S. Gregorii Regiftri Epiftolarnm 700
ta piiflimotum Principum juffione, dum vita di- A vitium Chriftiana dctincri mancipia : quæ res no-
.gnus non fucris, b te ad facCrdotii ordincm cun-
’ftis venerabilem prorupiffe. Quod nos idco fine
ulla hæfitatione crcdidimus, quia vitam xtatem-
que tuam non habemus incognitam : ac deinde,
quia fereniffimi Domini Impetatoris animum non
ignoramus, quod fe inc caufis facerdotalibus mit
cere non folcat, ne nôftris in aliquo peccatis
gravetur. Additur inauditum nefas, quod poft in-
tcrdi&ioncm quoque noftram , quz Tub excom-
municatione tua , ordinantiumquc te fa&a eft,
cæfis Prefoyteris, Diaconibus, cetcroquc clcro
bis canto vifa eft nfpcrior, b quanto a Fraternita- .
te tua patientia operofior. Oportebat quippe te '
refpcttu loci tui, atque Chriftiana: religionis intuitu
, nullam relinquere occafionem ut fuperfti-
tioni Judaica:, fimpliccs anima: non tarn fuafioni-
bus , quam poteftatis jure quodammodo defer-
virent. Quamobrcrn hortamur Fraternitatem
tuam ut c fccundum piillimarum legum trami- ,
tem, nulli Juda:o liceat Chriftianum mancipium
in fuo retinere dominio. Sed.fi qui penes eos in-
veniuntur , libertas eis tuitionis auxilio ex 1cmanu
militari ad medium diceris dedu&us. Quam B gum fanttionc fervetur. Hi verb qui in pofleffiorem
nos confecrationem dicere nullo modo pot
fumus, quia ab excommunicatis eft hominibus cc-
lebrata. Quia igitur fine ullius exempli forma vio-
lafti talem tantamque Saccrdotii dignitatem :
prxeipimus ut ufque dum dominicis vel Rcfpon-
falis noftri cognoverim apicibus, quod non fur-
rcptitia,fed d vera fueris juflione ordinatus,nulla-
tenus tu ordinatorcfque tui attre&are quidquam
prxfumatis facerdotalis officii, neque ufque ad rc-
lcriptum noftrum ad cultum vos facri altaris ac-
cedcre. Quod fi contra hxc agerc præfumfèritis,
nibus eorum funt, licet & ipfiex legum diftri&io-
nc fint liberi; tamen quia colendis corum terris
diutius adhafferunt , ut pote d conditionem loci d
debentes, ad colenda qua: confueverant rura per-
maneant , penfiones prxdidis viris prxbeant: &
* cundta qua: de colonis vel originariis jura prx- e
cipiunt, peragant ; extra quod nihil eis oncris
amplius indicatur. Quod fi quifquam de his vel
ad alium migrare locum, vel in obfoquio fuo rc-
tinere voluerit, ipfe fibi reputet qui jus colona-
rium temeritate fua, | jus verb dominii fibi juris f
anathema vobis fit a Deo, & à bcato Petro Apo- C feveritate damnavit. In his ergo omnibus ita te
ftolorum Principe : ut contemplatione judicii ve-
ftri, ceteris quoque Catholicis Ecclefiis ultionis
veftra: prxbeatur excmplum. c Mcnfe Maio, In-
di&ione x i i .
E p i s t o l a XXI.
Ad Venantium Epifcopum.
Chriftianum mancipium retinere Judds non liceat s qui verb
Judaorum terras dudum colunt Chriftiani, peragant
colere jure colonarie.
Gregorius Venantio Epifcopo * Lunenfi.
MUltorum ad nos relatione pervenit, a Ju-
dxis in Lunenfi civitate degentibus, in fervolumus
folerter impendi, ut nec direpti gregis
Paftor reus exiftas , nec apud nos minor xmula-
tio Fraternitatem tuam reprehenfibilem reddat.
E p i s t o l a XXII.
Ad Conftantium Epifcopum.
Hortatur ut Venantium Lunenfem Epifcopum in cleri fui
ac ceterorum religioforum emendatione adjuvet.
Gregorius Conftantio Epifc. Mediolanenfi.
* Uorumdam a de Laudenfium venientium t
V_^partibus ad nos relatione pervenit, b religi- ■>
onem loeprum ipforum ita ab Ecclefiafticx dit
ciplinx tramite deviafle, ut nullatenus in fuis mo-
* De hac Ecclefia Vide lib. in . Dialog, c. 30. Subura eft Urbis Ro*
nue regio fatis nota, de qua Martialis lib. vu. Epigr. 30.
id iota mihi nafeitur Subura.
Et Horat. Epod. f.
