datu r : sin autem terrenum au t arenosutn exit solum,
parietes cum camera in specu s t ru an tu r , et ita p er -
d u c a tu r : p u te iqu e ib i sint fa c t i , u t in ter duos sit
4 actus. S in autem fistulis plumbeis d u c e tu r , primum
castellum ad c ap u t s t ru a tu r , deinde ad copiam aquae
lumen fistularum co n s titu a tu r , eaeque fistula e ab eo
castello collocentur ad cästellum quod e r it in moeni-
bus. Fis tu la e ne minus longae pedum den um fu n -
d a n tu r : qu ae si centenariae e r u n t , pon du s h abe ant
in singular pondo M C C , si o c to g en a r ia e , pondo
D C C C C L X , si q u in q u a g en a r ia e , p on d o D C , qua-
d ra g en a r ia e , pondo C C C C L X X X , tr ic en a r ia e , pondo
C C C L X , v ic e n a r ia e , pondo C C X L , quindenum pondo
C L X X X , denum pondo C X X , octonum pondo X C V 1 ,
q u in a r ia e pondo E X . E x la titu din e a'utem lamnarum,
q u o t digitos h ab u e r in t, antequam in rotundationem
f le c ta n tu r , magnitudinum ita nomina con c ipiun t fistul
a e : n am qu e qu ae lamna fu e r it d ig ito rüm q u in q u a -
g in ta , cum fistula p e r fic ie tu r é x ea lam n a , vo cab i-
5 tur q u in q u a g en a r ia , similiterque reliquae. E a autem
d u c t io , quae p e r fistulas plum bea s est fu tu r a , hanc
h ab eb it e x p e d it io n em : q u o d si c ap u t h abe at libramenta
ad m o en ia , montesque medii non fu e r in t altiores ut
possint in te rp e lla re , sic in te rv a lla necesse est su b-
struere ad lib ram en ta , quemadmodum in r iv is et ,.ca-
n a l ib u s : sin autem . . . [ e t ] non longa erit c ircum i-
t io , c ir cum d u c t ion ib u s : sin autem valles erun t p e r -
p e tu a e , in declinato loco cursus d ir ig e n tu r ; cum ve-
n e r i t a d im u m , non alte su b s t ru itu r , ut sit libramen-
tum quam lon g iss im um : h o c autem e r it V ente r , quod
G ra e c i ap p ellant tnoiXioLv: deinde cum v en e r it ad v e r -
sus c liv um , e x longo spatio ventris leniter tumescit
L I B E R V I I I . C A P. V I . 229
et e x p r im itu r in altitudinem summi c liv i. Quod si 6
non ven ter in v a llibu s factus fu e r i t , ne c su bstructum
ad libram fa c tum , sed geniculus e r i t , erumpet et
dissolvet fistula rum commissuras. E t iam in ventre
co llu v ia r ia sunt fa c ie n d a , p e r q u a e v is sp ir itu s rfela-
x e tu r . Ita p e r fistulas plumbeas aquam q u i ducent,
his rationibus bellissime p o te ru n t e ffic e re , q u o d et
decurstfs et c ircumductiones et ventres et exp res su s
possunt f ie r i h a c ra t io n e , cum h abebunt a cap itibus
ad moenia fa s tig ii libramenta. Item in te r actus d u - 7
centos non est inutile castella co llo c a r i, ut si quando
vitium aliqu is locus fe c e r i t , non totum omneque opus
con tu n d a tu r , et in qu ibu s locis sit fa c tum , fa c iliu s
inven iatu r . S e d ea castella n equ e in decursu nequ e
in ventris p lan itie n equ e in expres sionib u s neque
omnino in v allibus sed in p e rp é tu a fian t aequalitate.
S in autem ipinore sumptu vo luerimus aquam ducere, 8
sic e r it faciendum. T u b u li crasso çor io ne minus
digitorum duorum f ia n t ; sed u ti h i tu b u li e x una
parte sint lin g u la t i, u t alius in alium in ire convenir
requ e p ossint : coagmenta autem eorum calce v iv a e x
oleo subacta sunt illin en d a , et in declina tionibus
I libramenti ventris lapis est e x sa xo ru b ro in ipso
geniculo collo cand u s, isqu e p e r te re b ra tu s , u ti e x decursu
tubulus novissimus in lapid e coagmentetur et
primus I\^siiniliber~^ lib ra ti v e n t r is : ad eundem modum
adversum clivum novissimus lib r a t i ventris in cavo
sa x i ru b r i h a e re a t , et p r imus expressionis act eundem
modum coagmentetur. Ita lib r a ta p lan itia tubu- 9
lorum a c decursus et expressionis non e x to lle tu r :.
namque vehemens spiritus in aquae ductione solet
n a s c i, ita u t etiam sa x a p e r rum p a t , n isi prknum