia,
fed magis orationibus pr«veniris, fit uc
hoc in ftuporem veniat, quod gloria veftra non
terreno confilio, fed Deo defuper largienre, def-
cendat. Ubi enim mcritorum veftrorum loquax
non difeurrit opinio ? Qua: 8c bei la vos frequenter
appetere , non defiderio fundendi fanguinis,
fed dilatand« caufa Reipublic«, in qua Deum coli
confpicimus , loquitur : quatenus Chrifti no-
mcn per fubditas gentes, fidei pr«dicatione cir-
cumquaque difeurrat. Sicut enim exteriora vos
virtutum opera eminentes in hac vita conftituunt,
rum cervices jugo re&itudinis premat. Concilium B ita 6c interna morum ornamenta ex corde munverô
Catholicorum Epifcoporum admoncri pr«-
b cipite,utb Primatem non ex ordinc loci,poftpofi-
tis vit« meritis, faciat : quoniam apud Deum non
gradus elegantior, fed vit« mclioris a&io com-
probatur. Ipfe vero Primas non paflim, ficut metis
eft, per villas, fed in una juxta eorum ele&io-
nem’civitate refideat, quatenus adept« dignitatis
meliori genio refiftendi Donatiftis poftibilitas dif-
c ponatur. Ex concilio vero c Numiaiæ, fi qui defi-
derarint ad Apoftolicam Sedem venire ,.|^ermit-
tite : 8c quilibet eorum vi« contradicerc^oluedo
proccdentia, b in futura c«leftium gaudiorum
participatione glorificant. Plurimaenim pro paf-
cendis ovibus beati Petri Apoftolorum principis
utilitatibus Excellentiam veftram pr«ftitifle didi-
cimus : itaut ntiki-parva loca patrimonii ejus pro-
priis nudata cultoribus, largitisc Datitiorum ha-
bitatoribus reftauraflet. Qmecumque igitur illi
Chriftiana mente confercisjtorum retributionem
per fpem in futuro judicio fuftinetis. Quamob-
rem pr«fentium quoque latorem Hilarum Emi-
nenti« judicavimus commendandum veftr«, ut
d rit, obviate.d Magno profe&u Excellcnti« veftr« C jn his qu« fibi neceflaria, juftitia tarnen pr«eunapud
Creatorcm gloria proficit, fi per earn difper-
farum Ecclefiarum potuerit focietas reftaurari.
Cùm enim largita munera ad nominis (ui gloriam
confpicit revocari, tanto largiora tribuit, quanto
per ea religionis fu« dignitatem viderit amplia-
ri. Perfolventes pr«terea patern« caritatis affectum
, Dominum petimus , c qui brachium ve-
ftrum ad comprimendos holies’ forte efficiat, 8c
mentem veftram zelo fidei velut mucronem gla-
dii vibrantis exacuat.
E p i s t o l a * LXXV. D
Ad GennadiumPatricium, & Exarchum per
Africain.
te , fuggefTerit, folitum ei impendatis affcCtum.
Perfolventes autem patern« caritatis alloquium,
petimus Dominum Salvatoremque noftrum , qui
Eminentiam veftram pro folatio fanCt« Reipubli-
cx mifericorditer protegat, 8c ad dilatandum per
finitimas gentes nomen ejus magis magifque bra-
chn fui firmitate confortct. -
E p i s t o l a * LXXVI.
Ad Gaudiofum Magiftrum militum Africa:.
Toft officiofa verba, commtndat Hilarium. #
Gregorius Gaudiofo ■ Magiftro militum
Africa:.
Gtnnadium impense laudat, quod non ttrrtno confilio ,.fitd
ut Chrifliana Religio propagetur J Gentes expugnet. D t
datis Romana E celt fia patrimonio incolis gratias agit.
Hilarium ejufdem patrimonii Rtüortm commtndat.
Gregorius Gennadio Patricio , & Exarcho
per Africain.
