tcs Tuos concordia Deo placita, & caritas recog- A diTpendioTorum lücrorum cauTas nobifcum ad ju-
r -.f gjjjg dicium deporcamus.IUa ergo funt nobis comnjoda
quxrenda, qua: nequaquam mors adimat,Tcd rpan-
mra in perpetuum prxTcntis vita finis oftendar.
De frumentis autem qua fcribjtis, longé alitcr
e vir magnificus Qtonatus aflerit: quia folutnmo-
dp tanta tranfmifia fimt, qua pro tranTa&x Indi-
dionis debito d ad replendum fitonicum redde-
rentur. De qua re curam gerite : quia fi quid minus
hue tranfmittitur, c non unus quilibet homo,
fed cundus fimül populus trucidatui;.
Ad regendum vero Sicilia patrimonium, ta-
lem, ut xftimo, f viriun, Deo audore, tranfmifi,
B cum quo vobis, fi, ut ego expertus (urn , reda
diligitis, omnino conveniat. Qubd autem me ut
veftri memor efle debeam admonetis, verum fa-
teor, fi ex antiqui hollis infidiis injuftitia nulla
fubrepat | tantam gloria tua modeftiam didici,
ut efle non tuus erubefcam.
nolcat. Hac igitur omnia cum ea maturitate ac
tranquillitate gcrite | ut digniflime EpiTcopale
poflit Concilium nuncupari.
E p i s t o l a II.
Ad Juftinum Pratorcm Sicilia.
Jufiimm amice ac fierio hortatur, ut pad cum Sacerdoti-
bus, aquitati erga omnes ftudeat : utque integram fru-
menti annonam caret tranfmitti.
Gregorius Juftino Prattori Sicilix.
QU o d lingua loquitur, atteftatur coqTcien-
tia -: quia dudum vos & nullius dignitatis
occupationibus implicatos, multüm dilexi, mul-
tumque veneratus Turn. Ipfa riamque inceflhs veftri
mpdeftia , quibuTdam conatibus exigebat,
ut diligi etiam a nolente debuiftet. Et cum vos
venifle ad adminiftrandam Prxturam Sicilia: au-
divi, valdc gavifus film. Et quia quamdam inter
vos atque Eeclcfiafticos a fimultationem fuhrepe-
re comperi , vehementiflime contriftatus fum.
Nunc verb quia & vos adminiftrationis cura, &
me ftudium hujus regiminis occupat, b in tan- C
turn nos rede diligere fpecialiter pofliimus, in
;quantum gencralitati minime nocemus. Unde per
omnipotentem Dominum rogo, in cujus tremen-
do judicio noftrorum aduum pofituri rationes Turnus
, ut cjus relpcdum Temper gloria veftra ante
oculos habeat, &: numquam quodlibet 1 ex quo
inter vos vcl parva diflenfio proveniat, admittat.
Nulla vos lucra ad injuftitiam pertrahant, nullius
vcl minx, vcl amicitix ab itinere reditudinis
defledant. Quam fit vita brevis aTpicitc; ad quern
quandoque ituri eftis judicem, qui judiciariam po-
Epi stola III.
Ad Paulum Scholafticum.
P a u lum , quod de Pantificatu fib i g r a tu le tu r a r g u it.' M a n -
rent iura illi & Petrum Subdiaeomm commendat.
Gregorius Paulo a Scholaftico.
QU idquid mihiex honore Tacerdotalis of- -
ficii extranei arrident, non valde penTo: de {
vobis’autem mihi hac ex re arridentibus non minime
doleo, qui defiderium meum pleniflime Tci-
tis, & tarnen profcciflfe me creditis. Summus c-
nim mihi profedus fuerat , fi potuiflet impleri
quod volui : fi voluntatem meam, quam dudum
cognitam habetis , perficere optatx quietis per-
ceptionc valuiflem. At quia nunc in civitatc t
tdlatem geridSjCogitate.Solerter ergo intuendum _ neor Romany honoris hujus vinculis religatus,
eft, quodcunda lucra hie relinquimus, dc Tolas ^habeo aliquid quod etiam veftra: gloriæ exultem.
