V I N D I C I Æ
D I A L O G O R U M S. G R E G O R I I PAPÆ.
A f f r e P e t r o G ü s s a n v i l l æ o .
r E vindicandis Gregorio Papæ primo, qui ôc Magnus cognomiriatur, Dialogs , nul-
I / lus, quod fciam, * hadenus laboravit : tum quia illos conftans plurimorum feculo-
rum confenfus audori fuo afferebat : tum quia criticorum natio certos fibi fines inquifi-
tionis circumfcribens, nondum aufa fuerat veritates quaflibct fuarum dubitationum ror-
mentis aggredi. Prodiere tandem aliqui noftro feculo, qui Dialogos iftos aut omnino répudiant,
aut certè S. Gregorio abjudicant,levibus, ut exiftimo, conjedurisaddudi. Eos
refellere animus eft,ne novuserror fi negligitur, ferpat latiùs,&incurioforum mentes initiât;
quibus ut caveamus jubet caritas, fufceptique in edendo Gregorio muneris ratio dc-
pofcit. Id autem ut cum efficacitate præftemus, prodibit i°. Gregorius, fuos ipfe fibi
Dialogos vindicans. z°. Sequentur audores plurimi omnium ferè à Gregorio feculorum.
3°. Adftipulabuntur innumeri codices manu exarati, iiquemelioris nota-, 4°. Demum præ-
cipua criticorum iftorum momenta difflabimus. ^
Sanaus Gregorius rogatus à familiaribus, ut exemplo Hieronymi,Theodoren, 8c Caf-
fiani.illuftriora quæque Patrum qui paulô ante in Italia floruerant,fadadefcriberet,an-
nuit, litterifque ad amicos datis inftanter petiit, ut quæcumque ad rem iftam pertinentia
” noverant, fine mora tranfmitterent. Legcfisepiftolamjo. libri 2. md. n. ad Maximianum :
Fratres mei qui mecum familiariter vivunt, omnimodo me compellunt aliqua de miracu-
lis Patrum, quæ in Italia faaa audivimus, fub brevitatc feribere. Ad quam rem lolatio
veftræ caritatis vehementer indigeo, ut ca quæ yobis in memoriam redeunt, quæquc vos
” cognoviffe contigit, mihi breviter indicetis. De domno enim Nonnofo Abbate, qui juxta
" domnum Anaftafium de Pentumis fuit, aliqua retulilfe te memini, quæ oblivioni man-
davi. Et. hæc igitur, & fi qua fiant alia, tuis peto epiftolis imprimi, 6c mihi fiab celeritatc
” tranfmitti. Maximianum refcripfiffe liquet ex c. 7.1.1. Dialogorjjm,ubide Nonnofo verba
faciens Gregorius, teftatur fe hæcqmnia àMaximiano, quem & Epifcopum nominat,
& adhucin vivis elfe indicat, didiciffe. Erat autem annus quartus pontificatus Gregorii, cùm
id fcnbebat, Chnfti vero 554. Porro Maximiinus obiit an.556. ex hiftoriæ Sicufæ fcripto-
ribus. De eo etiam mentionem facit lib. 3. Dialog, c. 36. 8c 1.4. c. 3t. ficut 6c homiliâ 34. in
Evangelia : quibus in locis eum dicit Epifcopum Syracufanum, & Monafterii fui Pattern,
ad quem etiam funt plures Epiftolæ in Regefto.
