Johan. Vi.it.
lib. s- taf. iS.
b
Sup. Ep. 79-
yé>3 S. Gregorii Regiftri Epiftólarum 564
km. Ica ergo in tminibus his diligens efto ac fol- A ejus regimine cogitarc, 6c fufcepCi cura compelüc
1 ici tus, ut tua difpofitione utilicates Ecclefiafticæ officii, •& veftræ quamplurimum caritas dilcdtió-
falubritcr modis omnibus Deo valeant audore nis adftringit ; fcientes quodin ejus gubcrnationidifponi,
E P I S TOL A * LXXIX.
Ad Martinum Epifcopum in Corfica.
A Tainattnfi Ecclefia ad Saonenfem tranfire concedit.
Gregorius Martino Epifcopo in Corfica.
JUfta pofcentibus aurem nos oportet benevolam
commodare , quatenus &c petentes remedia
iperata reperiant, 6c Ecclefiæ non défit follicitu-
do Paftoris. Et quoniam Ecclefia“ Tanatem, in
qua dudum fuerat honore facerdotali tua frater-
nitas decorata, ita eft delidis facientibus hoftili
feritate occupata atque diruta, ut illuc ulteriùs
fpes remeandi nulla remanferit: in Ecclefia Sao-
nenfi,quæ jam diu Pontificis auxilio deftituta eft,
b Cardinalcm te fecundùm petitionis cuæ modum,
hac au&oritatc conftituimus fine dubio c Sacer-
dotem. Ita ergo ftudio vigilanti cum Dei amore
fecundùm canonum præcepta, cunda difpone vel
ordina, ut 6c fiaternitas tua fuis defideriis fe gau-
deat fuiffe potitam, 6c Ecclefia Dci alterno gau-
dio repleatur Cardinalem tc fufeepifte Pontifi-
cem.
bus ammarum veftrarum fimul confiftat utilitas.
Nam b fi gregi Paftoris cura defuerit, facile la-
queos infidiatoris incurrit. Ea de re quoniam Ec-
fia Saonenfis Sacerdotis diu eft auxilio deftituta,
neccflarium duximus c Martinum fratrem 6c coë-
pifcopum noftrum ibidem Cardinalem conftituere
Sacerdotem : Leoni verb fratri 6c coepifcopo no-
ftro operam ejus vifitationis injungere. Cui etiam
in ea parochiifque ipfius Prefbyteros atque Diacones
conceftimus ordinandi licehtiam,eumquc rebus
ejus, quoufque illic fucrit,ut proprium Ponti-
ficcm uti permifimus. Idcoque feriptis præfènti-
bus admonemus, uti præfacum vificatorem caritas
veftra cum omni devotionc fufeipiat, eique
obedientiam in iis, quæ rationi conveniunt, fi-
cut Ecclefia: decet filios, exhibetej quatenus omnia,
quæ ad utilitatem fuprafcriptæ pertinere co-
gnofeuntur Ecclefiæ , veftra valcat fuft’ultus devotionc
implcrc.
E p i s t o l a * LXXXI.
Ad Clerum, ordinem, & plebem Meva-
nienfem.
E p i s t o i a * LXXX.
V t tandem in Epifcopi elcBiane confentiant hortatur. Interen
Ecclefia curam Honerato Prefbytero committit.
Ad Clerum, & nobiles Corfica:.
Quod Epifcopi eleBionem nimiitm diflulijfent, in flit nit ipfe
Aiartinum. Interea dum hic advenitt, Leoni curam vifitationis
injungit.
Gregorius Clero , & nobilibus Corfica: a a
paribus.
ETfi vos multo jam tempore fine Pontifice efifc
Dei Ecclefiam non doletis , nos tarnen de
Gregorius Clero, ordini, &plebi confiften-
tibusa Mevanienfi Ecclefix.
b/^ \ Uoties res aliqua pluribus agenda commit-
v -/titur, dum quifquis diflenut ab altero, dif-
pendiis potius quam utilitatibus aditus referatur.
Quod nos providentes, ne hoc veftra: continge-
■ ^re poflit Ecclefia:, ejus curam utilitatefque Ho-
norato Prefbytero ad pr^fens committendas ele-
gimus : quatenus res utilitatefque Ecclefia: per
cum 6c procurari valcant, 6c modis omnibus cuf-
N o t je a d Em i t . L X X IX .