is ad Sidonii Ep. 11. & 23. lib. 4. Porro antiqui n s tuit ut Koma
Italiam Provinciis , Vicaiios inftituerc
1,bl Metropohtas tpfos, & quandoque Epifcopos. A t in.Sicilia, qux no
ahum a Romano Epifcopo Metropolitam' habuit, etiam Subdiacono fua
commttm vices. Quamquam poftea Maximianum Syracufanum Epifcc
pum.fuum & Scdis Apoftolicx Vicariuro in Sicilia Gregorius inftitucrii
ut inrra^idebimus. De Vicarus Apofiolica Scdis per varias orbis Chril
nani provincias conftitutis lege notas & obfervationes Ant. Dadini Alte
lerra: m Epiflolas S. Greg. Ccterdm ante Anaftafium Theflàlonicenfem I
pilcopum cui Lconcm Magnum vices fuas per Orientera commififfedocci
commemorandi funt Acholius & Anyfius ejufdem Scdis Epifcopi que
H S IB S fuosPc r Orientait, hoc eft Macedoniam, Achaiat
Thellaliam, utramque Epirum , Cretam , utramque Daciam &c. Da
mafiis 8c Syricius inftituerunt. Lege doftilT. Tillemontium in Dama
lo Tom. 8. commentariorum in hilt. EccleC Ad Petrum Subdiac. plurt
extant Gregorii Epiftolæ, ut « iddice patebir.
In nonnulhs edit, tutrocinium, relnftantibus mis. Vaticanis, Gal
he. &c. necnon veteribus exculîs. Legendum effc fatrimonium, pro
i T W lW f H B n l E f 1“ 01» - P pm d ir a û in PioviScii
cran lE c c k fe R om .r ira n o n « , ■ „ A f t ic , Dalnfaria, Galliis J t c .,
^ K R ig im n s« .arijs Grcgo,(,EpiaoI,s. l i b . 7!. lib. 3. a i. & 3 !. 1
D e Pairimonns m Iralia. Sicilia, Sardinia, Corfica magi, nolis tael
« Qjäm neelTaria lint Concilia, mm ad configendam dodirin* noai
raiem, mm ad corngendos Chnltianoium mores, a ad diindicanda
Bpncopoium lires. es pinnbns eins GregoriiEpiBolis manifeficiiquet
necnon ex Inpenorum Pontificnm Epiilolis, leilicet Cornelii, Jidii]
ad Orientales Epifcopos in caufa Arhanaiii , Liberii ad Coirflanriur
Imperar. Damafi, Innoccntii I. Leonis, Arc. Guljunvil.
W M I f l Sm p f i, Hlfpanis ( Itsfe Siraaofy, mbs S
crlirr; noriflima, Epifcopalis, firb A.rdiicpifçopo Momis-rcgaiis.
I Catena Plmro, & Meia; Carina, »u^d Cuttm , Si«lia! tubs Cell
bns. In multis mis. legitur Catinenfium.
N o T 1 ad E r
3 In editis , fimuLtttnem. Leftioni noftra* patrocinamur mis. Vat
cam, &pencomnes. De faâc vocc quæ idemfonat ac ßmul,a,em> h
diétum ell, ad lib. 14. Moral, n. 73.
fc Sic legendum ex mfs. non in tantum vos, ut habent vulgati. Infi
quoque non legendum inter vos, cum exculîs.
* Priores editiones habebant Ciridanus, & ad marginem citabantur
très Epiftolæ ad Ciridanum feriptx, nempe Ep. u . lib. 7. India, z. 3.8,
tc 39. lib. 10. ad conftrmandum errorem.
Verdm evincunr plurimi mfs. codices Vatic. MoilT. Clun. Catalano.
Vallifluc. Bigot. Anglic. & probatiores quique : quibus &favent edi-
tioncs Vencta 1104. Parif. ijo8. 6c 1S71. 8c aliæ : quqetiam modolegirç
Sigonius de regno Italiæ, ubireferens hanc Epiftolam, legit Citomuts.
Eft autem nomen Citonatus fatis ufurpatum antiquis. Nam Citonatus
Epifcopus fubferipfit Cone. Romano II. fub Silveftro an. 3x4. Citonatus
Bpifcopus Caralitanus interfuit Cone. Cotiftantinop. III. fub Aga-
thone, an. 680. Legitur & Citonatus Abbas in vita S. Æmiliani, à Brau-
lione Epifcopo Cælarauguftano confcripta. Ex adverfo reperitur nomen
Seronatus apud Sidonium Apollinarem lib. z. Epift. t. Citonatum voca-
rere veteres, quern citô ac facilè, ac pene line doloribus fua enixa erac
mater -, Seronatum contra, quem tardé & laboriosé, nec nili poll multos
8c diuturnos nixus genitrix pepererat. Guflanvil.
