1
MM
wJ
M
l i L
i|
iiii I
m
impudcntia.
Prxfatio in Epiftolas
‘an. + o j. a t t x Confulwus infcriptis liq u e t 3 cum jam a zo . annis obiijfet Damafu s.
jj. R c jp . Augufiinum quidem 3 & ejus exemplo S. Fulgentium J a n& jfim i D o c to r is difcipulum
( de aliis filev ) fe r v o s fe rv o rum D e i in Epifiolarum fu a rum exordio £7* infcriptione aliquando
J e d ix ijfe 3 idque Johannis D ia co n i teßimonium non e v e r t ere. Q u y n d o enim ajferuit S . Grego-
rium prim urn omnium J e in principio Epifiolarum hoc humilitatis titulo exornajje 3fubintelligen^
dum e f i3 primum omnium Romanorum Pontificum 3 u t fa t i s e x verborum f e r ie confiat 3 ubi ait 3
cu n liis Gregorii fuccejforibus r c liftum hoc hereditario ju r e humilitatis documentum. H a c etiam
q u a fi pia arte J oh a n n is Conflantinopolitani3 qui J e Oecumenicum ja lh ta b a tfF h ra fo n icum fa ß um vo~
lu it repnmere & coercere JapientiJJimus p ater . E ju s exemplum f e c u t i J u n t pler ique Romanorum
Pontificum3 non tarnen omnes ; nam alii Prjefulis , a lii Papa; titulos ajfumfcrunt. Q u id am nu-
do Juo nomine contenti 3 u t Zacharias 3 a dignitatis f u a mentione nonnumquam abfiinuerunt.
M o d o in Bullis fum m u s P o n t ife x hunc t itu lum 3 Servus fervorum Dei, fem p e r ; in ß r e v ib u s ;
Papa: nomen adhibet. N o n alios Epifcopos modo 3 f e d & Reges ac Principes 3 non fem e l eadem
hac appellatione Servus & c . ufos obfervat eruditijjimus Cang iu s in Gloffiario. Confentiebant illi
omnes Auguflino lib. 19. de c h i t . D e i cap. i j . Hominibus, in q u it3 in illo pads ordine quo
alii aliis fubjecti funt, ficut prodeft humilitas fervientibus, ita nocet fuperbia dominanti-
vbus.
Antequ am ab hoc argumento recedamus 3 vapulare debent Centuriatores Magdeburgenfes 3
qui centuria 6. cap. 7 . %. de conjbciatione 3 Johannis D ia c . tefiimonium f i c a d u lte ra v e ru n t : Jo-
- Hannes Diac. lib. 1. vita: cap. 1. ait : Gregorius reje&o fuperftitiofo Pontificis vocabulo,
le primus omnium fervum fervorum in Epiftolis fuis feripfit. ‘U b in am v e ro v e n it in
mentem hu ic v i ta S . Gregorii Scriptori 3 Pontificis nomen fuper ftitiofum appcliare f q uod pajfim
u fu rpat3 u t v id e r e e f l in ejus P r a fa t. & lib. 1 . capp. 1. & z j . P u d ea t nunc heteroaoxos nobis
veterum Scriptorum corruptelam exprobrare, cum ipfius criminis cujus nos infimulare numquam
definunt 3 rei d a re arguantur. V e rum de hac criminatione qua nos infamare conantur 3 alias.
X I I . N u n c commemorandi Ju n t veteres codices mfs. ad quos Gregorii Regifirum recenfuimus
& contulimus.
Corbeienfis3 qui nunc e fl Bibliotheca S . Germani a P ra t is 3 cod ex venera nda a ntiqu itatis; u t
f e r e fu n t omnes celeberrimi hujus M on a fie r ii.
Remenfis 3 nimirum Archimonafterii S . Remigii 3 aq ua lis circiter atatis.
Q u in q u e mfs. e locupletiffima & fp len d id a Bibliotheca Colbertina utendos accepimus 3 benefi-
cio Illuflrijfimi ac R ev c r en d ijfim iD . J a co b i N ic o la i Co lb e r t A r chicpijcopi Rotomagenfs3 Norm an-
n ia P r im a t is ; cui quantum litte r * litterarumque cultores omnes d eb ea n t, nemo nejcit. E x his
mfs. duo tanturn f u n t integri. 'U n u s antiquior 3 quern veterem appellaturi fum u s 3 Epiflolas in
14 . hbros d ifiin flas continet 3 ac in plu r im is diem quo fe r ip ta fu n t notatum exh ibet. A lte r E p i f
tolas quidem omnes completfitur, & eodem ordine quo fu p e r io r 3f e d minime in libros d iv ija s .