* Ita infs. Corb. Norm. & pi. In Vatic, feribitur vel Taitanii, vel
Tainates, vel Tainatijfam : nullibi autem occurri t Tam,tana.
fc De hoc Cardinalis titulo didlum eft fupra ad Ep. r ƒ. Cenfcr Altc-
ferra hic, id genus Cardinalium Saccrdotum , non fuiffe in perpetuum,
led ad tempus- Erant enim Epifcopi luis fedibus pull! ob batbaricam fe-
ritatem, qui vacantibus Ecclefiis a Rom. Pontifice lolatii & alimonix
caufa dabantur. Si ergo civitas eorum poftliminio reciperetur ab hofti-
bus, ad earn redibant. Hate ferè Alteferra; vetdm doftiffimi Anrecef-
{oris fententia minimè nobis arridet. Cardinalis ergo lacerdos, eft jfacer-
dos incardinatus, Sc titulo annexus : nec ulli tunc vacantibus Bcclefiis,
ex Epifcopis lede fua pullis dabantur ,nifi edm Ipes omnis abclïèt prift-
inas fedes rccipiendi. Quod fi contra Ipem, aliqua; ex barbarorum ma-
nibus eripereutur , & mcliorem in ftatum reftimerentur , aut illarum
Ecdefiarum Epifcopi in aliis incardinati, ad priores fponfas redibant,
aut novi reftitutis Ecclefi is Paftores ordinababtur.
c Sacetdotes alios fuiffe primi ordinis & gradtis, alios fecundi ordi-
nis, notius eft quam ut nota egeat. S. Greg. fcomil. 11. in Ezech. cos
dicit majoris ordinis vel minons ; ita etiam Greg. Turonenfis lib. j.
hiftor. cap. 49. Origenes homil. 6. in Lcvit. traftac. de differentia ml-
norum facerdotiorum ad majora. Optatus Afer Milevitanus lib. 1. Quid
Diaconos in tertio , quid Prefbyteros in fecundo ficerdotio 'ionflitutos ?
Id quidem minds notum. Accurrit Sidonius Apoll. lib. 4. Ep. 15. qui
Johannen) Archidiaconum nondum Prdbyterii dignitate audtum vocar
fecundi ordinis Sacerdotem. Immo e/ufdcm lib. 4. Ep. u. lego Anti filtern
fecundi ordinis. Et lib. 7. Ep. 6. fummis Sacerdotibus civitaturn
fubjungit Epifcopos, Prelbyteros interpretor feu Chorepifcopos , per
quos minorum Ordinum minifieria fubrogabantur. Vide lib. iz. Epift.
30. GulThnvillatusfalliiur in Johan. Ardhidiacono, quern edm z. ordinis
Sacerdotem vocat Sidonius, Prelbyterum lupponit.
N o t * a d Ep i s t . L X X X .
* De inlcriptione, a paribus, jam diflèruimus fupra ad Ep. zj.
b Non minus verc quam eleganter Sidónius lib. 7. Ep. 6. Si bene-
diQione fleecidua non accipiat ( Ecclefia viduata ) dignitatis bereitem,
in ilia facerdotium moritur, non Sacerdos : atque ita quid Jpei reflate
pronunties, ubi facit terminus hominis finem religionis. Alibi vocat talis
Scclefi« ftatum titubantem, nutantem | fiultuanteraque regulam. In
Cabilonenfi II. an. 813. can. jr. Gubematio adhibenda , ne in quotidia-
nis vita commeatibUs pralatorum adminiculo deftituti homines fatifiant.
Qua: verba an ex Burebardo emendari debcant leftor dijudicet. De ne-
celfitate Epifcopi fupra Ep. 3z. Lcgant etiam controvcrfiam derefiden-
tia Paftorum Tridenti explicatam per ftatrem Barth. Carranzam de
Miranda an. 1547. Guffanv. >
c Cdm Martinus Epifcopus Cardinalis Ecclefi* Alerienfi conftitua-
tur, fimulque Leoni cura vifitationis ejufdem Ecclefi* injungatur, etiam
licentia ordinandi Prelbyteros & Diaconos, quafi eflet proprius Pontifex
; eruunt nonnulli aut mendum hie irrepfifie, aut aliam Ecclefiam
Leoni commiflam. Guffanv. Fruftra hîc torquetur GuHanvillzi animus.