* Sitonicum,um W rl-nv, quod frumentum fonat : aliquando certam
frumenti menfuram, quæ üngulis annis procuratur, fignificat ; aliquando
vc;o publicum horreum, ut hoc loco. Romanis arabant Africa,
Sardinia, 8c maximè Sicilia : Ntmintm veftrum prtterit f»dices, inquit
Tullius a&ione v. in Verrem, omnem utilitatem opportunitatemque provincii
Sicilia. . . . confifterein re frumentaria, maximè.........hac alimur
ac Jitftintmur. Canon frumentarius, in quo quidquid frumenti pende-,
bant Provinciæ continebarur, condirus eft Augu’fti tempore.
* Quippe Eccleliæ horrea fubverterat anno fuperiore Tiberis exun-
dans pericrantque nonnulla tritici modiorum millia. pide Greg. Juron,
lib. to.cap. z.
f Scilicet Pctrum Subdiaconum , de quo Epift, prima.
N otjh AO Ep i s t . I l l ,
* Scholafticus appellatus eft quivis eloquens, difertus, oratorix fh-
cultatis 8c politioris litteraturæ ftqdiis cruditqs. Sic Bulogius apud Palladium
, & apud S. Hicron. in Catalogo Scriptor. Ecclef Serapion ob clt
gantiam ingenii cognomen Scholaftici meruit. Tributum eft etiam id no-
minis Advocato, Judici, vcl Judicis afleflori infra Epift. 44. Epift. 3<f.
lib. y. lib. p. Epift. j8. In Cone. Africano can. 64. petitur ab Imp. ut
dent facultatem confiituendi defen/ores Scholaflicos, qui, 8cc. In Cone.
Milevit. cap. 16. idem ftatuituc. Vide Cod. lib. iz. tit« 6z. 8c Syuclium
■ Epift. iqj. ijj . iftf. ad Domitianum Scholafticum.
6 Ec quia viro b eminentiifimo domno Leonec ex- A non me ficut vos diligitis, qui ilia hie voluiftis
confulc veniente, vos in Sicilia remancre non fufi
picor: 8c cum ipTo»ioque tuo honore reiigatiis,
Romx rctineri cocpcris, quid moeroris, quid ama-
ricudinis ego patiar agnoTces. Veniente autem
viro magninco d domno Maurentio c chartulario,
c i, quxTo, in Romans: urbis neceflitate concu'r-
rite : quia hoftilibus gladiis Toris fine cefiatione
confoaimur. Sed Teditione militum, interno pe-
riculo graviüs urgemur. Pctrum verb Subdiaconum
noftrum , quem pro regendo Ecclefix pa-
trimonio, Deo audore, tranTmifimus, vcftrx gloria:
per omnia commendamus f.
E p i s t o l a I V .
Ad Johannem Epifcopum Conftanti-*-
nopolitanum.
Quod elcElionem fuam ab Imperatore con fir mari procuraffct
conqueritur. Ejus orationibus fie commendat. Synodicam
fpondet Epiftolam.
Gregorius1 Johanni Epifcopo Conftanti-
nopolitano.
SIcaritatis virtus in proximi dile&ione confiT- q
tit; fi fic diligere proximos, ficut nos, jubemur,
quid eft qubd beatitudo veftra me non ita ficut
Te diligit ? Quo enim ardore, quo .ftudio, b E-
piTcopatus pondera Tugere voluerit Tcio : & tarnen
hxc eadem EpiTcopatus pondera ne mihi de-
berent imponi, non reftitit. Conftat ergo quia
onera TuTcipere, qux vobis imponi noluiftis. Sed
quia vetuftam navim vchementerque confradam
indignus ego infirmuTque Tufcepi (undique enim
fludus intrant, & quotidiana ac valida tempeT-
tate quaflfatæ putridx nauTragium tabulæ Tonant )
per omnipotentem Deum rogo , ut in hoc mihi
periculo orationis tux manum porrigas : quia &:
tanto enixiùs poteftis exorare, quanto & à confii-
fione tribulationum , quas in hac terra patimur
longiùs ftatis. c Synodicam verb Epiftolam fub^
fequenti Teftinatione tranfinitto : quia latorem
prælèntium d Bacaudam fratrem & coepiTcopum
B noftrum, in ipTo mex ordinationis initio, mul-
tis & gravibus preflus occupationibus c relaxa-
. vi.