Notabit lector, in Homiliis & in Dialogis ealHern hiftoriâs eilHem ferè verbis cxpreftàs, 6c
tamquam ab eodem relatas,inveniri:utinl.3. Dialog, c. 6 . 6c in lib. 4. c. jC.ubi deCaflio
Narnienfi Epifcopo verba facit, de quo etiam loquitur horn. 37.inEvang. In eodem 1. 4.
c. 14. ubi de Servulo, cujus antiqua Martyrolögia meminerunt ad diem x. Kal. Jan. ait fe d e
co in homiliis locutum : quod videre eft in homil. ij. in Evang. Sic 6c in c. y, ejufdem 1.4.
loquitur Gregorius de Romula, de qua fe in homiliis verba fecilfe teftatur, nempe hom. 30,
in Evang. Idem dicendum de c. 16. ubi de Tarfilla,dequahom'. 38. cap. 15. de Stephano
hom. 39. cap. 17.deTheophanio hom. 36.cap. 37. deTheodoropuerol10m.38.cap.38.dc
Chryfaoriohom. iz. Eodem c.38.de Athanaiio PrclbyteroIfauriæ,dequofæpeinepifto-
lis mentionem facit. Cap. 57. loquitur de AgathoPanormitano Epifcopo, quem confiât èa;
hiftoriis vixiffe tempore Pelagii II. decefToris Gregorii,ut ipfemet loquitur. Sed-& de eodem
Pelagio prædeceflore fuo difertis verbis agit cap. 16 . lib. 3.&de eo alias fæpe mentio-
jiem habet. In cap. 19.de Autarith Longobardorum Rege, de quo lib. 1. epift. 17.8c alibi.
Hiftoriam vero Herminigildi quis ad alia quàm ad Gregorii tempora referai, cùm ipfe di-
cat eam fe ab amico firo Leandro, Hifpalcnfi Epilcopo, qui ei interfuit, didiciflé? Rem
fuse narrai in ejufdem 1. cap. 31. Sed 6c in c. 3z. 35. 6c 37. de fua ad urbem Conftantinopo-
■t c t ris plurimi jam id prxfiircrant, prxfertim BcnediClus Haeftcnus inProiegom. ad vicam S Bencd &
1 . MsbiUonwsin fiz fa t. ad Tom. L ACtorum, $.z. .
litanam legatione cùm elTet Pelagii II. ApOCrifiariusi réfett. Quis porro ignoretLeandtum
jam tum in urbe Conftantinôpou pro Wifigothorum Rege legatione fungemrçm, Gregorio
familiarilfimum fuifle;unde ôc ipfiMoralium libros, ejus hortatuelaboratos, infcripfit,
6c ad eum plures epiftolas dédit.
Dcnique feripturus vitam S. Benedidi initio, libri z, Dialogorum, ait le quæ didurus
eft accepilfe à quatuor ejufdem Sandi dilçipufis, quorum adhuc duo in vivis erant.
Ex his omnibus luce meridiana clariù.s confiât, quantum aberraverint qui Dialogos iftos
Gregorio II. Gregorio noftro yo. annis juniori affignarunt ; cùm hæc omnia quæ retuli-
mus, alteri quàm Gregorio I. convenire, nemo fanus affirmare aut judicare polfit.
Inter audores qui pôft Gregorium vixêre, primum profero Paterium, ipfius familiarem
ac difcipulum, fandæ Romanæ Ecclefiæ Notarium 6c Secundicerium, de quo etiam in Regefto
mentio habetur. Is librum teftimoniorum edidit, ex omnibus Gregorii operibus col-
ledum,idquefandi Patris hortatu, ut ipfemet in Præfatione loquitur, in quo plufquam
viginti ex ipfis Dialogis teftimonia ijfdem prorfus verbis adducit * ut ledori ftudiofo indi-
cabunt notæ ad marginem pofitæ. Paterii liber operibus Gregorii fubjundus eft.
Taius vel Taio Cæfarauguftanus Epifcopus, qui vivebat ann. 630. infigne opus edidit,
quod infcripfit Colledancum ex operibus S. Gregorii, ut ipfe in prooemio teftatur, quod-
que in librosquinque divifit, 6cQuiricoEpilcopo Toletano, viro celeberrimo dicavit. In
hoc opéré plura de Dialogis Gregorii teftimonia proferuntur, quæ causa brevitatis omit-
to,6c quæ ledfcor videre poterit ininfigni manuferiptocodice, qui alfervatur in Bibliotheca
Thuanea.