Senem , quod omnts rideant, adulterum
Verùm in antiqua Subura litam efle hodiernam S. Agatha: Ecclefiam, 3ui Rom* facra loca perluftravit, negat nofter D.Bern. de Mont-faucon,
ocetque unde haic Ecclefia didta in Subura Diarii Italici cap. 9.
k Scilicet Arianz, ut explicacur lib. in . Dial. c. 30.
« Cilm temporibus Gothorum Rcgum qui erant Ariani, hate Ecclelia
ceftifleit Atianis ubi fuas Synaxcs haberent, illam mulcts donis ac peu-
fionibus auxerunt Sc ditarunt.
- Ita mis. Norm. Turon. S. Gat. Colb. Sc alii.
cortice utcumque revixifle cernimus, proludebant. De jure difeeptent.
alii, teftatur de fäfto S. Gregorius, teftantur hiftorici. Nec certe 1
natarum Bullarumque noßratium , quibus de Epilcopatibus pinguit
bufque (äcerdotiis providetur, memoria live origo tam prifta eft. Ne
gare tarnen videtur S. Gregorius in more pofitura Epifcopos iftis juflio
nibus promovere : eos fcilicet qui Romano Pontifici fuberant; quam
quam ca quam adducit ratio, quoad omnes zque militet. Cetenim Icil
cunt canones nullum invitis populis prarfici Paftorem, adftipulatur ra
E tio : hinc Priucipibus multum juris accedit in proraotione Epifcoporum
Gujfanv.
* Sic legitur. in mis. Vatic. Norm. Turon. S. Gat. Colbert. &c.
No X X L
N o XX.
* Vide lupraEp. x.
11 Recent, ed. minds confultis mis. te faeerdotii ordi
m .
c His conlonat quod habetur apud Theodoretum lib. 4. hift. Ecclef.
c. x8. Sc Greg. II. Ep. i- ad Leonem Ifäurum de facris Imaginibus in le-
ptima Synodo. Sacerdotiorum caufis immifcerc le noluit S. Ludovicus.
Videillius Pragraaticam an. 1668. editam, genuinam fcilicet atque intc-
gram ; non mutilatam, qualcm inter ftatuta quxdam Synodalia Pa-
rifienfis dicecefis olim ediacrunt. Augtt.
J Multas ob cauläs videbatur Maximus ab Epilcopatu Saloncnfi ar-
cendus. Ambitum, fimoniam, vim fadlam, eleftionem fpretam, negle-
€lam fumrni Pontificis auftoritatem, furrepta ab Impcratore aut con-
fidla diplpmata five julfiones criminabantur. Prz ceteris urget S. Gregorius
juftiones Imperatoris videri fubleftx fidei, urget rem fuifle con-
fediam inlcio Romano Relponlali, infeio Romano Pontifice, cujus erat
ditionis Salona. Addiderat Maximus prxfraäam contumaciam, violando
cenfuras. Quorfum veto, inquiunr, iftiufmodi juftiones ab Impcratore ?
Temporibus-r inquam ego, ferviendum erat, canonibus tantifper fepo-
fitis. Sic Pontifex iple Romanus ab Imperatore confirmabatur : fic in-
veftituris lequentivm leculotum s quas poftmodum Tub Nominationum
* Luna urbs Etruriz antiquiftima, olim Epilcopalis, in Liguriz con-
finio ad oftia Macrz fluvii, vulgo la Magra, excifa circa an. 8jtf. Ei fuc-
ceflit in Epifcopali dignitate Sarzana urbs Genuenfis ditionis, ab ea dif-
tans 3000. paft. Cujfanv.
k Ita vet. ed. cum omnibus pene mis. 1c. Norm. Corb. Rem. Turon.
Reg. & Vaticanis. In Vatic. A. tamen legitur, quanto a Fratemitatis tut
fatientia operabatur. Nullibi autem odturmnt nobts quod habent recent,
ed. Icilicer, quanto ta F rat emit ati tua patientia operabatur.
c In Cod. fib. 1. tit. 10: Ne Chriftianum mancipium haretieus, vel /«-
daus, vel Paganus ha beat, vel pojftdeat, vel •circumcidat.
