J.
, 3 1 8 G E E S T
eevoesd hebbende deze vcrmaning , dat zieh
in het vcrvolg de Koning voor dezc kwaad
voorfpellcnde vogel had te wachten, want by
aldien hy op eene andere reize die zag, eene
voorbodinne zoude zyn van zyne dood vier
dagen daar na znllende volgen; en dat deze
voorzegging door de uitkomft is beveftigt geworden.
4. Onhh, Rave.
i . Ihmim, Vrakn. , „ . ,
6 Bemlhjaanah, dochters der Strmsvogeh,
Zie Je..
8 ZjM zettcn wy Over E/y!i», dogzynveel
eer Thots , hchfm oi jagtwolvin. Zie
wederom Jezaias op dczelve plaats.
9. Siir, Siitjr,Vdd-Dimel, Jeziuasmedc
l o ^ ' S i Ä • die woord is vele betwifting
onderworpen. AbenEzr„ maakt'creeneÄfÄi-
V o e e l v a n , want M , is de nacht. Dochhebben
het de Oiiden gemeenlylc voor een nachtfpook
eehouden. De LXX. zettcn het over
door Omkntamus. een wangedrocht mt een
menfch en een ezel zamengcftelt, gelyk een
Hmocentmrm uit een paard en een mcnfch.
De Kaldeeuw heeft Ulm voor hltth, lemures,
ffookm. mchtgeeflm. De Syrifche Vertaling
lelitho De Gemeene Latynfche uitSyramachus
Umim , ZOO cok onze Latynfche en de Gemeene,
Nacht-Frau. Zommige Joden by Hieronymus
eri«»»« . / » m « , iMftheRazerny.
R. Kmchi dan eens eene vogcl by nacht vl,egende,
dan eens eene vliegendeAaracto», dan
lens Cimdo , begeerlykheic. Andere Rabby
nen willen, dat het eene is van die moeders,
uit welke aan Vader Adam duivels zyn gebo.
ren , geduurende de tyd van i jo. jaren , in
welken hy zieh van gemeenrchapmeti.-H<! heeft
onthouden. By aldien gy in beuzelpraatjesvermaak
vind, zoo gaat naar Ben öira^ eenender
alderoudlle Joodfche Schryvers , welken zy
zeggen dat onder Nehncaimzar geleefd heeft.
D i Ouden komen byna daar in overeen , dat
het een fpook is in degedaante van eene vrouw.
En daar zyn 'er, die hier toe brengen PI. A ü 1. 5.
Gy en zult niet -vreezen -voor denfchrik des
nachts, is. 6, Foor de feflilentie die in de dan •
kerheit wandelt. Zoo worden 00k de Kazernyen
furU, by den Dichters de dochters -van
de nacht gmaamd. By Fcftus is Stnx een
nachtuyl , die by nacht 'Mid , h nacht bnlkt,
by HeCjchius Jlnglos. Zoo gy begeerig zyt om
te weeten de oorfprong van het dwalende gevoelen
. het welk nog liedendaags in zwang
gaat, van de nachtuylen, toverelTen by nacht
uitvliegende, zoo lees die dingen, dewelkede
oude Dichters verhalen van de gevleugeldc
Nachtuylen. nachtvliegers, het bloedde kleine
kinderen uitzuigende , of 00k dczelve wcgvoerende;
E L Y K E
Zi vliegen by nacht, ¡n níemen de kindera
die mggebrek hehben, en zy iederven de t,¡.
chamen «it haré wiegm gefchaakt. Zj wordm
gezegd met haré fnnyten de znigende ingemn.
den te eeten, en zy htbben de krof mi gezofa
bloed.
Serenns Sammonicus:
Daareribovenzoobygevaleene Z'warte nacht.
tiyl jonge meisjes op eene dertele wyze aantafi,
met de «itgeftooken bovenjle Upfen de manziekt
Vmlamiä, cen fchrikdier, eenbullebak,
^ j l t gy leezen, iaihetdekmderenroofiendul
Horatitts ilan de Konfi:
Op dat hy geen levendig kind trekke mt ii
buik van een middagmaal gehouden hebbeuii
bytebaeuw.
Alle deze dingen rieken naar verdichtzden,
en ik ocrdeel her veiliger zig by die gcenen tt
voegen, dewelke door Ulith verftaan eene van
de nachtvogels, in het byzonder uit het zoort
van Nachtuylen of üylen. Want alle woorda
in den Text voorkomende betekenen beeftcn
Gemakkdyk is het te oordeelen , waarom dal
de Joden, anderiflns zeer ligtgelovig om vet
dichtzelen te verzinnen en aan te ncemen, an
nachtfpooken, hun ftem gegeven hebben,
waarom het, anderffins den aldergodvruchtigften
Vaderen der eerflie Kerke, in het middeQ
van 't Heidendom vervulddoorverdichtzelen,
en van de gczonde Wysgeerte verwyderd zcn
moeyelyk is geweefl: uit te roeyendiedenkbecl.
ben , welken zy in hare kindsheid hadden gckreegen.