D u o s codices manu exaratos e Bibliotheca regia nobis fu p p ed .ta v it 'vir C l . D . C lem e n t3 an-
nuente lllußrijjimo Abb ate de L o u v o is ejufdem P ra fe fto 3 q u i bonarum artium & litterarum
maxime finer arum fiudiofis omnibus Patronum fie Alotcenatemque prabet.
t^Ad laudatos Bibliotheca v e r e regia codices nuper accejferuut duo Telleriani3 do no Illuflrijfi-
mi ac Reuerendijfimi v ir i C a r o li A fa u r ic ii le Tellier3 Remenfis A r c h icp ifo p i 3 quorum p r iü s co-
piam ipfe A r chipraful excellentijfimus nobis concejferat 3 pro fu a erga omnes q u i in fia d io littera-
rio 3 & maxime in fa c ra antiquitatis fiu d iis dejudant 3 fumma humanitate bene'volentia. In
his 'veteribus exemplaribus 3 q u a prorfus f im ilia nobis 'vifa fu n t 3 Jape annotatur quo die 3 fa ltem
quo menfc 3 quanje Indi&ione data f in t Gregorian*' Epifio la.
D n u m poo. fe r e annorum codicem impetravimus e x Biblioth. Ecclefia A fetropolitana S. G a -
tia ni apud Turonos 3 e x quo multas etiam temporis feriptarum E p iflo la rum m ta s e ru im u s : hunc
nomine Turon. S. Gat. defignaturi fum u s 3 u t ab alio Turonico3 fc ilic e t A la jo r is A fon a fier ii prope
Turonos fiecernatur 3 quern accurrate quoque recenfuimus.
S . t_Albini nobile AAonafierium apud A n d eg a v o s infignem praterea codicem nobis p r a b u it3
in quo nonnulla E p ifio la notam temporis quo fe r ip ta f u n t p ra fe ru n t ; f e d longe pauciores quant
in Co lb ertinis 3 Tellerianis3 ac Turon. Jupra laudatis codicibus.
t_At v e ro nullum nobis prafentius au xilium a d fu it 3 qudm a mfs. codd. nofirorum Mona fler io -
rum in Normannia 3 ubi novijfima hac editio f u i t adornata. Septem omnino exemplaria inde no-
bis fubminiflrata,3 & quidem optima not a3 fpedlandaque integritatis 3 a tat is autem alia 700. anno*
rum3 alia minimum 600. quorum nornina hie accipe. G em e tic en f] fe u Afonafierii S. P e tr i Gerne t i -
Sandi Gregorii Pap# I. 482
cenfis. Au do enum, hoc e fiR eg a lis Afonafierii S . A u d o en i apud Rotomagum. M ic h a e lin uM 3 f e i l t
cet Afonafierii S . M ic h a e lis j n p ericu lo maris. Beccenfe3 percelebris Afonafierii B ea ta M a r ia de
Becco H e r lu in i. Sagienfe , f e u M on a ttc r ii S. M a r t in i a p u d Sagium. L y r en fi , id eft B> M a r ia
de L y ra 3 in d ia c e fi Ebroiccnfi. Denique Pratellenfe3fâ l i c e t M o n a fie r iï de PratellisJ d ia ce fis L e -
xo v ienfis. JA?rùm cùm maximus fe r e fem p e r f i t confinfus in te r illos codices 3 Normannorum no~
mine illos defignare folemus.
De Judoeno illud ohfenandum , in primo filio pofi compadum Volumen vacUo telUf?0 de
feriptam recentiori mam legt Confejfwnem Berengarii, cui pramittitur : A n n o a b in c a rn a tio n è
fem p it e rm p n n c ip i i m l x x v i i i . m e n f e F c b r . m d i c t .n . P o n t i f i c a tu s v e r o D o m n iG r e e o r u
um v e r fa lis P o n t ih c i s fe p t im i a n n o f e x t o , &c. ut legitur in Concilia Rom, -vi. Tom. to. Con.
cil. Labh. ad an. 1075. paucis verbis immutatis. Exempli gratia in mf. legitur fem p it e rm p r in c
ip e 5 Criin edit. Labb. S em p ite rn i p r in c ip is . Confejjionem hanc Berengarianam, ftatim acemif-
fa eft ac publicata , hoc in ftilio fiiiße feriptam non dubitamus uti fané tunc mos erat, auidquid
recens elucubratum erat, in quovis obvio codice exarare, modi ad id ctipiendum fatis charu pu-
ra/uperejfet. Et ex his conjicimus Audoenum codicem, mediante undecimo feculo faltem, feripturn
Omnibus enumeratis cod icibus, f t ratio antiquitatis h a b ea tu r , praponi debuerat cod ex C o r -
beienfts, nunc Bibliotheca S . Germani à P ra t is , mijfus à Pa u lo D ia co n o a d S .A d a la rd um A b b a -
tern Corbeienfem : u t p a tet e x ejufdem P a u li Epifiola p ram ijfa colleéhs hoc in libro S . Grerorii
Epiftolis ; quam nofler D . J . M a b illo n iu s A i l . S S . O rd . S . B en ed iiti tamo 1. pag. i 9 7 . inferend ameu -
rav it. Q u in q ua gm ta quatuor tantum Epiftolas continet hie codex ( q ua ratio f u i t u t eum omnium
poftremum enumeraremus) quarum 3 4 . ipfius P a u li manu correihe fu n t & emendata. Veritm cfe
hac coUettione jam fu p r a ; de Pa u lo autem legenda prafatiuncula, V i t a S . Gregorii ab illo cont-
pendiose fe r ip ta , p ra fixa .
