pfaîm. z8.
Jfai sS. 14»
P fui. 68. 3.
P/kl. 39• 13.
Genef. 2p.
Mare, s• 19.
mftoralis officii cominentia diftraxiftis I in qua A mihi difficile fit faltcm recolere ? d Preffiimnam-
îub colore Epifcopatus I ad feculum fura redu- que in hoc honore tumultu fccularium negotioaus
: in qua tantis terra: cutis infervio I quantis rum | ex eis me effe video. Æ c quibus fcnptum
me in vita laïca nequaquam defervifte reminif- eft : Dejecifti eos dum JMBmktHfi Neque cnim .
cor Alta cnim quietis mex gaudia perdidi, 8c dixit : Dejecifti eos poftquam aile van funt; fed,
intus corruens afeendiffe exteriùs videor. Undc dum allevarentur : quia pravi quique dum remmc
à Conditoris mei facie longé expulfum deplo- porali honore fuffiulti, fons videntur furgere, înro.
Conabar namque quotidie extra mundum, tus cadunt. Allevatio ergo ipfa ruina eft : quia
extra carncm fieri, cunda phantafmata corporis dum gloria falfa fubnixi funt, à gloria vera evaab
oculis mentis abigere, 8c fuperna gaudia in- cuantur. Hinc iterum dicit : Déficientes ut fumus
corporaliter videre ; 8c non folùm vocibus, fed deficient. Fumus quippe afeendendo déficit, 8c fcmedullis
cordis ad Dei faciem anhelans, dice- fc dilatando cvaneicit. Sic videlicet fit cùm pecbam
: Ttbi dixit cor me um : guoefivi vultum tuum : R catoris vitam prxfens félicitas comitatur : quia
Vultum tuum j Domine, requiram. Nil autemin hoc unde oftenditur ut altus fit , indc agitur ut non
mundo appetens, nil pertimefeens, videbar mihi fit. Hinc rurfum feriptum eft : Deus meus fi one illos
in quodam rerum vertice ftare, itaut in me penc ut rotam.Rota quippe ex pofteriori parte attollitur,
crederem impletuin , quod pollicente Domino
ex Propheta didiciflem : Suftollam te fuper altiiu-
dincs terne. Super cnim altitudines terra: fuftolli-,
tur 'J qui 8c ipfa qux alta 8c gloriofa prxfentis videntur
feculi, per mentis defpc&um calcat. Sed
repente à rerum vertice tentationis hujus turbine
impulfus , ad timorés pavorefque corrui : quia
etfi mihi nil timeo, eis tamen qui mihi commif-
fi funt, valde formido. Undique caufarum flu-
&: in anterioribus cadit. Pofteriora autem nobis
funt bona prxfentis mundi , qux relinquimus ;
anteriora verb funt xterna 8c permanentia, ad
qux vocamur, Paulo atteftante, qui a it: Jfiua re- .
tro oblitus , in ea qu.e funt priora me extendens.
Peccator ergo cum in prxfenti vita profccerit,
ut rota ponitur *. quia in anterioribus corruens,
ex pofterioribus elevatur. Nam cum in hac vita
gloriam percipit quam relinquit, ab ilia cadit,
ftibus quatior , ac tempeftatibus deprimor, ita qux poft hanc venir. Et quidem multi funt, qui
ut reétè dicam : Vent in altitudinem maris, & tern- fie exteriorcs provenus regere feiunt, ut per eos
tefias demerfit me. Redire poftcaufas ad cor de- nequaquam interiiis corruant. Unde feriptum eft:
fidero, fed vanis ab eo cogitationum tumultibus Deus potentes nonabjicit, cùm & ipfe ftpotens. Et j
exclufus, redire non poflum. Ex hoc ergo mihi per Salomonem dicitur : Et intelligens gubernacu- J
longé fadum eft , quod intra me eft, itaut obe- la pofsidebit. Sed mihi hxc difficilia funt quia
dir^ nequeam propheticx voci, qua dicitur : Re- & valde onerofa : 8c quod mens voluntariè non
dite prevaricators ad cor. Sed fluids preffus cogi- recepit, congrue non difponit. Eccc fereniffimus
tationibus, folummodo exclamarc compellor : Cor Dominus Imperator c fieri fimiam leoncm juffit.