Nademaal het nog heden ten dage
een werk vol zwarigheids is ora de cudwyffchi
of Heidenfche verteilingjes geleerden enhetgf
meene volkje te ontnremen. Zoo grcot is de
kracht der vooroordeelen! Dit eenige voege it
•er nog by , dat den Nachiuyl, begunlV"
ta'irul teil een naam by den Türken in gebri
by Meninzk. IFoordtnb. 3161. Ja zelfs da
Latynen ukla, der Duitichen Eni.
11. Kippoz is wederom cen beeft.het welk tjdfpillinsen
veroorzaakt, en onderzoek vereiklr
1 woord
, dat
, nog by
ieken, dt
le GemecDí
,
Schinila
moeyelyker, om dat het ee
van die maar cens geltezen worden
riet voorkomt by den Thalmudiftei
den Syriers of Kaldeeiuven. De G
Kaldeeuw, deSyricr, deArabier, d
Latynfche, Hieronymus, Vomariu. ncemen Kippoz voor Kippod waar vanbovem
vers II. Santes zet het over ericium een eg
z,wyn , Caflalio een Nacht-uyl, Junius cene
meerie, Deodatus ilgafo, datis. zekerenachlvogel,
de Engelfchen thegreat Owl, dcFra«'
fchcn le Martina ctx gier zw ahm, Jriasithoud
het Hebreeuwfch K i f f o z , en bekenJ
openhartig, dat het hem eene onbekende voga
is Dit IS zeker , 00k volgens het getuige"
van Men Ezra , dat Kippoz.cn Kifpod vcrfchillcn
, van deze Word gemeld vers 11. vf'
gene vers 15. Ik zal my niet ophoudcn i®
N A T U U
R K U N D E. 13 1 5
wydlopig de verfcheiden gevoelens te onderzoeken
en re wederleggen. Die werk heeft de
groote Bochart aanvaart, dewelke Kippoz nog
enderde vogels zoekc, nog onder de viervoetige
dicren , maar aan eene zoorc van Slangen
toeeigent -, en in hec byzonder de acontia , de
jaatliis wil, zoo genaamd van eene pylo(fchicht,
om dat zy op de boomen gaat zitten, en op
de voorbygaande veekudden toefcliiet ; overeenkomende
zoo methetwortelwoordA'<2/>^i2^,
hy heeft toegefloaten, in Pihel Kippez. opfpringen,
waar van daan ook volgens Avicenna
D. bl. 139. dezelve van de Arabieren word gen
a a m d b e f p r i n g ß e r , overfpringfier,
welk w o o r d t e n eenemaal
mec Kippoz ovcreenkomt. Dat de beete van
deze Slang de aldervergiftigfte is van allen die
in Jfrika gevonden worden, ja eene beetegeheel
en al ongencelTclyk, getuigen AgatharchideSi
Diodorust Strabo: zoo veeltegevaarlyker
, ona dat men de vliichc niet kan neemen.
"Plinius zegd , zy vUegt tnet een uitgefchoote
krygs'werktnig. Lucanus IX. B. 822.
vers.
Zie daar.' van verre heeft zieh de wreedc
Slang met kracht gedraait om een dorre ßam,
cngefchooten (Afrika noemd het eene-werpfpies )
neemt de vlucht door het hoofd -van 'Paulus en
de door fchoote ßaap van het hoofd. Het vergif
doed daar gene uit-werking , het noodlot heeft
hem met de ivonde weggerukt : tnen heeft be •
vonden, -welke werpßinger in 't rond draait,
hoe langzaam zy vhegeuy hoe de luchtgonfi van
het home Schyti/ch riet.
Dusdanige fchrik aanbrengendedieren können
niet lichtelyk gediild worden in bebouwde
piaatzen, alwaarom de Profeec dezelve plaatft
onder de woefte piaatzen beminnende, dewelke
zig in de verwoefte Landgeweften \a.x\Idumea
onthouden. Maar deze Slang is geen gering
bewoonder van Afrika alleen, maar ook een
inwoonder van Egipte, volgens het getuigenis
van Marcellmus XXII. B. Van Arabie by
Lucanus VI. B. 677. ys.
Niet de vUegende Slang der Arabieren —
vers 720.