•t* Q I non ex fidei merito, 8c Chriftian« religionis
cx O gratia, tanta Excellcnti« veftr« bellicorum a-
a Ctuum profperitas cveniret, non fummoperea mi-
randa fuerant ; cùm feiamus etiam h«c aqtiquis
bellorum ducibus fuiffe concefla. Scd cum futufc
Primatis feu Metropolitani dignitas & jura in omnibus Africa: Pro-
vinciis, non civili Metropoli, ( fi Carthaginem excipias, Africa: in Ec-
dcfiafticis & in civilibus rebus caput ; ) fed Epifcopatus antiquitati annexa
fuere. Vide Du Pin diflert. Hiftor. x. §. 9. five Gcographiam fa-
cram A fric^ag. 53. & y4. quam poftremz Optati operum editioni pra-
mifit. Vide 8c Tilmontium Vitz’S.Auguft. art. 70.136.146.Inde ad minds
idoneos Metropolis dignitas nonnumquam perveuiebat. Propterea
bunc morem, alias fingularetn , abolerc centavit fapientiffimus Ponti-
fez : fed obftitit Epifcoporum Africa: pars numerofior, quosà Primatu
excludcbar Gregorii confilium. Antiquam oppofuere confbetudinem,
quam infra Ep. 77. immotam permanere concedit : De Primatibus conjtituendis.........
exceptés, inquit, bis qui ex Donatiftis ad Epifiopatum
perveniunt, quos provehi ad Primants dignitatem, etiam cum ordo Cle-
ricorum eos ad locum eumdem deferat, modis omnibus prohibemus. An
vero in Africa prater Metropolitanos feu Primates , Epifcopus aliquis
appellaretur ftnex i negat Card. Noris dc hzref. Pclag. lib. 1. cap. 8.
AlTerit verô Tilmontius in Vita S. Aug. art. 136. quos videfis. Dchac
quzftione & de Donatiftis fusd didlum in vitaS. Gregorii.
c Numidia olÿn erat una ez Africa: Provinaiis, inter Africain pro-
ptiam ad Ortum, Mauritaniam Sitifcnfcm ad Occafum, & marc Medi-
terraneum ad Boream. Gujfanv.
Sicutlucern« lumen per collimitantiaqu«que
quo Iucet loca diffunditur, ita cujuflibet per-
(onæ b bonorum a£tuum probitas non folùm quo
degit, fed per diverfas Provincias,fama loquente,
cognofcitur ; ut quoniam præfenti« nulla poteft
cfle notitia, hoc difeurfus opinionis efficiat, quod
rei veritas per præfentiam potcrat exhiberc. Di-
dicimus enim diverfôs judices, qui ad miniftran-
dam Afriëanam Provinciam diriguntur, fumma
gloriam veftram familiaritate diligere. Quod non
proccderct, nifi apud eofdem judices mentis ejus
finceritas appareret , ut adeptam adminiftratio-
4 Sic Icgitor in Vatic. D. in Corb. Norm. Rem. ubi cxcufi babent:
magna profeilo Excellentis. veftra. . . .gloria proficit.
• Excuu, quo brachium.
Not * ad Em i t . L X X V .
• In ezeufis miranda fuerat, fcilicet profperitas. Sed in omnibus
tic. & Gallic, legiturfuerant, quod rcvocandumad fequentia : hacan-
tiquis bellorum ducibus fuiffe conceffa.
h Vulgati, infuturam vitam uleftium gaudiorum participation«. St-
quimur Vatic. Reg. Norm. &c.
e Becc. Datitiis habitatoribus. Apud Gratianum loco affignato, Da-
corum. Legcndum forte Daratitiis, fcilicet populis proximo: regtoni*
Data, quæ, ut obfetvat Cluverius, tenuibus atque egenis incolis habi-
No t j ad Bu s t . L X X V I .
* In duobus Vatic. Gaudiofo manenti Africa. In aliis & in noftris.'
Magiftro militum Africa. .
b In recent, ed. bonorum affeftuum, contradicciuibus XDÜ. Vatic.
Rem. Cotb. &«.
nem confilii veftri participatione difponerent. Et A clefi«finu& cdocuit& gcnu!c,adobtinendi.cul*
quidemmaximas Deo gratias referimus ; cùm ta- men Primatus anteire. Vos ergo, fratres cariflimi,
les habere proprios Provincias habieatores agnofi» admonitiones noftras zelo caritatis Dominic«
cimus qui ingenita nobilitate polleant, 8c poten- pr«venite, feientes quod diftridus judex ad exa-
tibus viris adn«reant, provincialibufque fuis ad minandum dedudurus eft cunda qu« gerimus, 8c
remedium , adepta temporum oppommitate , ,unumquemque noftriim non ex pr«rogativa fu-
confiftant. Perfolventes itaque patern« caritatis blimiöris gradus, fed ex operum meritis approba-
; affedum c pr«fentium latorem , quern illuc ad bit. Qu«lo ergo, vofinctipfos invieem alterna
ordinandas res pauperum direximus,veftr« glori«
commendamus : quatenus ei, in quo necefle fuc-
rit falva juftitia, tribuatis. Oro autem Dominum
, qui vitam veftram in omni bono cuftodiar,
adufque veftros mifericordi« fu« dono difpo-
E p I ST OLA * LX XVII.