meum dereliquipme. Contemplativx vitx pulchri- Et quidem f pro juffione illius vocari leo poteft,
tudinem velut Rachelem dilexi fterilem, fed vi- ■ fieri lautcm leo non poteft. Undc neceffe eft ,ut
dentem ac pulchram : qux etfi per quietem fuam omnes culpas ac negligcntias mcas non mihi, fed
minus generat, lucemtamen fubtiliùs videt. Sed fux pietati députer, qui virtutis minifterium in-
quo judicio, nefcio, Lia mihi in node conjunda j)firmo commifit.
eft , adiva videlicet vita -, c fecunda, fed lippa ;
minus videns, quamvis ampliiis pariens. Sedere'
ad pedes Domini cum Maria feftinavi , verba
oris ejus percipere: 8c ecce cum Martha compellor
in exterioribus miniftrare, erga multa fatage-
re. Expulfa a me, ut credidi, legione dxmonum,
volui oblivifei quos novi, 8c ad Salvatoris pedes
quiefeere ; 8c ecce mihi nolenti atque compulfo
dicitur : Revertere in domum tuam, & annuntia quantafeeerit
tibi Dominus. Sed quis inter tot terrenas
curas valeat Dei miracula prxdicare, cum jam
E p i s t o l a V I .
Ad Narfem Patricium.
E comtemplationis deleElatione fe dejeShtm dolet•
Gregoriusa Narfse b Patricio.
c T “xU m contemplationis dulcedinem alte de-
I j feribitis, ruinx mex mihi gemitum reno*
vaftis, quia audivi quid intus perdidi, dum föc
Hierarchleas ipfos fonfliones non deprimit, ut fingithic Guflanv.
in notis, Gregorio Ambrofium, Theodoritum , & Hicronymum incaf-
fum opponens : led illis fe imparem clamat; terrenifvc curis & feculari-
hus caufis fe dolet implicitum • quibus menti fux caliginem offundi, re-
Aumque ac perfpicacero divinx contemplationis intuitum frangi expe-
tiebatur. Sub colon jEpifeopatus, inquit in hac ipfa Epiftola, ad feculum
fum reduclus..........tern, curis infervio...........undique caufarum fluflibus
quatior ac tempeftatibus deprimor..........Prejjum in hoc honore tumultu
fecularium negotiorum, &c. In eumdem lenfum feribit Ep. i f .
hujus libri: Quifquis F aft or dicitur, curis exterioribus graviter occupatur:
Quippe ChriAianorum caufx olim nonapud Laicos Judiccsfed apud
Epifcopum ipfum agebantur. Maximis prxterea curis Gregorius ange-
batur, ob mala qux a Langobardis paticbacur Italia , ipfaque Roma
meruebat, uc ipfe afierit horn. 7. in Evang.
d In cod. mf. Biblioth. Vatic, not. 1031. Preffum. . . hoe onere tumul-
tus. In tribus aliis Vatic, quorum varias Leftiones penes noshabemus,
hxc minime leguntur. NoAri quoque mfs. lcftioncm hanc non admitc
Alludit fortafle ad illud adagium , Induitis me leonis exuvias;
quod ex illo Luciani defumtum eA : Tanto tempore non animadver-
ti, turn fub leonis pelle ridiculam quamdam fimiam occultare. Guflanv.
f In eumdem lenfum S. ChrylbA. horn. Ji. in Afta: Princeps eft , inquit,
non qui voedtus eft , fed qui veri eft. Sicut enim Rex neque Modicum,
neque Rheterem faciet, ita neque Printipem. Non enim littera vel
nomen Principem faciunt. In nonhullis editis legitur , provifione, non
pro juffione ■ lèd huic leûioni rafs. minime favenc ; earn tarnen fequi-
tûr Altcferra.
