C A P U T X I I ,
D ß. p o r t u b us, e t s t r u c t u r e s & i n, .a q u a
f a c i e n di s .
' ■ ■ - I J i 1'. i‘. \fi4l3
* De opportunitate autem portuum non est praetër-
mittendiim, sed quibu^ rationibus tueantur naves in
bis ab tempestatibxxs, explicanduxxi. Hi autem natu7
raliter si sint bene positi, häbeantque acroteria sive
promontoria procurrentia, ex quibus introrsus curva-
turae sive versurae ex loci natura fuerint conforma-
tae, maximas utilitates videntur habere. v Circum enim
porticus sive navalia sunt facienda, sive ex portici-
bus aditus ad emporiä, turresque ex utxaque parte
collocandae, ex quibixs; catenae tx’aduci per machinas
2 possint. Sin autem non,paturalem, locum neque ido-
neum ad tuendas ab ternpestatibus naves habueximus,
ita • videtur ésse faciendum, uti si nullunx flumen in
his locis impedierit, sed ; erit ex una parte static,
tunc ex altex’a parte structuris sive aggeribus expe-
diantur progi’essus, et ita, confoi'mandae portuum eon-
clusiones. Eae autem structurae, quae in aqua sunt
futurae, videntur sic esse faciendae, uti portetur pulvis
a regionibxxs, quae sunt a Cumis continuatae ad pro-
montorium Minervae, isque misceatur uti in mörtario
3 duo ad unum respondeant. Deinde tunc in eo loco, qui
definitus erit, arcae stipitibus robusteis et catenis in-
clusae in aquam demittexxdae destinandaeque firmiter:
deinde inter eas ex transtillis inferior pars sub aqxxa ex-
aequanda et purganda, et caementis ex mortario materia
mixta ( quemadmodum supra scriptum est) ibi
congerendum, donicum compleatur structurae spatiixxn,
quod fuerit inter areas. Sin autem pröpter fluctus aut
iiupetüä äperti pelagi destinae areas non potuerint con-
tinexe, tune ab ipsa terra sive crepidine pulvinus quam
firmissime struatur, isqixe pulvinus exaequata struatur
planitie minus quam dimidiae partis; reliquum, quod
est proxime littus, proclinatuxn latus habeat. Deinde 4
ad ipsam aquam et latera pulvino circiter sesquipedales
margines struantur aequilibres ei planitiae, quae supra
scripta est. Turic procliriatio ea impleätur arena , et
exaeqiietur cum margine et plänitia pulvini : deinde in-
stiper Cam exaequationem pila quam magna constituta
fuerit, ibi struatur, eaque cxxm erit e’xtructa, relin-
quatur ne minus duo menses, ut siceescat: tune autem
succidatur margo, quae sustinet arenam: ita arena flu-
ctibüs subruta efficiet in märei pilae praecijpitationem.
Hac ratione quotiescunque opus fuerit, in aquam pote-
11t esse progressxxs. Hoc axitem munus naturale habent 5
eia lota, quae supra scripta sunt. In quibus autem
locis pulvis non nascitur, his rationibus erit faciendum,
uti arcae duplices relatis tabidis et catenis colligatae in
eoloco, qui finitus erit, constituantur, et inter desti-
nas creta eronibus ex ulva palustri factis calcetur. Cum
ita bene calcatum et quam densissime fuerit, tune
cochleis, rotis, tympanis collocatis, locus qxxi in ea
septione finitus fuerit, exinaniatur siccetixrque, et ibi
inter septiones fundamenta fodiantur. Si terrena erunt,
usque ad solidum crassiora quam qui murus supra futu-
rus erit exinaniatur, sicceturque, et tune structura ex
caementis calce et arena compieatixr. Sin autem mollis 6
locus erit, palis ustulatis alneis aut oleagineis [aut robusteis]
configatur, et carbonibus "compleatur, quemadmodum
in theatrorum et muri fundatioiiibus est scri-
ptum, Deinde tune quadrato saxo murus ducatur iun