Nam Leoni jus ordinandi &c. conceditur tantum ufque ad Martini
adventum : & prz.cipitur ut Ecclefiæ utilitates, temporales maxime,
viduitate diutina negle&as pjurjmdm atque imminutas, reparet ac dif-
ponat. Neque enim advenienti proprio Pontifici congruebat odiofum il-
lud negotium, quo Bpifcopatum à litibus aufplcari cogcretur. Hinc ne
defuncti Epifcopi res fuccelTpri lèrvandx diripiantur, Canonibus 'abti-
quis fancitum. Chalcedon. can. zi. Aurelian. II. can. 6. Wormar. II.
Alioquin quantum abhorreret à S.,Gregorii mente auftoritatem Epif-
copalem in duos parriri, fatis oftendit Ep. 45. fupra.
N o t * ad E p i s t . L X X X I .
' • In vulgatis mendosè, Vivanienfls Ecclefia, vel Vianenßs. Verum
urbis hujus nomcp reperimus in mfs. Vatic. Norm. See. Guflanvillxus
qui vetcrem errorem retinuit, fatetur nullam apud Geographos Viva-
nienfis urbis efle mentionem. Mcvania autem, vulgo Bevagna, urbserat
olim Epilcopalis Umbrix,ad fluvium Clitumnum. In Colb. habetur,
Eutinafi Ecclefia.
fc Antonius Auguftinus videns Haloandrum Sc Portium ludere itjyo-
cibus decies Sc dteiens, centies Sc eentiens, quafi lignificatu differrent,
non eorum modo opinionem refellerc, fed Sc in caufam talis feriprionis
inquirere voluit. Et ur erat uaris emunftx, odoracus eft litteram n, iftis
inlertam rocibus folius pronuntiationis, Sc quidem mollioris ergo.
Lipfius addidit male inlertam à librariis : liquidem, air iple, veteres
aliter vocales longas pingere foliti, aliter contra&as. Nam has fblita-
rias ponebant ad exemplum hodiernum, illas geminabant. Secuta xcas
ur compendi ficcret, apicem ufurpavit pro geminatione : npicem ap-
pello lincam tranfyerfam , quam fuperiicerc vocalibus longis foliti a i
Liber I. Indi&ione IX. y66
todiri. Ideoque diletftionem veftram feriptis pr.'c- A
fentibus adhoBCamur , quatenus , ut vobis poffit
ordinari Sacerdos, invicem veftrje voluntatis in
unius digna ele&ionc concordet affenfus, nec
amplius Dci Ecclefiam officio patiamini vacare
Pontificis. Quoufque vero Ecclefix ipfi Sacerdos
fuerit ordinandus., c omnem fupradido Prefbytero
ficut diximus, follicitudinis ejus curam com-
mifimus. Ita ergo fe veftra dile&io in his omnibus
exhibcrc feftinet, ut amorem vos Ecclefia:
habere, prona: devotio mentis oftendat.
E p i s t o l a 'f LX XXIII.
Ad Januarium Archicpifcopum Caralitanum.
Comprimendum Liberati Diaconi ambitum, neetite ilium abf-
ejuc folemni Epifcopi fui cejfiont ullatcnus incardman-
dum.
Gregorius Januario Arch. Caralis Sardinia:.
E t i s T o i A * LXXXII.
Ad Laurentium Epifcopum Mcdiolanenftm.
V t aliquemt cum quo de poflulata pccunia lis orta dirima-
tur, in flit uat.
Gregorius Laurentio Epifc.a Mediolanenfi.