En de 'Waterßang die het nvater vergiftigt,
en de vUtgge fchietjiangen , van het Arabil'ch
Sabea , getuigen zynde Agatharchides, DiodoruSy
Strabo. Idumea nu is een gedcelcevan
Arabie grenfl'ende aan Egipte. By den hedendaagfchen
Arabieren kernt geen woord voorby
ons Kippoz naby körnende, ton wäre gy hier
toe 2oud roepen Kazaz, Kuzzaz dewelke
cene körte (i^n^hctckt^tn Meninzk. JVoordenb.
3688. of ook hyfz der Türken vooreen Slang.
Dezelve bl. 1772.
Daar, zegd de Profeet, ziXàQ'-x-ildemeerie^
Kippoz, neßelen^ in onze Latyniche de Gier,
Vultur. Alwaar ilaat aan te tekenen, dat hec
Hebreeuwfche woord , het welk de Latynen
nidificare ovcrzetten , en het Hoogduitfche
nißcn, Neß, niet eigen is aan Vogelen, maac
in de Gewyde zoo wel al ongewyde Schriften
ook toegefchreeven word aan menfchen, leeuwen
, zwynen, yzervarken, Krokodil, wormen,
vliegen, wefpen, mieten, fprinkhanen,
ook flangen. Daar , dus vervolgd Jezaias,
zal zy leggen^ ende hare jongen iiitpikken, en
onder hare fchadwji^e vergaderen. Uvereenkomende
zyn die dingen, deweike Anfloteles
heeft van de Slangen in zyne Hiß. V. B. op
het einde: oooiokoufin exo. hotan de tekey, eis
teyn ^eyn epooazei. eklepetai de kai tanta too
hußeroo et ei. Zoo ook Plinius ren eenemaal
in het X. B. 62. kap. de Slangen leg^ : eyen
— en in de aar de beßooten leggen s^ daar op,
en het volgende ¡¡aar hroeden zy die uit. Derhalven
is het malat van Jezaias het zelve met
oootokein , eyeren leggen, dagar, epooazein^
broeyen, uitbroeyen, baka, eklepein, eyeren kip"
pen, Voornamentlyk pail het woord, dagar,
verzamelen , by een brengen op de Slangen ,
welker eyeren men zal by een verzamelt ziea
of op rygen gelegd, gelyk de bolletjes in de
rozekransjes. Arißoteles zegd : de eyeren zyn
aan malkanderen gehegd gelyk de parelfnoeren der
vrouwen. Kindel yk betekent het woord betßllah,
onder defchaduwe, dezorge, maarmede
deze beeilen hare eyeren uitbroeyen. Deze
uitlegging van Bochart fchynt my zoo zeer mec
den eigen aart van de zaak, daar de Profeec
van fpreekt, en de Schiec-flang overeen te komen,
dar ik gene zwiirigheit zoude maken deze
Slang in de plaats van eene gier te ftellen,
welkeonze Latynfche heef t , of van eene
welke de Hoogduitfche heefr.
13. Overig is 'er nog dajoth , onze Latynfche
w i / f j , de Moedertalige Gieren, de Nederlandfche
Gieren, FtiUures. AKvaar in hec
voorbygaan ftaat aan te tekenen , dat in de
Latynfche de Wouwen voor de gieren achter
geftelt worden. Van deze Vogel Da]ah heb
ik gehandelt op Deut. XIV. 13. Maar men
moe: aanmerken hier ter piaatze, dat de Gieren
niet, gelyk andere roofvogels, eenz.iamleven,
maar by lchoo!en. Dus zegd de Profeec:
ook zullen aldaar de gieren met malkanderen verzamelt
'Worden. Van deze Maatfchappyen der
gieren blykt ons niet in onie Landgeweften,
want zoo ras onze jagers deze vogel onder de
alderroofzuchtigften verneemen , laten zy nfec
na dezelve te vervolgen. Dog in het Oo/lcn
zyn zy veel voorkomende. "Jn Egipte heefc
Bellomus 50. by malkanderen vergaderd gezien.
En Arißoteles vcrmdd Pliß. VI. B. 5. kap.cn
IX. B. II. kap. dar de gieren de heyrlegers
volgen. Voornamentlyk is gedenkwaardig het:
geen, na^rr<7, Cenforinushczii gefchreeven
kap. 14. dat Romulus by de grondlegging van
de Scad gezien heeft 12. Gieren, en dac FeC'
tins had voorzegd , dat hec Roomfche Ryksbewind
zoo vele eeuwenzoudeduuren, enniet
kwalyk. Want iioo. jaren na de Üpbouwing
der