N A T U U R
ON z e Voorzegger, na dat hy iti devoorgegane
9. 10. 11. verjfen aangecoont had
de ydelheit van den afgodendienft , zullende
dezelve verder becoogen, op dac de waarheyd
in aller oogcn zoude doorrtraalen, neemc nii
zyne bewysredencn , en die wel de alderbondigfte
iiic dci- Afgoden-beeldemakery zcive,
hy geleid ons , ais by de hand, tot die werkwinkcl
zelve , alwaar deze gemaakte Goden
gewoonlylc gevormc worden. Ik zal den dcrwaarrs
hcenen gaanden tot reisgezel verílrekken,
ook ler andere zyde gewoon zynde aclit te geven
op hcc werk van alderhande handwerkslieden
, zullende daar uit gecne Afgoden-beelden,
maar Wysgeerige he:oo£cnfomeereri.
Veis II. De yzerjrnit maakt eetie byle, ende
'jí^erkt tn dengloet. De LXX. ooxune tektoon
fideymi, de fmit maakt het yzer fcher'^ , te
weeten de byle voor den timmerman. Nameotlyk
door het vuui- nioet bedwongen worden
, en uitgerckc het alderhartfte mecaal, geweldig
in een gedrongen, en anderfllns onverwinbaar:
hetword in de fmiffe tuiTchen gloey-
K U N D E . 13 3 1
rrekken gewoon zyn. Doch het fchynt , dac
de Profeet veel eer het oog gehad heeft op de
manier oni rechte lynen te trekken, dewelke
onze zelve timmerlieden gebruiken, waardoor
z y . zullende aan eene langwerpig ronde ftam
van eenen boom de gedaanre van eene kantige
pylaar geven , ecn draad in rood vocht (onze
landslicden inkt} gedopt fpannen, dewelke
vervolgens door bygevoegde voortdryving
in het hout af'tckent de ftreep, welke dehoiithakker
moet volgen. De L X X . hebbcn eenvoudiglyk,
eklekzAmems tektoon xulon, eßeyfett
auto en metroo. Ve Timmerman hont uitkiezende,
heeft dat in de maategeßelt : by anderen
word 'er by gevoegd, kai cfuorphoofen auto
anders, perigoomois, of. perigooniskois, welke
woorden de Gemeene Latynfche das fchynt
over te zetren : ky heeft dat gevormt in de zage ^
hy heeft dat gemaakt in de hoekige». Toc die
werk pryd Plmius XXXV. B. 6. kap. het Egiptifch
cn Afrikaaiifch roodaard aan : Onder de
zoortcn van roode aarde is het Egiptifch en Aende
koolen gelegd , op dat het van alle kan- ^frikaanfch voor den tmmerlteden het alderdienten
door de alderfcherpfte pylen zoilde door- ' " ' ' ''
drongen worden, dewelke door de alderfnelilre
bcweeging zyn gaande gemaakt, op dat die den
aldernaeuwften band zoiiden ontbinden van de
deelcjes, dezelve van den anderen Icheiden, ja
ook in gewicht waarfchynelyk vermeerderen ;
die gedaan zynde legddelhiic het g loeyend yzer
o p hec aanbeeltj en hy formeeri'et mt hameren,
hy -werkt het met zynen fierken artn, fkeparnoo
eirgafato auto , kai en teretroo ejleyfen
aiito, kai eirgafato auto en too brachioni teys
ifchiios autou. AKvaar, by aldien wy recht
zouden redcneeren, deßerkte van de arm geenfins
moet toegefchreeven worden aan den Smic
zelven , raaar aan G O D. den Maker en van
h e c g e f t d , en van hetleven, envandenadem,
het welk wy eldcrs hebben betoogc. Inmiddels
hd hy honger, de Smit, ZOG dat hy krachteloos
word : hy en drinkt ook geen water tot dat
hy arnechtig word, peinafei, kai aßheneyfei,
kai ou mey piey hitdoor. Alwaar aan te tek'enen
ftaat, dat een zoo zeer heilig werk door den
Afgodenbeeldemakers, nüchteren zynde, heeft
moeten verriebt worden, zoo dat de werkman
met eer zyn dorft heeft durven leflchen, nog
honger ftillen door fpys te ncemen , voor dat
het werk gedaan was. Want het is bckend,
dat door een zoo zwaar werk , hoedantg dac
der Smeeden is , hec zweet word uitceiaa^'t,
de uitwaalleraicg door de huyd vernieerde^c,
de vezels der fpiercn en andere deelen afgemat
worden , zoo dac de werkbaas voor al nodig
heeft om hcc verlies der verteerde deelen door
ipys en drank wederom ce vergocden.
De timmerman trekt het richtfnoer vit, hy
teekent het af met rood kryt, gelyk onze landgenooten
door eene flaglyn en rood kryt . dac
z y gemeenlyk by zieh dragen, rechte lyncn te
ßigfi, om dat dezelve het aldermeeß doorfchildenverk
ingezogen ••worden. Deze roodaarde nu
der alouden is geweefi: eene zoort veel eer v.m
Verrailjoen of Bergrood, al ten tyde van den
Trojaanfchen oorlogin gebniikgeweeft. Plinius
X X X I I I . B. 7. kap. fVant albereeds in de
Trojaanfche tyden injas het Rood-aard in achfing,
volgens Ht^merus getnigenis, dewelke die
zorgvuldig aanpryß, anderjßns zeldzaam omtrentfchildcryen
en fchilderverwen. De Grieken
noemenhet Mikon, Mcniey verrnHjoen, anderen
Cinnahari. Hier op flaat, het geen Salmaßus
Over Solinus bl. 813. bybrengc uic een Üud
Ptmtdichc apo tektonoon
- - - - miltophnrey te
Schoinon hup' akronnchoo pzaUomeneyn kanoni.
En uit ecn ander, waar in al hec ciramermans
gereedfchap word opgetelt:
Stathmaif kai mUteia, kai hai fchedon aifi"
phipleyges
Sohura, kai rniltoo phuromenoi kanones.
Dac Jezaias ook dusdanige roode verwe ver-
Haan heeft , blykt uit hec woord fered, hec
welk eigenclyk eanedonker roode oipurpereverive
betekent. En hy maakt het effen mt de
fchave , en teekent h'et met de paßr, en maakt
het naa de beeltenijfe eenes tnans, naa de fchoonheit
van een menfche, dat het in den huize blyve.
Alwaar de Comphitenzer Druk en Cyril'
Ins hebben, en kollei, in de pajfer. Bekend is
het uic de Oudheid dac ook de byzondere huizen
hunne Haart-Huisgoden hebben gehad.
Als in het voorby gaan moec aangeteekenc worden,
dat elk timmerman naar de lyn en paiTer
moec werken, in hec byzonder in dcaftekening
van pilaren, en ten dien einde zodanige timmerlieden,
gelyk ook andere konftwerkers,beeldhouwers.
I m
» 1
III