ta. majorum confaeerdotibus meis in qualibet Ec- A debes, & cujus bonitacis, cujus modeflix fit acclclia
/infringam : quia * mihi injuriam facio, fi r\— ------
fracrum mcorum jura perturbo. Sed cum refponfales
veftri advenerint, quæ inter vos &: præfatum
k Honoratum Archidiaconum k fine juft a cognof-
cam j & ex ipfo meo examine perpendetis, quia ft
pars veftra per juftitiam fuira eft, nihil adverfum
a me perferetis, liait nec ante pertuliftis. Sin verb
fæpe fato Honorato Archidiacono in aflertione
fua juftitia fuftragatur, ex ejus ablblutionc mon-
ftrabo, quia perfonas etiam quasnovi, in judicio
non agnofeo. De excommunicationis verb arti 1 culo, iqux tarnen interpo&a conditione fecun- B Domino beatiffimo Papæ Greeori
do vel tertio iam, ut ita dicam.v.el jam,dicam, eexx nneecceefflliittaattee . •___ t- •£ ö
fubjun&a eft, Beatitudo veftra immeritö queri-
tur , cùm Paulus Apoftolus dicat : In promtu ha-
bentes uleifei cmnem inobedientiam. Sed ifta jam
tranfeant, ad noftra redcamus. Si enim redè agit,
ego domno Natali non pofliim conjun&us non ef-
fe, cujus me afledui valde elfe debitorem novi.
a E p i s t o l a JLIII.
Ad Honoratum Subdiaconum.
'Ot Vtnantio chartas Exconfulatus , obUtis xx x . auri li-
bris, foftulanti, apud Irnpp. faveat.
> -Gregorius b Honorato Subdiacono,
Filius meus Dominus Venantius nepos quondam
Opilionis Patricii ad bcatum Petrum A-
poftolum venit , hoc à me fummopere petitu-
rus, ut caufam ejus tuæ diledioni commendare
debuiflem. Honores enim non habet, & Chartas
; excopfulatus e petiit, pro quibus trigintaauri lique
fapientiæ fereniflimis Dominis intimare.
• E p i s t o l a LIV.
Ineipit Epiftola fan&i Liciniani Epifcopi de
lioro Regularum , ad fanutum Grego-
rium Papam urbis Romæ diredta. •
Librum Régulé pafioralis laudat : objicit tamen non fore
qui facra myfteria célèbrent, nifi ordinentur nonnutn-
quêta minus periti. Libros in Job, alitfvt morales a Grt.
gorio cenfcriptos poftulat.
rorio b Licinianus
Epifcopus.'
Librum regularum a San&itate tua editum, Sc
ad nos divina gratia opitulante perlatum, tan-
tolibentiuslegimus, quanto in eo fpiritales regu.
lasinelTe cognofcimus. Quis non libentius legal,
ubi jugi meditatione medicinam animx fux inve-
niat: ubi contemtis hujus feculi rebus caducis in
fiia mutabilitatc variantibus, ad xtcrnx vitx fta-
tionem oculos mentis aperiat > Liber hie tuus om-
nium eft aula virtutumi Hire prudentia inter bo-
num & malum diferetionem limitis figit: jufticia
unicuique fua tribuit, dum Deo animam, cor-
pufque animx fubdit. Illic fortitudo etiam in ad-
verfis & in profpetis reperitur Temper xqualis f
qux nec in contrariis frangitur, nec in profperis
exaltatur. Illic temperantia furorem libidrnis fran-
git, difereteque voluptatibus modum imponit. II-
be cun&a qux ad vitx xternxparticipium pertinent
comprehendis : Sc non folum Paftoribus re-
gulam vivendi deferibis, fed etiam bis qui regi-
, *— r— y r-r -i— — minis officiftm nullum habent, vivendi regulam
