I l r f
i f -
1460 G E E S T E L Y K E
Haggchiilt giifoSi perihlus dc rant is geweeft eene elle breed. Hy plaarll twee trappen van
van eene halve d i e , buken welke geweeft is beiden zyden , volgensden Text , Ooftwaarts
hachd , de boezetn , eene diepe groevc van 1 aan.
Ezech. X LV. vers 10. ii.
Eene rechte Wage , ende een recht E^ha , ende eenen rechten Bath ^ult g'^^lie^
den hehhen.
Een Ephay ende een Bath ^llen van ¿enerley mate zyn, dat een Bath bet tiende
• deelvan een Romer houde: 00k. een Epha bet tiende deel 'van eenen Börner: de
mate daar njan ^ai zyn naa den Homer.
D e Alderbefte en Aldergrootfte G O D heeft
alle dingen gefchapen en onderhoud in een zeker
getal, gewicht en mate de gehele en aldergrootfte
ligchamen der wereld , de Zonne,
V a f t e en Dwaal-fterren; maar 00k dealdergeringfce
ftofjes van gout , zilver, water, luclic.
D e z e zelve Alleenheerfclaer van hemel enaarde
heeft gewi l t datop dit wereld-rond, bec welk
w y bewoonen , de menfchelyke maatfchappy
zoude onderhouden worden door zekere, bepaalde
maten en gewichten , als door her alderzekerfte
raiddel, waar door dezelve word
opgemetzeld door onderlinge koophandelingen,
en zonder welke zy niet kan beftaan. Die is
wel een groot ongeniak, datelkvolk, enbyna
elke Stad, hare byzondere maten heeft, hare
byzondere eilen , munten, eigen gewichten,
j a een bewys van het bedorven menfchelyk gei
l a g t } dog deze ongelykheit word bepaalt, ja
w e g genomen door arbeid, dewelke te befteeden
is door overbrenging van de waardy der
raaren en gewichten, het welk wygemakkelyk
inderdaad zouden können nalaten, by aldien
door de gehele wereld dezelve ma t e , het zelve
gewicht was. In deze verwarring, gelyk in
de verdeeldheit der talen, zyn de redenen ten
aanzien van G O D alcyd dealderrechtvaardigi
l en en de alderheiligften.
D e maten en gewichten van het Joodfche
V o l k zouden ten eenemaal onbekend blyven,
ten ware Jofefus ten onderftand kwaame, die
geleerdeJoodfchePriefter, wien noch gelegendheic
heeft ontbrookcn, noch wille, om dezelv
e met de Romeinfche en met de Griekfche te
vergelyken, dewelke in zyn tyd in gebruik waren
, en cns genoeg bekend zyn. Hoor hec
getuigenis, het welk Theodoretus over Exod.
XXIX. aan dien zeer beroemden Schryvec
geeft j pißeutcon de en toutois too Jofeypoo , akriboos
tou ethnous ta metra epißamenoo.
Voornamentlyk ontfteekc onze Profeec het
licht o p in deze duiftere plaats en ftofFe, nademaal
hy eenige maten en gewichten beftiptel
y k bepaalt: een Epha eride een Bath zuJlen van
eenerley mate zyn , vatbaarheit, grootte, vaa
een Epha , eene holle mate voor drooge, ea
van een Bath voor natte waaren : dat een Bath
bet tiende deel van een Homer houde ; ook eeit
Epha het tiende deel van eenen Homer. Want,
voegd hy daar b y , de mate zal zynnaa den Homer
, pros togomor eßai to ifon. De Richtfnoer
derhalven, naar dewelke en een Bath en een
Epha moeten gemeecen worden is een Homer,
CoruSt of Chômer. Een ßdiÄ gekend zynde,
ZOO kan deflclfs dubbeld , Chômer, niet onbekend
zyn. Van beiden hebben wy eiders
gehandelt.
•Ezech. X L V . vers ii.
Ende de {a) Sik,el K.al zyn 'van twintig Gera : tmntig ßkelen , 'uyf ende tmntig
ien ende vyfthten Sikelen, z^al alieden een fondzyn.
! van gelyke waarde , met eeneStater, een gewicht van 4. drachmcn. Datgea
genaaind, eea zesde gedcclte grootcr dan eene ftuivcr.
(a) Volgens Hieronymus is ß
deeltc Vau gelt word G
Alhier komen ons voor gewichten van drieder!
ey zoort.
Schekel y eene Sikel zal van twintig Gera
zyn. Wy hebben daar van eiders breedvoeriger
gehandelt. Alhier zullen wy alleenlyk
uit Eifenjchmid over de Gewichten en Maten
bl. de overbrenging opgcven. In de gewichtwaardy
van
Parys - - sgreinçi.oo.