Ad univerfos Epifcopos Numidiæ.
Quod priits nolebat, jam ex antiqui moris reverentia concedit
, feniorem Epifcàpum to ipfo in Primatem eligi.
Donatiftam excipit. Numidas Antiflites-bortatur ad pa-
ctm y ad Ecclefia defenfiontm, ad follicitudintm de proxi-
morum atsimabus.
Gregorius univerfis Epifcopis Numidia:.
SIquando, cariflimi in Chrifto fratres, inter
virentes fegetes zizaniorum qu«dam fe infert C
importuna commixtio, hanc radicitus necefle eft
cultoris manus âdimat, ne futurus fecund« fe-
getis frudus poflit intcrcipi. Et nos ergo, qui licet
indigni, Dominiciagri culturam fufeepimus,
ab omni zizaniorum (candalo ingenuam reddere
fegetem feftinemus, quatenus ager Domini reditu
abundantior^ frudificet. Petiiftis etenim per
3 Hilarum a chartularium noftrum à beat« memo-
ri« deceflore noftro, ut omnes vobis retro tempo-
2b rum b confuetudines fervarentur, quas à beati Pe-
* tri Apoftolorum Principis ordinationum initiis
hadenus vetuftas longa fervavit. Et nos quidem
juxta feriem relationis veftr« , confuetudinem ,
pace diligitc in Chrifto, 8c h«reticis vel inimicis
Ecclefi« uno cordis intuitu obviate. Dc proxi-
morum animabus eftote (olliciti; ad fidem quos
valetis pr«dicatione caritatis, pr«tcnfo etiam tcr-
rore futuri judicii , fuadete : quoniam Paftorcs
B conftituti eftis, 8c Dominus gregum ab ils, qui*.
bus commifit, Paftoribus, frudum multiplicati
gtegis expedat. Qui fi proprii gregis augmentum,
adhibito Audio diligentiori, profpexerit, multi-
plicibus profedövos c«leftisregni muneriblis de-
eorabit. Perfolvens pr«terea fratern« diledionis
alloquium,oro Dominum, qui vos animarum Paf
tores , quos elegit , ante fe dignos efficiat : SC
hie adus noftros, quos in futura vita'digne fuf-
cipiat, ipfe difponat.
E p i s t o l a *L X X V I I I .
Ad Leonem Epifcopum in Corfica.
Vifitationem injungit Saotttnfis Ecclefia.
Gregorius Leoni Epifcopo in * Corfica.
PAftoralis nos cura conftxingit, Ecclefi« Sa-
c
qu« tamen contra fidem Catholicam nihil ufur-
pare dignofeitur, immotam permanere concedi-
mus, five de Primatibus conftituendis , ceterif-
que capitulis j cxceptis his qui ex Donatiftis ad
Epifcopatum perveniunt, quos provehi ad Pri-
c matus dignitatem, etiam cùm ordoc Glerieorum
cos ad locum eumdem deferat, modis omnibus
prohibemus. Sufficiat autem illis commiflæ fibi
plebis tantummodo curam gcrcre : non autem
etiam illos Antiftites, quos Catholica fidesinEc- ^
cerdotis moderaminc deftitut« follicita con-
fideratione b concurrere. Et quoniamc Ecclefiam
Saonenfem ante annos plurimos , obeunte ejus ^
Pontifice , omnino deftitutam agnovimus, fra-
ternitati tu« vifitationis ejus operam duximus in-
jungendam,quatenus tuis difpofitionibus ejus pof
fit utilitas d profligari. In qua etiam Ecclefia vel \
I^ejus parochiis, Diaconos atque Prefbyteros tibi
concedimus ordinandi licentiam. De quibus tamen
tui fit ftudii diligentius perferutari, ut eorum
perfbn« a facris nullo rriodo canonibus ref-
puantur. Sed quos fraternitas tua tanto dignos
minifterio perfpexerit, eorumque mores 8c a£lus
huic ordinationi concordare cognoverit, eos au-
iftoritatis noftr« permiffione ad pr«didum pro-
moveat licenter officium. Cunftis igitur rebus
fuperfeript« Ecclefi« ut proprium te volumus uti
Pontificem, ufquc ad fecundam noftram Epiftoc
Scilicet Hilarium vel Hilarum, dc quo Ep. fiiper. Ex Johanne Dia-
cono Vit. S.Greg. lib. t . cap. 3;. Viros induftrios Redorespatrimoniorum
afeivit........Hilarium Notarium Germaniciani. Non longé ab Hippone
fitam fuiffe Germauiciam docec Auguft. Hipponenfis Epifcopus : Ipfi,
inquit Ep. ij i . Germanicicnfcs pertinent ad curam humilitatis noftra.