Not * ad Ep is t . VI.
a Male hune confondit Baronius ad annum f£8. cum altero Natfe-
te , qui fob JuAiniano Impetatore Patricius & Prxfedlus Italix , fum-
mufque belli Dux fuit. Hic véro ad quem fcribiflànâus Gregorius
fuit primùm Aipator, Comentioli Ducis exercitus fub Mauriciô,
30. circitér annis poA obitum prioris Narfetis. Fuit tarnen alte-
ri bellica laude non inferior , ut videre eA apud auftores mlfâiitv;.
Prxcipuè autem cnituitvirtus iplîus adverfds Per Pas , quibus tantoter-
rori erat j ut Petfarum infontes audito folo Narfetis nomine tremerent,
ex hiAorix Mifcellx lib.17. Deipfius egregiis focinoribus fusè Simo-
p catta. in hiAoria Mauticiana. Tandem fpe 6c blanditiis delinitus, & ad
Curiàm evocatus ä Phoca, igné crcmatus eA. De quo Ac CouAantinus
Manafles in competidio :
4>aHÛi Utopoir, v'tr çpu-m'ftr r i w
TIvfoc Tçcjtplà orrnoi'eM, 6cc. Guffanv.
fc Patricius primo fuit nomen nobilitatis, poAea dignitatis 8c potef-
tatis. JuAinianus lib. 1. InAit. tit. n . Patriciatum vocat fummam dignitatem
, & qux fola morte folvatur : fie & Caflîodorus lib. 6. form. i.
ConAantiqus Magnus Patrick« inAituic, arque ita appellavitj '.quod fuos
&foturorum Imperatorum Patres, Confeflbrcs, 8c Confiliâtios eos elfe
ris ad culmen rcgiminis immeritus afeendi. Tan- A minicam , mca peto vice falutari.
to auccm me percuffiim meerore agnofcice, ut vix
loqui fufficiam : oculos enim mentis mex doloris
tenebrx obfident. Trifte eft quidquid afpicitur,
quidquid deledabile crcditur, corai meo lamen-
tabile apparet. Penfo enim, ab alto quietis mex
culmine corruens, d ad quam dejedum exterio-
ris provenus culmen afeendi. Et pro culpis meis
in occupationis exilium à facie dominantis mif-
fus c quafi dcftrudx Judxx vocibus cum Pro«
pheta dico: £)ui confblabatur me, longe recefsit d me.
Quod verb caufx 8c nominis fimilitudinem facien-
do, per feripta veftra claufulas declamationefquc
* E u s t o l a VU.
Ad Anaftafium Epifcopum Antiochenum.
eÆpfc fert fe mult is tccufationibus deprimi, & ab eo ‘
lattdari.
Gregorius b Anaftafio Epifcopó c Antio- I
cheno.
EPiftolas beatitudinis veftrx , ut fefTus requiem
, falutem xger , fojntem fitiens, umformatis,
certè,frater carifïime , fimiam. leonem B bram xftuans accepi. Neque enim ilia verba per
vocas. Quod eo modo vos agere confpicimus,
quo feabiofos fxpe catulos , pardos vel tigrides
vocamus. Ego enim, bone vir, quafi filios per-
f didi : quia per terrenas curas reéta opera amifi.
jSfolite ergo me vocare Noemi, id eft * pulchram ; fed
vocate me Mara, quia a,maritudinc plena fum. Quod
autem me dicitis fcribcrc non debuiffe, ut in agro
Dominico g cum bubalis arares, quia in oftenfo
beato Petro linteo, h 8c bubali 8c omnes ferx o-
blatx funt, feis ipfe quia fubjun&um eft : Madia
& manduca. Tu ergo qui eafdem beftias necdum
linguam carnis videbantur exprefta : fed fic fpiri-
talern amorem fuum quem geftabat, aperuit, ac fi
mens per femetipfam loqueretur. Sed durum valde
fuit quod fecutum eft : quig amor vefter terre-
na me portare onera prxeepit ; 8c quem priùs fpi-
ritaliter diligebatis, poftea, ut exiftimo, tempo-
raliter amantes , ufque ad terram me fuperpofito
onere depreffiftis, itaut mentis reditudinem fun-
ditus perdens , contemplationifque aciem amit-
tens, non per Prophetix fpiritum, fed per expe-
rimentum dicam : Incurvatus fum , & humiliatus
mattaveras, cur jam manducare per obedientiam fum ufquequaque. d Multis enim caufarum flu£tii
volebas ' ? Aut nefeis quia ea de qua feripfifti beftia
oris tui gladio occidi recufavit ? Quas ergo per
compun&ionem occidere potueris, dc illis necef-
fe eft, ut in tui defiderii fame fatieris.