Keulen - - 3. _ 68,13.
Straatsburg - « 3. — 62,39.
In de Artzeny - 3. — 48,90.
In de Kniitzers - 45.
Zurichfche ftitivers 30.
Gerah is van eene S ikel , derhalven in de
gewichtwaarde van
Farys
N A T U U R K U N D E . 1 4 ^ 1
Drachma maakt in waardy-gewicht zes ßui'
vers, Plinius XXI . B. 43. kap.
Maneh^ minah^ mina is in w^rdy,deFrofeet
zulks bepalende iç. 20. en 25. fikels,
dewelke te zamen 60. Sikels uitmaken. Hey
de mna par heymin ißhei Utras ß' kai k
Parys - - greinen 13,40.
Keulen - - - 14,«!.
Straatsburg - - »3>92.
I n de Artzeny • 11 , 4 4 .
In de Kruitzers - -
Zurichfche munt j . ft.. 3. penningen, , . ,
D e z e w a a r d y van eene bikel en Gerah blykt Jofefus X I V . ß. n.kap. Een pond is waarook
uit Exod. X X X . 13. Lev. XXVI I . 2$. dig derdehalve once, by gevolg 6. oncen. la
Num. III. 47. X V I I I . 16. En is een Gerah gelden 30. Ryksdaalders o f 45. vanonze Qul-
ZOO veel als eene A t h e e n f c h e f t u i v e r , £ i « ^ i ; ^ Ä dens, floryncn.
Ezech, X LV. vers 13,
Di> is het Hef-offer, dat gytieden offeren ^ult, het K^sde deel eenei Epha 'van
eenen Börner tarwe j ook. ^It gy het z:fsde deel eens Efha geven uan eenen Bomer
gerßen.
Eiders heb ik eenen Homer gebracht op ir.
Quartalen 6~. maatjes Zurichfche maar. Voor
deze maat waren de Joden gehouden aan te
brengen het Í. van een Epha. Een Epha geefc
een vierdedeel i-Jj. maatjes, derhalven het hefoffer
3577. maatjes. '
Ezech, X L V . vers 14.
^angaande de imettinge van olie , van een Bath olie; gy offeren het tiende
deel van een Bath uit een Çor , 't welk^ is een Borner van tien Bath : want
tien Bath zyn een Homer.
van Srads-maat.
Derhalven uit cen Cor Olie moeten z y necmer>
voor een hef-oíFer
I . maat van epne halve veld-maat. ,
i j . maat ^i. vierde van eene Stadsmaat,
Naa Zurichfche rekening.
V e l g e n s myne rekening houd een Bath 12.
maten en en 7. vel d maat, 15. maten en i f
Qaarraal Srads-maac.
Corus o f C h ôme r , gelyk met 10. Bath, 126.
maten i f van eene halveveldmaat.
1 5 3 . maten 3. vierdedeelen, §luartalen,
E z e ç l i . X L V I . veriT; it?. 20.
Daar na bracht hj my door den ingang , die aan de zyde der poorte <aias, tot de
Beilige kameren , den Prießeren toebehorende-, die naa 't Noorden x^geni ende
zjety aldaar was eeneplaat^e aan beyde zyden, naa 't IVeßen.
Ende hy zeide tot my : dit is de ^laatx^ alwaar de Prießers het fchult-ojfer ende
het zpndoffer pullen kpken: ende dam zy het fpys-offer X!*äen bakken^ op dat zy
het niit uit en brengen in den buitenße» f^oorhof, het volk_ te heiligen,
Alhier worden befchreeven de Keukens, weg, längs welke de Profeet naar de Keukens
waar in namentlyk de Priefters het Heilige ging, betekent de letter W. eene keuken de
mceftenbakken, namentlyk dat g ene , het wel k letter E . Printbl. CCCCXXI I I .
aan hen van den offcrhanden toekwam. De I
E z e c h , X L V I . veriT; 11. ii.
Doe bracht hy my in den buitenßen f^oorhof, en Voerde my omindevierhoeI(endes
yoorhofs : ende ?jet, in elken hoe'k^ des l^oorhofs was een ander voorhofken.
In de vier hoeken des i^oorhofs waren yoorhofkens met fchoorßeenen, van veertig eilen de
lengte, ende veertig de breette : dexßlve vier hoek^hofkens hadden eenderley mate,
Volgens de meening van Sturmius omring-, muuren konden niet hoger opgetrokken worde
elke, dezer keukens, eene muur van 7 el-' den, op dat dezelve het gezichi naar de heerlen
hoog, rondom dewelke haardfteedcn \va.-\ lyke gebouwen des Tempels niet zouden beten,
en allerhande Keuken gereedfchap. Dezei lemmt-ren.
eeeeeeee DE
-1
E :