N o n * a d E p i s t . L X X V I I .
• * S. Gregorius Hilarium hîc atque in aliis Epift. (èptem, Chartularium
: in aliis verà decern , alternis quafi vicibus, Notarium appellat.
Idem fait in Romana Ecclefia C.hartularii & Notarii officium.
b Romani Pontifices omnium Ecdefiatum privilégia illibata ferva-
re profitentur. Sic Leo M- Bp. Î4. ad Marcianum : Privilégia Eccle-
fterum, fanilorum Patrum Canonibus inftituta & ventrabilis Synodi
fixa décrétés, nulla poffunf improbitate convelli. . . .In quo opere, auxi-
liente’ Chrifto , fideliter exequendo rucefft eft me perfeverantem habere
‘ Abeft Clericorum à mfs. fNorm. Corb. Sc plerifque Vatic. Ad hoc
verbum corredlores Rom. in Decreto Grariani : audor Gloffa, inquiunt,
non videtur habuiffe verbum Cleticorum ; quemadmodum ne que lvo ne-
que pleraque Gratiani mfs. exemplaria.
No L X X V I I I .
* Infula maris Tyrtheni notiffima, Gracè Cyrnus di£la, inter Ligu-
riam ad Aquilonem Sc Sardiniamad Auftrum, à qua freto £000. paf-
fuum dis/ungitur. Subcft nunc dominio Reipublicx Genuenfis. Guffanv,
b Ita confueverat Romanus Epifcopus in Provinciis fibi ut Metropo-
litano fùbditis, ex quibus Corfica. Sed Sc nonnumquam ezterarum na-
tionum Ecclcfiis delegabat Vifîtatorem. Johannes II. Ecclefia: Regenfi in
Gallia Vifîtatorem dati praccpit Ep, 4. y. 6. Ut defanéto Epifcopo Ec-
clefiæ illius curam gerat vicinus Epifcopus, ftatuuut Conc. Regenfè an.
439. & Aurelian. 11. an. $53. can. 6. In capitul. Caroli Calvitie, si.
cap. 8. Si aliquis Epifcopus interim obierit, Archiepifcopus ipfi fedi Vift-
latorem fecunditm facros Canones deputet , qui una cum comité ipfam
Ecclefiam ne pradetur euftodiat, ufque dutri ipftus Epifcopi obitus ad veftram
('Principi refpondene Patres Carifiaci ) notitiam perveniat. Dixe-
rant priés : Si Archiepifcopus dépendus fuerit, vicinus Epifcopus ipftut
dioecefeos ipfam federn provideat, ufque dum &c. Reftitutis port Caro-
Jum M. eledionibus, Vifitatores à Rege faille defignatos, qui clediioni-
Tj bus intereflent, patet ezEpiftolis Hincmari Remenfis. Vide fupra no-
a* tam ad Ep. iy.
« Ita mfs. Anglic. Norm. Regit, Colbert Corb. Andeg. 8c duo Va.
ticani. In Vatic, tamen A. B. C. D. legitur Hamenfem. In Turon. Sa-
jonenfem. In vet. ed. Sagonenfem. Fuit Saona vel Sagona medio sevo
nota civitas .Corfica:, inter Calviam ad Boream, & Adjacium ad Meridiem
: bodie deftruâa.
4 Hanc leftioncm ampleâi cogit mfs. omnium Vatic. Reg. Norm.
Corb.&c. confenfus.Editores mutarunt profligari in propagari: quod idem
eft ac difponi, ut confiât ez yetbis fcquentibus : ut tua difpofitione militâtes
Ecclefi a ft ice. . . . valeant. . . . difponi. Eamdem vocem ufurpat codera
fêté (enfu Concil. Tolet. y. eau. (. 8c Tolet. 6. can. 1 s.
N n iij