ris exercitum circa Alpes habitum et castellum Lari-
gmun ab eo expugnatum.
Tertius Über a Socratis dicto exorsus: oportuisse
hominum pectora fenestrata et aperta esse, uti non
occuUos haberent sensus, sed patentes ad consideran-
dum s continet cpierelam de fortuna eorum artificum,
(juos neque industrio neque artis studium neque solertia
defecit, sed aut rei familiaris exiguitas aut imbecilli-
tas fortunae seu in ambitione certationis cöntrariorum
superatio obstitit eorum dignitati et famae. Transit
binc ad conclusionem hanc: Quoniain autem ea non
simt illustr ia necjue apparentia in aspectu, ut putamus
oportuisse, et animadverto potius indoctos quam doctos
gratia superare, non esse certandum iudicans cum in-
doctis ambitione, potius his praeceptis editis ostendam
nostiae scienticie virtutem. Itaque, Imperator, in p>ri-
mo volurnine tibi de arte etc. Quis in (juerela morosa
hominis vulgo contemti pusillum animum, necjue scien-
tia et philosophiae, quae tarnen ubique iactatur, praeceptis
confidentem et nitentem, sed ambitione misera
magis quam a fortuna depressum et aegrum non agno-
scit? Non opus igitur est, ut pluribus demonstretur
eiusmodi prooemium a re et docti hominis, qui fortunae
animum fortiter opponere didicit, ingenio quam
sit alienum.
Quarti libri Praefatio omnium brevissima pertine-
bat potius ad initium causasque operis suscepti ex*
plicandas. Cum, inquit, animadvertissem, Imperator,
plures de architectura praecepta volumindque commen-
tarióruin non ordinata sed incepta, uti particulas erra-
bundas, reliquisse, dignam et utilissimam rem putavi, •
antea disciplinae corpus ad perfectam ordinationem per-
ducere, et praescriptas in singulis voluminïbus sinmdo~
cvn
rum aenerum qunlibates expïicare. Itaque, Caesar,
primo volurnine tibi de officio eius etc. Quorum hic
obiter meminit scriptorum de arte architectonica, eo-
nnn demum nomina et titulos librorum in Praefa-
tione libri septimi subiecit.
Libri quinti Prooemium causam omissarum aucto-
ritatum, quas ceteri scriptores adiicere praeceptis suis
soleant, expïicare, deinde brevitatem voluminum ex*
cusare veile videtur. Quas vero auctoritates dicat,
mihi ad intelligendum facile esse videtur. Scilicet
iis scriptoribus qui ampliorïbus voluminibus ingenii
cogitationes praeceptaque explicaverunt comparat et
dissimiles esse ait eos, qui de architectura scribere
conantur. Nominat deinde historias et poëmata. Huius
igitur generis scripta esse debent, quorum in praeceptis
amplificationibus auctoritas augeatur. Hic statim
vocabulorum variatio sententiae facit ambiguitatem,
ita ut nescias praeceptorum auctoritates an amplifica-
tiones omissas excusare Vitruvius voluerit. Poetae et
historici quas auctoritates quibus praeceptis adiungere
possint, equidem non satis intelligo; sed amplifica-
tiones historicorum et poetarum bene notas habere
mihi videor. Has si dicere voluit, iterum non intelligo
, quomodo in architecturae conscriptionibus id non
fieri posse censuerit, quod in historia et poesi posse
concedit. Sed audiamus rationem editam: quod vo-
cabula ex artis propria necessitate concepta inconsueto
sermone obiiciunt sensibus obscuritatem. Cum ea ergo per
se non sint aperta, nec pateant eorum in consuetudine
nomina, tum etiam praeceptorum late vagantes scri-
pturae si non contrahantur, et paucis et perlucidis sen-
tentiis exp'licentur, frequentia multitudineque sermonis
impediente, incertas legentium efficient cogitationes.