E p i s t o l a V.
Ad Theo6tiftam (ororem Imperatorisi
E contemplationss quiete ad negotiorum tumultus fie raptum
gemir. Contemplativam. vit am Racheli & Maria , aSH-
vam Lia & Aîartha comparât.
Gregoriusa Theo&iftse forori Impera- a
toris.
MEns mea veftrx venerationi quanta devo- frhan.m*
tione fubfternitur j explere verbis nequco, L^-l' cab
nec tamen me prodere Iaboro : quia & me ta-
cente in veftro corde legitis j quid de mea devo-
tione Tentiatisi Miror autem quod in me colla-
tas dudum b continentias veftras ex hac moderna b
b Sequimur mis. Romanos, Gallic. &c. non vcro vulgatos codices, ubi
legitur, excellentijfimo.
c Num Confulatum gdlerat, ut diceretur Exconful ? At Confulitus
â Juftiniano aboli tus fuerat an. 541. Quam dignitatem Juftinus ejus fttc-
ceflor irrito conacu reftituere tentavi. Sed quemadmodum fiebant Confutes
8c Confulares per codicillos, ut pat&ex Caffiodoro lib. 6. Variar.
cap. lo. & zo. ita etiam haud dubiè creabaotur Excpnfules ; non fecus
ac apud nos videmus fieri quofdam lacri conliflorii comités, per codicillos
, Gailicè par brevet. Id confirmatur cx Epift. 33. lib. 1. Chartas
JExconfulatus expetiit &c.
* Pro domino: jfic domna, caldus , frigdus, mna ; 8c in pluribus aliis.
Et hoc frequens eft in antiquis codicibus. Videndus AufoniusPopnia de
ulii antiquæ leftionis cap. j. lib; 1.-Gregorius Turonenfis, Domna Bru~
nechildts lib. j.'hift. cap. 10. Græci etiam utuntut hac voce iifcr*. O p-
pianus Cynegeticôn lib. 1. Ufurpat & hoc verbum BrilTonius in Parer-
gis ex lib.38. §. Lucius, De legat. 2. in D igcft. Plura. Menardus in notis
ad Concord. Regular, cap. 70. Gujfanvil. Vide fuliôres notas Mabil. in
Epift. 72. S. Bern. - !
* Chartularii vulgo dicuntur qui chartis inferviunt. Var ii erant : alii
in Ecclelia, alii in Palatio, alii in cxercitu. De Chartulariis Ecclef.
erit alius dicendi locus. Præfertim Chartularii dicuntur, qui tabulas vel
chartas fifealium debitorum craâaut, agunt , adminiftrant. Auflor
Hiftoriæ Mifcellæ lib. 22. Cum Chartularius effet, & publica tributa fail*
ratione eonferret. Q ui his prxerat, magnus Chartularius dicitur Duct
cap. so. Imperatoriis etiam equis præfeâus erac Chartularius, ut do-
cemurex Zonara in Leone Ilàuro pag. 83. & Niceta in lfaacio Angelo
lib. 3. num. 2. Magnum Chartularium co nomine poll Protoftratorem
in aula meruiiTe feribit Codinus de officiis aulx C P.' cap. 3. n. 6. 11-
liufque potilfimum munus tradit, ut equum peregre aut quovis c Palatio
profedturo Imperatori, ad palatii ipfius portam adduceret. Hinc ilia
dignitate [donati prxcipui aulx Proceres. Paulo Diac. 1. 2. de gefiis Lan-
gob. cap. i. & 3. Narfes Italie. PrefeSus Chartularius Imperialis dicitur.
8c hac ipfa Epiftola Maurentius Chartularius vir magnificus appellapellat
. W 7.
! didlus
Kgirtfi t| r ir ii iquit Theophyladlus Simocatta lib. 7.