* Dc caufa autem fratrum noftrorum, ut ferip-
fifti,ita futurum/i Deus adjuvet xftimo,de qua modo
fereniffimis rcrum dominis feribere omnino
non debui : quia in ipfo initio non eft à queftibus
inchoandum. Sed dile£tiffimo filio meo Honorato
Diacono feripfi , ut opportuno tempore eis congrue
quatior , 8c tumultuofx vitx tempeftatibus
affligor, itaut re£tè dicam : Veni in altitudinem
marts, & tempeftas demerfit me. Periclitanti igitur
mihi orationis veftrx manum tenditc, vos qui in
virtutum littore ftatis. Quod verb me os Domini
, quod lucernam dicitis, quod mulris prodefle
pèrhibetis, hoc quoque mihi ad iniquicatum mea-
rum cumulum accidit : ut, cùm vindicari in me
iniquitas debuit , laudes pro vindi&a tecipiam.
Quibus autem hocin loco terrenarum rerum tumultibus
premor, explore verbis nequeo : quod
fuggerat, 8c mihi refponfum fub celeritate in- j . _ .
1 dicet.1 Domnum Alcxandrum, domnum Theo- -D tamen colligere ex brevitate Epiftolx poteftis, in
dorum, filium meum Marinum, domnam Efi-
qua ei minus loquor, quem plus omnibus diligo.
ciam, domnam Eudochiam , 8c domnam Dobus
Prxterea indico quia à fereniffimis dominis quaiv
vellet, à Confiilibus proximos atque perpetuos. Sicut Romulus centum
exlcnioribus eledtos & ex auâoritate Patres, ob xtatem Senatoresvo-
catos, in Aar habuit confilii publici : qux origo veterum Patriciorum
fuit. D. Hieronymus EpiA. io. ad Furiam, cjufdem Patris meminit
raraquam Gonfularis & Patricii. GaAiodorus in lib. 8. EpiA. 9. chlamy-
dem calceofqufe Romanos inter infignia Patriciatus numcrat. Reflores
quoque Provinciarum patricios non raro diflos reperio: credo quod ex
corpore Patriciorum plerdmque eligerentur. Certe Fafagnates Arme-
nierum Patricius vocatur in hiAorix Mifccllx lib. 19. qui fub ConAan-
tc Heraclii AuguAi nepote icgcb.it Armeniam ; & Sabbatius Patricius
Armenia , qui fub JuAiniano Rhinotmeto ei Provincix prxfoit.
Quin & hiAorici noAri,- Fredcgarius, aliique, Reflores pagi Transju- E
renfis & Scutingorum in Burgundia, nunc Duces, fxpiüs Patricios nun-
cupavcre. S. Audoënus in V>ta fonfli Eligii vocat Burgundia Patricios.
Et qui Provinciam Arelatenfem Sc MaAilienfem ad teropus fub Regibus
Francorum regebant, Patricii Galliarum, vel do Galliis appel-
lantur à Gregorio Magno. Unde EpiA. 33. lib. x. nunc 3. feribit Dy-
namio Patricio Galliarum, qui fuit Rcflor Provincix Maffilienfis. Hoc
nomine apud nos fopradiflarum Provinciarum Reflores appellabantur.
Gregorius Turonenfis libro 4. hiAor. cap. 14. Guntchramms Rex,
amoto Agricola Patricio, Celfum Patriciatus honore donavit, virum juris
leclionc peritum. Et cap. 41. Ennius cognomento Mummolus a Rege
Guntchramno Patriciatum promeruit. Patricii fxpc & Confides difti.