H ° s omnes codices propr iis oculis injheximus , accurateque v a r ia s eorum letfion cs excerpfimus.
N u n c agendum de Va tica n is £7* A n g lica n is , quos nobis v id e r e non licuit.
Q u atuo r V itica n o ru n t codicum d f crêpantes lèéliones nobis communicavit V . C l.S t e p h . Ba ht
t fiu s .cu i multa alia debemus : nam u t cetera taceam , Colbertinos codices ip f? nobis in d ica v it &
fubminiftravtt. Q u i ad laudatos V atican a Bibliotheca cod ic es , Grigorianas Epiftolas rectnfu it
& contulit, ( V i r certe acris ju d ic ii, fum m a diligentia, àc indefefti laboris) ita prxmonet initio ço-
dm s chartacei : Eodem die ccepi confirre Epiftolas libri p r im i, cum tribus ,mfs. exemplaribus V a . „
ticanis, quorum unum coopertum corio f u l v o , & notatum numéro aS i9 . & littera A . non habet prin „
mam Epiftolam , nec dimidiam partem fecunda . A lterum autem coopertum corio ru bro , & nota- „
tum num. *1338. & littera B . habet principium ( Epijlolarum) cum hac inferiptione : Incipiunc « Epiltolæ ex Regillro Beati Gregorii Papæ, menfe Septembri, indißione nona, fcilicet an- «
no luæ otdinationis primo. Tertium eft coopertum corio ru bro , fin e numéro , q u od f u i t cu ju f- „
dam Car tufiani,pag. 1. & notatur littera C . Q u ar tum exemplar manuferiptum Epijlolarum S . Gre- „
g o r ti M a g n i , D om in i cuftodcs mihi dederunt iS . F ebr . ifo o . fignatum numéro ij/o. & à me littera
D . continent Epiftolas feptingemas & q uin dec im, nulla ordine nullaque libromm d iftinflione “
igejtas , f e d omnes m ix ta s , cujus fe q u u n tu r d iv e r f e ab imprejfo le chons i. In fin e leg itu r : H u ju
s totius regiftri caSligationes ab folv i quinto die Decembris 1600.
S i a d quatuor laudatos codices alii poftea a c cefer in t ab eodem oiiro d oflo confulti & recenfiti, ”
Juo loco admonere cUrabimus. 1
.SWagna fid e colletlas &■ exprejfas d iv e r f a s illorum codicum leéliones , nobis omnino perfua-
d e t , turn quod ubique fe r e cum nojlris c o n v en ia n t, turn q u éd eafdem o bfe rv a v e r it in prxfatis codicibus
noftér D . Clau dius Eftiennot. Q u ip p e antequam nobis nota fu i j f e t ha c variarum le tt io -
nuuri a centum am is & ultra f a hi a co lle fh o , laudatus v i r religioftjftmus & eruditijftmus qui tunc
R om a age a t , a nobis rogatus, eofdem Vaticanos codices diligentijftmé e x c u jfe r a t , in quibus
a e itis difereparent fed u lo n o ta v e r a t , in n o v a editionisfubfidium. Q u a a d nos mijfa ubi con-,
tulimus, cum -variis leélionibus, longé antea excerptis,prorfus confentire probavimus.
S e x A n g lia codicum diferepantes letfiones nobis obtulerum Vindiciæ Grcgorianx Thoma
J am e^ ii. H o c opus p lu r im i fe ie r u n t heterod oxi; a t quale eft, D em immortalis , f t cum V a tica na
colleéhone comparetur ! N am plurimas leéliones d iw f a s fum m i moment!, & c x quibus etiam
iocts corruptii mederi licuijjet3 d ijfim ulav itjam e^tus .
W U m quibus potijjjmùm u fi fum u s p ra ter G u ffa n v illxa n am , f u n t Parifienfis an. i Si8. abud
Magiftrum Bertholdum Rembolt. Item Parifienfis tS 7 i . q ua accurante Johanne Gilotio v ir o do-
H h iij