4 Id eft, onus, debitum, legem, &C. Gujfanv. In Vatic. A. legitur,
p conditwnc loci debentes. Conlentit Reg.
e Coloni alii mercedc colunt, alii ex conditione ut certam ex agro
penfionem folvant, neque umquam difeedant. Vide Codicil lib. it-tit.
de agricolis, cenfitis & colonis; ubi etiam de originariis multa Sc de ad-
feriptitiis, quz percurrere noftri non eft inftituti. Jus colonarium hie
ufurpatur pro conditione coloni, five pro jure exigendi a colono talem
penfionem annuam. Originarii funt , qui ex adfcriptitiis nati lunt, in
ipfo folo, quos fine gleba vendere non licebat. Adfcriptitii funt, qui per
annos 30- fiierunt in lolo, qui titulus eft prxlcriptionis; vel duplicilcri*
pto promiferunt ft numquam inde difeefluros. Gujfanv.
f Ita mfs. Norm. Reg. Corb. & Vatic. A. Sc C. necnon vet. ed. In
Vatic. B. legitur, ipfe fe juris ftveritate damnabit. In D. jus verb do-
minii fub juris feveritate damnavit. Excufi recent, jus verb juris doms-
nii fui feveritate damnavit.
701 Liber IV. Indi&ione X ll . 70a.
ribus, adionibulque canonicæ difpoCtionisflatu- A coëpifcopo meo Felici, filiodüè méd Cytiaco fe(-
ta refpiciant.Qua; quia eranc &: examinanda fub-
Vo Dei, folatiati in omnibus dcbeaS i ut dum e_
tiliüs, & fevcriüs ulcifccnda, pra:fencium latorem
rum labores adjuvas ^ devotionem tuam omnipotent
Venantium fratrem & coepifbopum noftrum ut
Domino oftendas; & ipfe tibi in bonis a-
inftanter cmendarentur, admonuh Scd proma-
gnitudine inquietudinis exccdentiuni perfona-
rum, folum fc non judicavit in hujiifmodi inqui-
fitione fufficere: ideoque poftulavit a nobis^ ut in
eodem examinando negotio Fratemitatis tua: ei
adjiceretur atque autftoritatis auxilium* Quam-
quam igitur fraterna dilödio hoc a te & fine nof
tris feriptis debeat exigere , tamen pra:fentibus
quoque vos fpecialitcr Epiftolis adhortamur, ut "
adhibito vobis pra:dido fratre noftro,cundos Cle-
« ricosc cetcrofque religiofos pra:nominata: civita-
d tis &: territorii cju§, d de exceffibus 3 quorum ali-
quid eft fufpicionis, ad te venire compellas j atque
cunda fecundum Dcum propter futuri metiim
judicii fubtiliter inquirentes, fi quem ä canonum
ftatutis receffifle repereritis, canonica cum ultio-
nc corrigite. Nec patiamini in locis veftris eos
qui non gerunt in moribus quod oftendunt in ha-
bitu, per abrupta diutius evagari. Quqs oportet
&: ad reditudinis normam paftorali vos circum- r fcquia patria: carleftis exhibere, ‘Scripferunt cte-
jpedione reducere. Ita ergo Fraternitas tua, cun- ^ nim mihi quod co pado cum a Barbaricinis face- a
dibus adjutor fit, cujus tu in borio opeire fämu-
lis foiatiaris. Benêdidionem verb fandi Petri A-
poftoli per eos vobis tranfmifimus, quam peco
ut debeatis benignè fufeipere. b Menfc Junio In- i
diffione xn.
E p i s t o l a XXIV. -i:‘
Ad Zabardam Ducem Sardinia,
Gratia! agit quod to patio own Barbaricinis fitccrc paettn
difpanat, ut -Chrifio ferviant:
Gregorius Zabardae Duci Sardinia:.
S Criptis fratris & coëpifcopi mei Felidis & Cy.
riaci fervi Dei, Gloria: veftra: bona cognovit
mns. Magnafquc omnipotenti Deo gratias agi-
mus quod calem ducem Sardinia fufeepit : qui
fic feiac, qua: terrena funt, Rcipublic* eicolvea
re, ut bene etiam novetit omnipotenti Deo ob.
àis folertiùs indagatis, qua: nobis in talibus nun-
tiata funt corrigat, ordinet, atque in futurum fo-
pire feftinet, ut Sc anima: tuæ proficiat, fi tui cau-
fas vigilanter atque vivaciter petferutaris officii,
Sc noitrum minime fiuftrati permittas,quod fem-
per de tua: maturitatis habuimus diftriftione judicium.
E p i s t o l a XXIII.
Ad Hofpitonem ducem Barbaricinomm.
Felici & Cyriaco in convert endis ab idololatria Barb arid* ^
nis labor anti bus faveat.
i Gregoriusa Hofpitoni duci Barbaridnorum.
