föraminum V I I , cx'assitudo ab radice foraminis F Z,
in summo foi'aminis U Z , curvatxirae föraminum octo.
C Haec iis proportionibus aut adiectionibus aut detractio-
nibus comparantur. Nam si capitxda altiora, quam erit
latitudo, facta fuerint, (quae anatona dicuntur) de
brachiis demetur; ut quo mollior est tonus propter
altitudinem capituli, brachii brevitas faciat plagam
vehementiorem. Si minus altum capitulum fuerit,
(quod catatonum dicitur) propter vehementiam brachia
paulo longioxa constituentur, uti facile ducan-
tur. Namque quemadmodum vectis cum est longitu-
dine pedum quatuor, quod onus quatuor hominibus
extollitur, is si est pedum octo, a duobus elevatur:
eodem modo brachia quo longiora sunt, mollius, quo
breviora, dux'ius ducuntur. Catapultarum rationes ex
quibus membris et portionibus componantur dixi.
CAPUT XI. (vulgo XVI. et XVII.)
D e b a l i s t a r um r at i o ni bus et p r o p
o r t i o n i b us.
i Balistarum autem rationes variae sunt et differentes
xinius effectus causa comparatae- Aliae enim ve-
ctibus et suculis, nonnullae polyspastis, aliae ergatis,
quaedam etiam tympanorum torquentur rationibus.
Sed tarnen nulla balista perficitur nisi ad propositam
magnitudinem ponderis saxi, quod id organum mit-
tere debet. Igitur de ratione earxim non est omnibus
expeditum nisi qui geometricis rationibus nume-
e ros et multiplicationes lxabent notas» Namque fiunt
in capitibus foramina, per quorum spatia contendun-
tur capillo maxime muliebri vel nervo funes, qui
magnitudine ponderis lapidis, quern debet ea balista
mittere, ex ratione gravitatis proportione sumuntur,
quemadmodum catapultis de longitudinibus sagittarum.
Braque ut etiam qui geometrice non noverint, babeant
expeditum, ne in periculo bellico cogitationibus deti-
neantur, quae ipse faciendo certa cognovi, quaeque
ex parte accepi a praeceptoribus finita, exponam; et
quibus rebus Graecorum pensiones ad modulos habeant
rationem, ad earn ut etiam nostris ponderibxis respon-
deant, tradam explicata. Nam quae balista duo pondo 3
saxum mittere debet, foramen exit in eius capitulo
digitorum V , si pondo quatuor, digitorum V I, et
digitorum VII decern pondo, digitorum VIII
viginti pondo, digitorum X •)•)•, quadraginta pondo,
digitorum XII. S. K. sexaginta pondo, digitoxum XIII
et digiti octava parte •)•>, octuaginta pondo, digitorum
XV •*'/, centum viginti pondo, pedis IS. et sesqui-
digiti *b’)*, centum et sexaginta pondo, pedum II*);/,
centum et octuaginta pondo, pedum II et digitorum
V , ducenta pondo, pedum II et digitorum VI, du-
centa decern pondo, pedum II et digitorum VII ••*,
CCL pondo, XIS. Cum ergo foraminis magnitudo 4
fuerit instituta, describatur scutula, quae graece Tttpi-
Tpvros- appellatur, cuius longitudo foraminum II. F. Z.
latitudo duo et sextae partis: dividatur medium lineae
descriptae, et cum divisum erit, contrahantur extre-
xnae pax’tes exus foxanae, in quxbus px’ocurx'unt cacu-
mina angulorum, ut obliquam deformationem habeat
longitudinis sexta parte, latitudinis tibi est versura
quarta parte. In qua parte autem est curvatura, et
foramina convertantur, et contractura latitudinis redeant
introrsus sexta parte. Foramen autem oblongius
sit tanto, quantam epizygis babet crassitiidinem. Cum