bras tranfmmt, ut ei debeant comparari. In qua tribuis. Habent enim Paftores In quadripardta tua
re volo ut dile&io tua fe fummopere impendat:D diftributione quales ad hoc officium veniant
ua talis vir eft. cui etiam honor fine nrffin rTc*_ nilsUm nirnm rrnrenr _H
--- —- ^----------- - .-»uruuj/ crv a j BVUUftt
quia eft,pretio de-
beatur. Et quia cafdem chartas emere paratus eft,
ut dixi, non valde neceflc eft ut ex me aliquid
fereniflimis Principibus dicatur, fed magis ex fe
d agat Dilcdio tua: quatenus oblatis in & facello con-
fuetudinibus, honores mcrcatur accipere. Si quid
tamcn potueris de co mitiùs agere , maximam
mercedem habebis. Sed ita fac uc labor ejus
quo. hîc ad nos fatigatus eft , vacuus non fit. Si
vero in eade—m c--a-u--fa-- -d-i-f-f-ic--i-le-- -a-liTq"u id( efle perfpc- pupux uucipiiinæ 0c morum lunt, adiacerxcns,
qualcm vitam gerant cum venerint ; qualitcr vcl
qualia doceant ; &: ne in tanto facerdotali culmine
cxtollantur, quid agant. Atteftantur huic exi-
miæ dodrina: tuæ fan&i antiqui Patres, Dodores,
defenforefque Ecclefiæ , Hilarius , Ambrofius ,
Auguftinus , Gregorius Nazianzenus -, hi omnes
teftimonium tibi præbent, ficut Apoftolis præbue-
runt Prophetæ. Hilarius fanftus dicit exponens
verba Apoftoli doftoris Gentium. c Ita etenim
quæ propriæ difeiplinæ 8c funt,adfacer- ■
etiam quia per me hoc poftulet, indicarc £ dotii mcritum utiliaefle fignificat, fi etiam hær
1 Idem (emit Leo Magnus Epift. 10. ad Epifcopos Ptovinci* Vien-
nenfis, Gregorius V I I. lib. i. Epift. 14. Honorius I I . in Epiflola ad
Burchardum Meldenfcm Epifcopum :£x injunclo nobis officio fratres no-
flros Epifcopos dtbemus diltgire , & Eccleßis fibi a Deo commijfis fuam
i,b.muy ju f Uum tmfinyan. IonoccntiUi I I . Epilt. ad M aulgm M tl-
denftm Epiftopam : Suftypti r,smmis mm iuM tnm u
Eetlefiaflicii Jijp.fi,im/rn, nulL mfilfi.m L .m r, f ii p. ,,
m,m,ja,Jmmju, & p,.pri. Jipka, mfiniai,,. Eadtm tabat Inno-
ceutius I I I . lib. x. Epift. ad Epifcopum Trcceofem, & Epift. 39. Guffativ.
Aüdiendus prx ceteris noftcr Greg. Iib. n . Ep. 37. olim 3z. libri o.nam
fi fua unicuique Epifiopo jurifdiHio non fervatur, quid aliud aoilur, nifi
ut per ms, per quos Ecclefiaßicus cuftodiri debuit ordo , confundatur f
k Ita melius mß. Vatic. Norm. Corb. Sec. quam excufi recent aue.
fintgefta. ' 7 F
1 In recens vulgatis, qui Urnen interpofita conditionegradus fecun-
d° Superfluic gradus, nec legitur in Rem. Corb. Norm, ac plcrifque
mfs. aut in vet. excuds. In tribus vetufti/Iimis excmplaribus deefle iam
annotarunt corrcftorcs Romani in edendo Graciano.
N c L I 1 1.
. • A plurimis mfs. abeft ha-c Epiftola. Bam exhibent Vatic. D . C olbert.
& colle&io Pauli Diaconi, ubi eft quadragefima nôna.
b Idem eft ad quern extat Ep. 49. lib. 1. ad quam vide notas. Tone
Conftantinopoli verfabatur, Apocrifiarii provincia defungens.
c Vatic* D - exconfultus, Colb. exconfultus, proculdubio per compendium
, pro exconfulaus. Jam obfervavimus longé ante Gregorii Mag.
Poatificatum, 2 Juftiniano Aug. an. fcilicct 141. fublatum fuiffc confulatum.