CUm de genre veftra nemo Chriftianus fit, in
hoc fcio,quia omni genre tua cs melior,quia
tu in ca Chriftianus inveniris* Dum enim Barba-
ricini omnes, ut infenfata animalia vivant, Deum
verùm nefeiant, ligna autem & lapides adorent :
in eo ipfo quöd Dcum verum colis, quantum omnes
antecedas, oftendis* Sed fidem, quam pcrce-
pifti, etiam bonis a£Hbus cxequerc & verbis ; &
re pacem difponitis, ut eofdem Barbaricinos ad
Chrifti fervitium adducatis. Hac de re valde lx -
tatus fum } &: dona veftra , fi omnipotenti Deo
placuerit, citius fereniffimis Principibus inrtetef-
co. Vos ergo, quod ccepiftis expletc: omnipotenti
Deo devotionem veftra: mentis often dite:
eos quos illuc ad convertendos Barbaricinos tranfi
mifimus,quantfim valetis ädjuvate; feientes quod
talia opera multum vos &: ante terrenos princi-
pes,& coram ca:lefti rege pra:valcant adjuvare*
E p i s i o t a XXV. Al
Ad Nobiles ac Poffefl'ores in Sardinia.
Quod' rufticos fuos ab idolorum cultu non avertant ar-
guit : id praftare f i nequeunt, fait tin Felici & Cyriaco
ad hoc opus mißis opem ftratit.
Gregorius nobilibus ac poflefToribus in Sar-^
dinia infula confiftentibus.
F Ratris & coepifcopi mei Felicis,a vel filii mei a
Cyriaci fervi Dei relatione cognovi, perte
omnes vos rufticos in veftris pofieffionibus idolo-
Chrifto, cui credis, offer quod prévales ; ut ad ^ latria: deditos habere. Et valae hac de re contri-
eumj quofcumque potueris, adducas, eofque ba- ftatus fum : quia fcio quod fubje&orum culpa prz-
ptizari facias , &c æternam vitam diligere admo- pofitorum deprimit vitam, &: ciim in fubjeâo pecneas.
Quod fi fortafle ipfe agere non potes quia catum non Corrigitur, in eos qui præfunt fenten-
ad aliud occuparis , falutans peto ut hominibus tia retörquetur. Unde,Magnifici Filii,exhortor,
noftris, quos illuc tranfmifimus, fratri fcilicet &c ut omni cura omnique follicitudine animarum
N otjb ad Ep i s t . X X I I .
a Ed. recent. Lunenftum, quod legitur in Reg. at in omnibus Norm;
■ luron.Kcm. Teller. & in Vatic. D. legitur Laudenfium. Laus Pom-
pcia, nunc Lauda, vulgà Lodi, urbs eft Infubriz, Epilcopalis, ad ripam
Add* fcu Add«* Juvii. VcK[i atbj ä Mtdioiantn&us „cifa a«.
. Vtltns rudcibustilirufla c(>, ««ncampliffima. Cdm
Archiepifcopo MediolaocDlî lùbditi riTcnt Laudtnfcs Cfcrici, tamqnam
Ino Mecropolitano, de eorum moribus emendaudis merito fcripiit S.
Gregorius ad Conftantium.
* Ita quoque reffiruimus e i mfi. vatic. Norm. Sic. confenfu. Vuloati
nabent, religiofos. 6
* Etiam Cletici eo cenfentur nomine, ut & alias laid. Vide lib. i. Ep.
olim j5. nunc. d . Sc Johannem Filefacum comment, in Vinccntii Li-
rinenfis. commonit. n. ii . Talem mterpretationem confirmant audlo-
Pf0‘an‘ * facra Scriprura, pril'ci Patres S. Gregorio cozri. Partim
■ ,< N°r™. de quorum aliquid eft fujpicionis extejftonibtts.
N o t a AD E p i s t . X X I I L
* In Reg. Çolb. Teller. Corb. Norm. Sc tribus Vatic, legitur, duci
barbarorum. Barbdricinos fuifle Sardiniz incolas probat Holftcnius annotât.
in Ortelium pag. zS. ex hac veteri inftripcione Przneft. Sex. ?«-
_ lius Sex. F. Pol. Rufus evocatus Diyi Aug. Pnfeäus I. eohortis Corfo-
F rum <£» Civitatum Barbaries in Sardinia. De illis Epiftola ftq. atque lib.
Ii. Ep. zz.
k Ita Turon. S. Gat. duo Teller. Vatic. & Norm.
N o t ä ad E p i s t . X X IV .
• Procopius pulfos ex Africa â Wandalis Barbaroi memorat. Hos
putat Holftenius efle Sardiniz populos,ex veteri inferiptione PrznePa
quam refert in annot. in Cluverium pag. i8. Gujfanv. De illis jam
Ep. zz. fupra, Sc infra Ep. zy.
N o t a aö XXV.
a ita mfs. Vatic. Norm. See, ubi particula vel, vim habet copulatie