Guffanv. In nonnullis mis. Vatic, legitur, Narfi. Patricii.. In aliis &
in noAris Ybribitur fimpliciter, Narfi.
c Vaticani A. B. C. Dum contemplationis alta defetibitis. Ita etiam
cod. Reg. . p
d Excufi, ad quantum dejeftus exterioris provenus , &c. Sequimur
çodd. Vatiç. Regios, Norm..
* Hie excufi , gravi errore habent, quafi deftituu vidua. Arguun-
tur ab omnibus m(s. „■
f Editores maluerunt, pule hr urn. . . plenus fum, quod Gregorio non
con venire putarent pulchra, &c. Vcrùmconcradicunt mfs. aliifqucpro-
fcrtur Script, facrx locus, ubi legitur, pulchra.
6 Vulgati, reluflantibus mfs. cum bubalis non arares.
11 Oblcuritatcm hujus loci minuit correflio mendorumqux in mfs.
nonnullis atque in editis omnibus pullularant. Plenam lucem afFerrent
prior Grcgorii ad Narfem, & Natus ad Gregorium EpiA. nifi utraque
Tom. It.
excidifiet. Vide S. Hieron. in cap. 6. Amos.'
1 ‘ In foperioribus ed. deficit lenfus, mutato volebas, quod in omnibus
mfs. legitur, in nolebas. Sequitur gravior corruptela in his verbis :
Aut nefeis quia eafdem quas feripfifti beftias , oris tui gladius occidere
recufavit. Locum bunc refiituimus ex omnibus Vatic. Colbert. Reg.
&c.
k Caufa ilia non lateret, fi EpiAolam hanc ad Honoratum habere-
1 Pro Dominum. Et infra domnam pro dominam. Grxci quoque
hojufmodi diminutivis utuntur, dicuntquc xvfcs pro xu&us, & x»fu pro
xopict. Lege GIoIL Grxcum Cangii, & confule Mabill. in not. ad Ep.
7Z. S.Bcrn.
: N o t * ad Epis t. VII.;
* Supplicem ad Imperatores pro AnaAafio Iibellum difpofoerat Gregorius
, haneque fimul EpiAolam. At neutrum mittere, nifi interrogate
prills AnaAafii animo, confultius vifum cA. Lege infra Ep. 18. ad
ScbaAianum Rhjzinienfem Epifcopum.
b Huic loco ampliAimam obfervationem attexuit Guffanv. dc AnaAafio
quem putat effc AnaAafium Sinaitam, doflrina ccleberrimum. Sed
Anafiafium in monte Sina monachum ab Antiocheno Patriarcha ahum
cCTc ofiendil Leo Alktius, Diauiba de Simeofioin foiptis. Idem ad-
Aruunt Bollandiani ad dienx Aprilis n . AnaAafii exilturn ac reftitu-
tionem narrat Evagrius lib. 4. cap. 13. & foqq- maxime 39.alnque omnes
poA ilium hiAorici. At non modd Sinaitam cum Patriarcha fed
& AnaAafium juniorem cum feniorc confondit Nicephorus CaUifii htA.
lib. 17. AnaAafio feniori fucccfiit junior , ad quem feribit Gregorius
Ep. lib. noni 49. AnaAafium de quo hie c fua fede ejeflum a JuAiniano
, quod adverfds ejus deliria ae corporis ChriAi -incorruptibilita-
te doflrinam orthodoxam Arenud propugnaret, omnes confentiunr.
De Gregorio in ejus locum fubrogato, infra.
c In Corb. Norm. & plerifquc mfs. deeA, Antiocheno.
* In Recent. poA , ufquequaque additur : Tanta quippe me occupa-
Hoc additamentum refpuunt mß. Vaticani, Reg. Corb. Norm. Duas
alias ex eadem EpiAola, fed hieviores lacinias infra intextas rejecti
i i j
L
Johan. Diac.
lib. x.cap.zs.
Pfal. u 8 .io 7:
d
Pfal. 68.3.
Jqhan. Diae..