Cogitavit quidem qui ipfi fucceflît Juftinus de Confulibus ut-
cumque reftituendis, rem gratam populo Romano fe fa&urum putau* :
verùm femel ext india funtma ilia aignitas, ad priftinum ftatum revoca-
xi numquam potuit, quôd Imperatoribus invidiam crearet. Itaque exconfulatus,
tempore Gregorii, erat nudum honoris nomen'. Ut enim nunc
fiunc quidam facri coufiftorii Comités, per codicillos feulitteras, Galli-
cê par brevet, ita tunc concedebantur honoris caufa exconfulatus char-
tic, vel pot I us vendebantur. Eo enim tunc redadlus erat Reipublic* flatus,
ut vcl furnurn yendere cogercntur imperatores, quo Iaboranti Rei*
publics fubvenircntjcxhauftumquc srarium implcrent.
a Id eft, confueto pretio. Sacella à facco & facculo : fignificant hîc
fifeum feu srarium publicum. Hinc didlus facelUrius, qui ûcculos ad
clccmofynas gerit, vulgo, aumônier.
No t a ad Ep i it . LIV.
• Eam primus eruit ex duobus codicibus Biblioth. FloriacenGs, nof-
te rD . Lucas Dacherius, & fecundo Spicilcgii tomo iuferuit.
b De eo Ilîdorus lib. de IHuftribus Ecclefiæ (criptoribus cap. 19. Lui-
nianut Carthaginis Spartarii ( vulgô dicitur Cartbagena in Hifpania )
Epifcopus, in Siripturis doffus, cujus quidem nonnulUs Epiftolas legi-
mus. De Sacramento denique Baptifmatis unam, & *d Eutropium 4 b-
batem poftea Valentie. Epifcopum plurimas : reliqua verb induftrit & l*•
borit ejus ad noftram notitiam minime pervenerunt. damit temporibus
Maurieii Augufti : oceubuit Conftantinopoli veneno, ut ferunt,extin#us
ab tmulis. Std utferiptum eft ; juftus quacumque morte prsoccupatul
fuerit, anima ejus in refrigôrio crir.
« Alia & fanior eft Iedlio nova: edit, operum S. H ilarii : Ita enim quæ
propria difeiplinæ ac morum funt, ad Saccrdotiimeritum utiliaefle fi-
M quæ ad docendæ ac tueftdæ fidei feientiam nc- A in comparationcm tui fatîs îndccotüm Vidi. Un.
I ceflaria funr, inter reliqua non deerunc ; quia de precor per gratiam Dei quæ in te exubêrat
1 non ftatim boni atquc utilis Saccrdotis eft , aut
„ tantummodo feienter agere , aut tantummodo
„ feienter prasdicare; cum & innocens tantum fui
„ fufficiat fi dotftus fir, & doftus nifi doftrina vi-
M vendo. Adteftatur huic libro tuo fan&us Ambrofius
in illis libris quos fecit de Officiis. Ad-
„ teftatur fan&us Auguftinus, dicens: d In a£lio-
nc non amandus eft honor in hac vita, * fine
„ potentia , quoniam omhia vana fub folc: fed
f opus ipfum quod per eumdem honorem vel po-
. Cm r. — IX' _________ r . • 1 n .
ut non refpuas deprecantcm j fed libenter doceas
quæ me fateor ignorarc.^ Compcllimur enim neceflitate
facere quod doceas*
Peritus enim dum non reperitur qui ad of.
ficium facerdotalc veniat, quid fiendum eft ni-
fi ut imperitus ut ego fum, ordinetur > ]ubes ut
non ordinetur imperitus. Sed pertraäet prudentia
tua ne fbrtè ad peritiam fufficiat ei feire Je-
fum Chriftum, &: hunc crucifixum ; fi autem non
fufficit, nemo erit in hoc libro qui peritus efle di*
„ tentiamfit, firede atqueutiliter fit, id eft utva- B catur } nemo erit utique facerdos, fi nifi peritus
„ lIep aotfaodd eoaamm ffaa llluirtpemm ffui lhbHdiitronrruumm , (qiunæi ’ fßercnurnwdliù'imm . f t « n n n D _________ :________ . . r
I Deum eft . . . . Propter quod ait Apoftolus :
„ Qui Epifçopatum defiderat, opus bonum defi-
„ derat. Exponcre voluit quid fit * Epifcopus,
„ quia nomen eft operis, non honoris. Græcum
„Veft enim, èc inde duftum vocabulum, quod il-
I le qui præficitur, eis quibus præficitur fuperin-
, „ tendit, curam fcilicct eorum gerens, * Epifco-
,, pus quippe intentio eft. Ergo Epifcopum, fi vc-
, limus, latinè fuperintendere poflumus dicere.