Ildefonfus Toletanus Epifcopus, qui obiit an 6 6 7 . in libroquem compofuit de Scripto-
ribus Eçclefiafticis cap. 1. Dialogos noftri Gregorii memotat his verbis : De vins Patrum
per Italiam commorandum edidit (Gregorius)etiam libros quatuor, quos volumine uno
compegit : quem quidem codicem Dialogorum maluit appellari.
Julianus Toletanus etiam Epifcopus an. 680, opus edidit, quod Prognofticon futunfe-
culi appellavit, 6cIdahoBarcmonenfi Epifcopo infcripfit: in eo plura ex Dialogis locare-
fert lib. z. cap. 8. îz. 19. 44. zj. 6c alias.
BedaPresbyter, quiflorebat an. 730. lib. z. hiftor.c.i. fada Gregorii referens, fie ait:
Libros etiam Dialogorum quatuor fecit, See. Et paulo ante inducit S. Gregorium, de one-
re Paftorali çonquerentem his verbis, quæ habentur initio Dialogorum : Infelix animus
meus, Sec.
Paulus Diaconus, qui vivebat an. 780. in vita Gregorii, quam ejus operibus præfiximus^
ita loquitur : Libros etiam Dkloqorum quatuor edidit, in quibus rpgatu Pétri Diaconifui
virtutes Sandorum, fcc. Tt pimlo ante refejc ex Præfatione Dialogorum hæç vprba : Qua-
lis autem in Monafterio fuerit, quamque laudabili ftudio vitam duxerif, e# ipfius poflu-
mus verbis çojligere, quibus ipfe in Poiatificatu jam pofieps, dum cujn Petro fup collo-
queretur Diacono, (lendo ufits eft djeeps : Infelix quippe animus meus, ôcç. In hiftorja de-
nique quam de geftis Longobardorum inferipfit 1. 4. c. j, Dialogorum quoque nrentiqnem
ita facit : Sapientilljmus & beatiflimus Papa Romanæ urbis, poftquam alia milita gd utili-
tatem landæ Ecclefiæ feripferat, etiam libros quatuof de vita Sgndprum compofuit, quem
codicem Dialogum, id eft duqrnm locutipnem, quia ipfiim çum fup Diacono Petto col*
loquentem ediderat, appellgvit. Hos igipir fibros prgefatu? Papa Theudelindæ reginæ
difcxit, quam feiebat utjque gç Çhrifti fid?i dedifam > & bonis adibus eflè præci-
puam. Jam fiapra in J. 1. çap. zg. de hi? etiam Diglpgis verba fpcefgt, ubi de S, Benedido
ageps, in hqpç loquiluf : Hjs quoqjig diehus beapifilmus Benedidus, 6cc. cujus
vitam, ficut naouuft eft, begtilîamus Pgps Qfegorms ip fuis Dialflgb fuavi femoqe CQtn-
pofuit.
Johannespjgçomy,qijicj.rpg:ap!?7Î! floruit, vitamque Gregorii accuratiflimè feribens,
omnia Ecclefiæ Romanæ ferinia diligeny r evolvit, pluribps ip locis Dialogorum à Gregorio
editorum meminit. Lib. 1. c. 7. refert recuperatam fëjuiatem à Gregorio prçcibus Éleu-
therii Mojl^ehi, deqnp lib, 3. Dialog, cap. 37. ôc plures alias ejnfmodi hiftoriâs, quæ in
Dialogpfum opéré cbnijuentur, paffim rèçenfet. Lib. %• ? . ji. fie loquitur: Interpruden-
In Editione Guflanvillîpana nulls nota:, indicant teftimonia ex Dialggis à Paterio excçcpta. S.unt taroen aliqu^ gjgs
Colleétioni înferta ; ut in 1. Num. c. 4. & in lib. Jofue c. 1. Sed longé paùciora ,quàm Guifanvillsus afterit, quia Pi-
tecii non Tune Collecta in novum Tcftamenium nomme Paterii inilgnica & vulgata ( ut fuo loco demonitrabimus.