x54 C O M M E N T A R I I
Vitiuvius llbTaTiorum socordia, quam sarciie allquatenus licebit
coinpaiato loco Palladii, qui sua ex Vitruvii libro intep,iioie ex-
ceipsit. 111e igitur de puteo ita pergit post verba paulo amea
posita: Fodieudiis est autem jniteus latitudine octo pediirn qvo-
quoversum, i/t binos pedes structura concludat: quae stmctura
vectibus ligneis snbinde densetur, et structa sit lapide tofa-
cio v el silice. S i aqna limosa Ju e r it ^ salis admistione corri-
gaHir. Sed dum Jo d itu r puteus, si terra non stabit vitio ge-
neris dissoluti aut humore la x a b itu r, tabulas obiicies directas
iindique, et eas traiisversis vectibus sustinebis, ne Jodlentes
ruina concludat. Eadein habet Compendium Architecturae, nisi
quod ibi est; ut a binis pedibus structura in circuitu surgaty
et quatuor cavo relinquat — vectibus ligneis densabis sic ut
nitorem Jro n t is non laedas. Idem post verba supra posita capita
excludantur ita pergit: In Signiitis autem operihus haec servare
debebis. Primo ut arena aspera paretur et cernentum de silice
v e l lapide tiij-icio calci.sque prüxime extinctae duae partes ad
quinque arenae mortario misceantur. Postea loco plane alleno
sublungit verba, quae prioribus statim subiungenda erant, baec :
Sed Heet auctores ad quinque partes arenae duas partes calcis
mitti d o c u e r in t iis d em (q u e ) rnensuris et redivivas impensas
J-ieri monstraverint, melius tarnen inventum est, ut ad duas
partes arenae una calcis misceatur, quo pinguior impensa Jo r -
tius caernenta ligaret. Hunc pannum auctor Compendii de suo
alienae tunicae assuisse videtur. Idem denique postremum Palladii
vel ipsius Vitruvii locum ita reddidit; S i terra solid'a non
Ju e r it aut arena lubrica aut sabulo Jlu id u s aut exsudans humor
Jossionern resolvat, tabulas axium directas Jo dien do submittes,
et eas vectibus ligneis transversis distinebis, ne labens terra
ruina ponderis periculum Jodientibus Ja c ia t. Quae pvofecto ex
Palladio excerpta vlderi non possunt, sed sunt potius ex inte-
grlore Vitruvii loco ducta. Ceterum ut Falladius curn auctore
Compendii Vitruvii locum de puteis integrlorem liabuit et ex-
cerpsit, ita sequentem de cisternis locum uterque plane omisit,
A D L I B R I V I I I . C A P U T V I . i 3. i 4- ^55
etPalladlus quldem doctrinam de cisternis, quas Signina vocat,
I cap. 17 aliunde transtulit. Superest ut Plinli decreta de puteis
comparemus. Is igitur libri 3 1 cap. 3. sect. 23. IDepressis
puteis sulphurata vel aluminosa occurrentia putearios necant.
JLxperimentiïm huius periculi est demissa ardens lucerna si ex-
tinguatur. Tune secundum puteum dextra ac sinistra Jo d iu n t
aestuaria, quae graviorem illum halitum recipiant. — Cum
ad aquam ventiim e s t, sine arenato opus sur g i t , ne venae ol-
struantur. Vides Plinium verba Vitruvii, tune sepiatur structura,
ne venae obturentur, ita reddidisse satls obscure: sine arenato
opus surgit, ita ut intelligere nos voluisse videatur, structuram
omnem sine arenato fieri. Quae quidem scriptura Codicum optl-
morum vulgatae sine arena omnino praeferenda videtur, eamque
restituit Harduinus.
14 .
aut nimium venae penitus fu e r in t — Pessime locundus prf-
inus edidit; aut in inium venae penitus non fu e rin t. Sed nimium
est in Sulp. Franecb. Wratisl. negationem omittunt Sulp. Franeck.
Guelf. Wrat. Intellige, si venae nimls profundae fuerint.
ex tectis aut superioribus locis — i. e. cisternae sunt struen-
dae signino opere. Sulpic. Guelf. Wrat. ex testis. Sequens aut
omittunt Guelf. Wrat. Verum restituit Philander et de cisternis
locum interpretatus est.
Jn Signinis — Hinc Capltulum XX IV exordltur Wrat.
ne gravius — librarium — Sulpic. nee gr. Fran. libraliiim.
Deinde mixta Sulp. Vatic. Fran. Guelf. Wrat. Postea ad duos
Sulp. Fran. calcis sequens omittit Sulpic. Fran. Guelf. Wratisl.
Plinius 56 cap. 23. Cisternas arenae purae et asperae quinque
p artibus, calcis quam vehementissimae duabus construi conve-
n it, fragmentis silicis non excedentibus libras. Ita Je r ra t is
vectibus calcari solum parietesque similiter. Utilius geminas
esse, ut in priore v itia considant aquae, atque per colum in
proximam transeat maxime pura aqua.