efle non debet. Bigamis enim aperta fronte re-
fiftimus, ne làcramentum utique cofrumpatur4
Quid fi unius uxoris vir, ante uxorem, mulierem
tecigcrit ? Quid fi uxorem non habucrit, & ramen
fine mulieris taftu non fuerit > Confolare nos ftilo
tuo, ut non puniamur nec noftro nee alienopec-
cato. Valde enim metuimus nc per neceflirarcm
ea faciamus quæ non debemus. Eccc obediendum
eft præccptis tuis, ut talis fiat, qualis apoftolica
decct authoritas j & non reperitur , qualis quæri*
„ Ut intelligat non fe efle Epifcopum qui præefle tur. Ceflabit ergo fides, quæ confiât ex auditu:
* dixerit’, non prodefle. Ita enim ab ftudio co- G ceflabit Baptifmus , fi non fuerit qui baptizet :
J - J ceflabunt ilia facrofanda myfteria, quæ per Sa-
cerdotes fiunt & miniftros. In utroque periculum
marier ; aut talis ordinetur qui non débet, aut non
fit qui facra myfteria cclebret vel miniftret.
Ante paucos an nos Leander Epifcopus Spa-.
lenfis remcans de urberegia, viditnos præteriens,
qui dixit nobis habere homilias à veftra Beatitu-
dine éditas de libro fan&i Job. Et quia feftinans
pertranfiit, minime eas petentibus nobis oftendit,
Poftea verb fcripfifti èi de trina tindione ; in qua
„ gnofeendx veritatis nemo prohibetur quod ad
M laudabile pertinet otium locus vero fuperior,
„ fine quo regi populus non poteft, etfi ita tenea-
„ tur atque adminiftretur ut decet, tamen inde-
„ center appetitur. Quamobrem otium fandum
u qua:rit caritas percipiendx ac tuendx vacan-
m dum eft veritati. Si autem imponitur, fufeipien-
I da eft propter caritatis neceflitatem. Sed nec fic
„ commodo veritatis dele&atio deferenda eft, ne
„ fubtrahatur ilia fuavitas, 6c opprimatur ifta ne-
„ ceflitas.
Adteftatur Gregorius famftus,cujus ftilumfe. D fedhoc falubrioriconfilioftatuiffe, utinlibromm
queris, cujus exemplo delitefcere cupiebas, ut
pondus facerdotii declinares , quod quale fit in
toto libro tuo liquide declaratur ; tamen portas
quod metuebas. Pondus enim tuum furfum fer-
tur, non deorfum : non quod tc ad ima premat
dudu eas tranfponeres. Habemus fane c libellos e
fex fandi Hilarii Epifcopi Pidavienfis, quos de
Grjcco Origenis in Latinum vertit; fed non omnia
fecundum ordinem libri fandi Jobexpofuit,
Et fatis m11i-r o_r _ho■ mincm• dod• ifl.i mumr & fandum•3, fed ^uod ad aftra fuftollat; dum per Dei gratiam, ut de ftellis narnias Origenis transferrer j mihi,
& obediëntie meritum, operifque boni cfficicn- fandiflime Pacer, nullo pado fuaderi poteft uc
tiam , fit fuave quod per imbecillicatem huma- eredam aftra cceli Spiritus rationales, que ne-
nam videbatur habere gravedinem* Dicis enim que cum Angelis neque cum hominibus fada efle
ea qu* confonant Apoftolis, & apoftolicis viris. Scriptura fanda declarat. Dignetur ergo Beati-
Pulcher enim pulchra dixifti, &: in his pulchrum £ tudo veftra opus ipfum de libro fandi Job; fed &
te efle oftendifti. Nolo ergo te fimilarc indeco- alios libros morales quos fecifle tc memoräs in
ro pidori pulchra pingenti, quia fpiritalis dodri-
na a fpiritali mente proficifcitur. Plus plerifquc
æftimatur pidor'homo, quam inanimata pidura.