Hiftor. Mauric. cap. 6. In locum Eurychii Conftahtinopolitani Epifcopi
fuffedlus eft , licet invitus ex prxfenti Epiftola, imperante Tiberio
ann. 386. cum cflet magnx Ecclefix Diaconus , inqujt Theophancs
in Chronographia , & Ccdrenus in compendio' hiftoriarum. V ir ma-
gnarum virtutum : unde Sophtonius Hierofolymitanus Patriarcha apud
B Bibliotheca cod. 231. vocat cum «»Agj* ip r is f a n j i
ipfius mortem , quando verè laudari poiTunt homines ,fancliffimum ap-
pcllat lib. 6. Epift. 66. in cujus fine fanüum Johannem eum nuncupar.
Sed & ifidorus Hilpalenfis, Gregorio ferë fiippar, de eo fie loquitur
libti de Scriptoribns Ecclefiafticis cap. z6. Johannes fanfte. memoria
Conßanthtopoluanus Epifcopus, natione Cappadox, uir ineßimabilis ab*
ftinentie, , & eleemofynis largtffimus, &c. Idipfum repetit in iibro dç D viris illuftribus.
Non folùm autem virtutum- gloria claruir, fed 8c doftrina Celebris
fuit. Teftis eft liber de Baptifmo, quem Leandro Hifpalcnfi Epifcopo
inlcripfit ex Ifidoro fupra. T e ß c sa lii, de quibus videndus Motinus in
fine libri de pcenitentia pag. 77. Guff. De Johanne tamen poftea graviter
cxpoftulavit Gregorius ob ufurpatum cecumenid feu univerfalic
nomen ; qua de re dicetur infra. Huic Epiftolæ in cod. Colb. prxfigitur :
menfe Vecembri Ind. <f.
b Quantum fit pondus Epilcopatus, fed quanti fit illud periculi, fatis
apertè demonftratunt fanai Patres. Unus pro omnibus fufficiet C hry-
foftomus homilia 3. in cap. r. Aft. Apoft. dmii paucir illis , fed
Hsjc verbis ita loqujtur : cw oT/w 1TV«/ mnsovs fiv v>7s itçtSr.mv;
Sacerdotes multos eße qui falvi fiant, fed multo plures qui pereant. Guf-
fanv. Àt de Oneribus & pcriculis Epifeopatus, nullus melius feripfit,
quàm fanftus Doftor, in Dialogis ipfo in limine, plurimis in Epiftq-
P li s , fed maximè lib. Regulx paftoralis.
c Invaluerat confuetudo , ut Patriarchæ finguli ftatim à confecratio-
ne, fux fidei fiimmam ad alios mitterent Patriarchas, ut effet veluti qux-
dam conteflcratio ejufdem fidei 8c communionis. Hujus moris apud
S. Cyprianum aliquot proftaut initia, ut Ep. 42. ad Gornelium, Gclafius
Ep. 2. ad Laurentium : Quia mos eft fanSU Romane. Eule fit Sacerdosi no-
viser confié tut 0 formam fidei fut ad fanäas Ecclefias prtrogare , &e.
Jam Ep. i. ad Euphemium Conftautinopolitanum dixerat: Apofiolicam
Sedem inftitutum fibi noviter Sacerdotem prteuntibus oportuiffe listens indicare
, fuit quondam Ecclefiaftica vêtus hic régula apud patres nofiros.
&c. Et ante ipfum Hilarius Bp. 3. & 6. Regibus etiam confe/fionem fux
fidei à Romanis fuifle Pontificibus mifiam, cuique obvium eft. Exempli
caufa profero Epiftolam 16. Pclagii I. ad Childebertum Regem, cujus
fragmentum refert Gratianus cauft 23. quxft. i.eap. 10. Satagendum.
Guffanv. ^
à De Bacauda vide infra Ep. 8.
p * Id eft dimifi. Vide lib. 3. jlndift. x i. Ep. 48. lib. 7 . Ep. 13. Jib* 9,
r Ep. izj. lib. 13. Ep. 13.
Photium i
Sed 8c quanti fecerit Johannis fanftitatem Gregorius Magnus, i«di-
:ant Hpiftolx plures, in quibus eut» fanttiffimum nominal : immo & poll
Tom. I I .
k Non unum habet fenfum centinehtia in hujus Ep. initio. Priors qui-
dem loco pro benevolentia & affeftu fumitur : at poßeriore, pro condj-
tione Pöntificis. Apud Spelmannum in Gloflärio, Continenita feu conte-
nrmentum, Gallice amtenanct, eft xftimatio & conditionis forma , qua
quis in fepublica fubfiftit. Vide de hac voce ampliftimam Alccferrx no*
I i
l i