SCripta fraternitatis veftra: fufeipiens, gratias
omnipotenti Deo retuli, qui defiderabili me
fofpitatis ejus nuntio relevavir. Quod autem per-
hibetis ab exa£tione patrimonii Sicilia: Provin
tuis cor noftrum lætificafle dionofee- Jo
ris, quod te mandatorum noftrorum memo- lii
rem fuiffe teftatus es. Et quia memoriter retine-
mus ea, quæ nos fraternitati tuæ mandaffe com-
B memoras, quemadmodum difponendum fit ubt
voluntatis noftræ expedatur au£toritas, feriptis
præfentibus breviter refpondemus. Liberatus Lgi-
tur, de quo nobis tua fraternitas indicavit, qui
diaconii fungi perhibetur officio , fi à deceffore
tuo non fatftus eft Cardinalis, a ordinacis à te a
Diaconibus nulla debet ratione præponi ; ne eos,
quos confecrando probafle cognofceris, reprobare
fupponendo quodam modo videaris. Præ-
didum itaque Liberatum,quem reprimendus am-
bitionis inflat fpiritus, omni inftantia ab intentus
fui pravicate compefce, 6c ultimum inter Diacociæ,
juri fanâæ cui Deo au£tore præfidetis Ec- q nos fl;are conftitue ; ne dum fe illicite præferri
clefiæ eer tam redhiberi pecuniæ quantitatem, . . . . . ' ~ '
pró eo quöd ab A&oribus fan&æ Rômanæ Ecclefiæ
illo in tempore patrimonii Ecclefiæ veftræ ce-
lebrabatur exadio ; neceflarium fuit juxta teno-
rem fetiptorum à vobis dire&orum, acceptarum
illatarumque pecuniarum fummam infptccrc, 6c
totius ratiocinii meritum fubtiliter indagare ; qui-
bus perfpedis, nihil à fanda Romana Ecclefia Ecclefiæ
veftræ allegatum eft b redhiberi. Sed quia
dum Conftantius Diaconus vefter ad ea quæ ob-
j.eda à noftris fuerant, aliud allegavit î examen
negotii venir in dubium, quöd fubtiliùs poterat
vcntilari fi qua perfona exilieret cum qua de-
finiri aliquid ftabiliter potuiffet. Proindc necefle
eft ut Sanditas veftra hac de re perfonam infti-
tuat, cum qua.Romana Ecclefia aliquid debeat
folidè definiré, ut five nihil debet, ex judicio pa-
teat ; feu aliquid debuit 6c reftituit , perfona
quam inftituids, fecuritatem folemniter eniittat.
contendit, immeritus loco in quo nunc ficus eft,
judicctur. Cujus tarnen fi obedientia fucris invi-
tatus, 6c eum poll ha:c Cardinalcm facere volue-
ris, nifi Pontificis fui b ceflionem folemni more
mcrucrit, abftinendum ab omni incardinationc
memineris: quoniam jequitati convenire non am-
bigis, ut aliis fervarc non diftcras,quod ipfe quo-
que tibi fervari defideras.
E p i s t o l a * LXXXIV.
Ad Hilarum Monachum Africa.
V t coa&o quamprimum Concilia , in Argentium L ami gen.-
fem Epifcopum inquiratur.
Gregorius a Hilaro Monacho Africa:.
FEliciffimus atque Vincentius Diacönes Ec-
clefijc b Lamigenfis , oblata petitione , qua:
o it. In quam fententiam citat Quintilianum, Ifidorum & alios. Turn
add it, in prifeis etiam libcis hunc apicem occalionem erronex iftilcri-
pturx ppfuifle quotiens, totiens, vicenfimus, aquonfus, formonfus, cdm
fcilicet inveniflent quoties, vicefimus , formofits, See. Vide Ant. Aug.
lib. z. de Emend, cap. 6. Sc Lipfium in libello de refta Latin* lingux
p'ronunciatione cap.'!. Guß.mi.
c Imago magnorum , ut vocant, Vicariorum , qui vacante fede aut
Epifcopo aliud agente, Epifcopatus oneta fuftentant. Hos Epiftola prx-
cedente diximus vocatos fuifte Sacetdotes & Epifcopos (ecundi ordinis,
cxSidonio Apoll. Talis fere erat Claudianus , de quo Sidon. in carm.
Ep. ii . & Julius Arvernenfis, dc quo ibid. Savaro. Guffanv<
N o t * ad E p i s t . L X X X I I .
* Extat Childeberti Regis ad eum Epiftola in Appendice operum S.