Scd hoc non adfencationi, aut adulationi reputes,
fed veritati -, quia nec me decct mentiri,ncc
te decet falfum laudarc. Ergo plane licèc fidus,
& te & omnia tua pulchra confpexi', &: memet
hoc libro Regularum,exiguitati *tranfmittere.Tui * Fou
enim fumus, tua legere deledamur. Optabile
namquc eft mihi * præclarum, ficut tuus Grego- * Fort
rius aitjufque ad ultimam difcerc fenedutem.In-
columem f Coronam veftram ad erudiendam Ec- |
clefiam fuam fanda Trinitas Deus confervare dignetur,
ficut optamus, bcatiffime Pacer.
, quæ ad docendæ ac tuendæ fidei (cientiam ne-
iqua non deerunt : quia non ftatim boni atque uti-
tantummodo innocenter agere , aut tantummodo
gnificat, fi etiam h
ceflària funt,'inter
lis Sacerdoriseft,
r*rC j ^ ‘unoccns fibi tantum proficiat, nifidodlus £ c/t,ne fubtrahatur iliafiiavitas, & opprimât ifta neceflitas. Auv,
fit ; & doftus fine dodlrmæ fit auÖoritate, nifi innocens fit. ' M-----------W — cl.-.jt. rTr ._:_:.......................... •*
Apud Auguft. lib. 19. de Civitate Dei cap. 19. fichabetur : Inaftio-
nc non amandus eft honor in hac v ita , five potentia......... Exponcre voluit
quid fit Bpifcopatus; quia nomen eft operis , non honoris. Græcum
eft enim, atque inde düâum vocabulum, quod illc qui præficitur,
eis quibus præficitur fuperintendit, curam corum fcilicct gerens; ixi quip-
pc, fiipcr j v W r vero, intentio eft : e r g o M S velimus, l a t i ne
fuperintendere poflumus dicere ; ut intelligat non (è eflè Epifcopum,
qui præefle djlexcrit, non prodefle. Itaque à ftudio cognofcendæ veritatis
nemo prohibetur, quod ad laudabile pertinet otium : locus verd
luperiot, fine quo régi populus non poteft, etfi ita teneatur atque ad-
»iniftretur »f /W-. ^ ^ .
îàniïum qui
t decet, tamen indecenter appetitur. Quamobrem1 otium
s veritatis : negotium juftum fufeipit necelfitas cari
Tom. I I .
tat is. Quam farcinam fi nullus imponir, percipiendæ atque intnendæ ,
vacandum eft veritati : fi autem imponitur, fiifcipienda eft propter cari-
:Ifiratem :fed nec fie omni modo veritatis deleélatio defercuda ,
Deceprum faiïà inferiptionefuiftè Licinianum autumant,qui nuper
S. Hilarii opera ediderunt ex noflris ; ftquidem, inquiunt, Hieronymus
nufquam Hilarii in Job libellos commémorât ; fed libro de Scripte-
ribus Ecclef TraSatus in job : Apologia autem adversiis Rufinum, Ep.
101. ad Pammachium, & alibi, homilias in Job. Verdm fortaflè libclli
de Job Traâatus , Homiliæque, idem prorfus H ila rii opus fignifi-
cant. Fufè lacis de hoc argumento diflèrunt noftri in fua Præf. in nov,
edit, operum S. Hilarii num. x f. & 19.
* Hoc infigni honoris titulo compellabantur olim fiimmi Pontifices
& Epifcopi, ut paflîm occurrit apud Aug. Hieronymum &c. Unum
profero Ennodium lib. 4. Ep. 11. ad Symmachum Papam : Erigat par*
' ’ iplorata Corons, veftra miferatio.
R r ij