Greg. Turon. col. 13. 47. ubi appellatur Patriarcha.
b Dc hoc verbo ejufque fignificatione jam didlum eft in nota X. ad
Ep. 44. Quamvis autem proprie redhibere idem fit ac reddere quod dc-
beas, ut oblervavimus ex doftifs. Sirmondo ; interdum tarnen abfolutc
fumitur
pro reddcrc, ut etiam admonuit Sirmondus ad Ep. 10.1.3. En-
nodii.
N ot * ad E p i s t . L X X X I I I .
• De hac re ita^Johan. Diaconus lib. 3. cap. zi. jintiquijfimum Ectlefiaftic
ordinem Gregoriu.s ab Apoftolis traditum , & ad
fua ufifsie tempora filemniter confirvamm adeo fiudiofiffime retinebat.
fanihtate, faptent.ia, nobilitateve polieret , anterioribusClericis
in conventu, confiffu ,fiatitone, five JUbferiptione praponeret.
Inr]hanc mentem Concil. Aeath. can. 3. Epifcopus pofteriorem ( Clcpriori
nullum t Epifcopis in Concil. Africano
can. Si . Vide Leonen1 Papam Epift. f., Doro Benevent. Epifcopo. S.
Paulinum natal, j. s. Felicis :
Prior ifie gradum focii meruiffet honoris
Prefbyter, htc feptem difiabat futnma diebus.
Inter a<fta Cone. Chalcedon. vide libellum querulofum Ibx : Neque
ribus & confuetudinibus & gradibits. Gelafium Ep. $. Nec cujufiibet
utilitatis caufa feu Prefbyterum feu Diaconum his praferret, qui ante
ipfos fuerint ordinals. Guffanv.
J? b Priùs legebatur conceffionem. Per cejfionem intelligit litteras dimif-
forias, Grxcis ^hXvtixks y&.<p*s. Quxnam ex fint deferibit Balfii-
mo ad Cone. iv. can. n.Sc ad Cone. vi. can. 17. ubi etiam notât privi-
legium Conftantinopoiirani Epifcopi Sc Carthaginenfis, qui quoflibec
Clcricos alieni juris admittebant ( in Afric. can.zz. idem ac Catthagi-
nenfi Epifcopo privilegium aflèritur ) fine dimifloriis, wkç« y»ûp.Ua
•iff %ifiÿTw>firurTui aÙTtûe. Obfcrvare libet ex ufu hodierno requiri di-
mifibtias Epifcopi foli natalis: at ex veterum Canonum , ut videtur,
prxfcripto, licebat quoflibet de laïcis in Clerum adferibere, fblis Cleri-
cis vetitum verfbram facere mutatione Prxlati, Sc Epifcopo Clcricos
alienos adoptare. VideSard. Cdnc^can. 18. Sc 19. African, can. zr. Dc-
cretum Innocentii Papx tit. 14. in Décret. Leon. Pap*, n. 39. Gelaf.
Decret, c. Z3. port Nic. Concil. can. i j . Illuftre eft exemplum S. Pauli-
ni qui â Delphino baptizatus Burdegalx, à Lampio Barcilonx facratus
fuit, ut docetejus Epiftola ad Auguftinum 35. Innumeta proftant eorum
exempla , qui fine dimifforiis Epifcopi foli natalis, tonfurati funt à
F non fuis , immo à non Epifcopis. Vide in 6.de tempore otdinat. c. i.
3. 4. & Cone. Trid. feff Z3. can. 9. Sc 10. de reform. In quibus locis ad-
vertet ledor Epifcopum foli natalis, vel Epifcopum domicilii, vél E-
pifeopum beneficii, vel quofdam alios potuifle aut majores ordines ali-
quando, aut minores couferre, uedum tonfuram. Guffanv.
N o t * ad E p i s t . L X X X I V .
* Sufpeflus mihi valde eft ifte titulus, licèt in omnibus mfs. codd. ita
legatur, ficut & in edicts. Videtur legendum Chartulario, pro Monacho
, quia idem ipfe eft Hilarius , dc quo loquitur S. Gregorius Ep.73.
& 75- prxeedentibus, & 33. libri fcquentis. Guffanv. Quid obftateum
fimul monachum fuiffe Sc chartuladum ? Certç nullis in mfs. variât hi« .