s.6 G O M M E N T A R I I A D L I B U I VIT. C A P U T I. 7- %7
omnis materia unum corpus ejfficiet, et nnlhnn transrnittet hu-
viorem. Compendium tegulas quadratas hipedales dicit et per-
glt; calce v iv a ex oleo temperata fro n te s tegularuiu, qua cana-
liculi erinit, implebis, et sic iunctas supra rudus compones, ut
margines tegularum ciim calce comprehendere possint. Fabrettl
posuit Insciiptionem lateris bipedalis p. 5 1 1 banc: Fundus Cri-
spiniani bipeda. ad quam apposuit figuram fragment! ex arcu,
ubi lateres bipedales et secpiipedales in structura iuncti invicem
conspiciuntur.
suhstrata materia — Haec verba omisit Perraltus. Galiani:
si cuopra lo smalto con un suolo di rnattoui d i diie piedi corn-
messi con calcina: quem sequitur Rode; sed is canaliculos male
reddit ita : dafs alle Fit gen ohen zolltiefe Flinnen behalten, welche
mit einander in Verbindung stehn. Rectius Perraltus: des ear~
r e a u x , qui auront tont autour des canaux creusés d'iin doit.
Galiani: e questi mattoni debbono avere in tutte Ie Jr o n t i delle
cornmessure canaletti i'ncavati di un dito.
excisos — Sulp. Vatic. Cotton. Guelf. Wrat. excelsos. Deinde
caniliculos Cotton. Postea impleatur Sulpic. irnpletur Franeck.
Cotton. Guelf. Wrat. Denique calx Sulp. Fran. Cotton. Guelf.
Wratisl.
I ta calx — Cotton. bic et paulo antea cols scriptum babet.
Deinde haeres Wrat. Postea prostratum Wrat. qui praepositio-
nem supra nota perscriptam s babet.
v irg is caedendo — Palladius Maii c. 1 1 . Postea sex digito-
rum testaceurn superfundemus et frequenter v irg is verberabimus^
ne riniis possit aperiri. Compendium: postea nucleum sex digi-
torum induces et frequenter fricabis., ne setas fa c ia t . Pbilan-
der interpretatur: bacillis, rudibusve verberando densetur. Inde
illud infra cap. 3 esse: baculorum subactionibus fundare solidi-
tates. et libri 2 cap. 4: bacillorum subactionibus iu bectorio reci-
p it soliditatem.
ex spica testacea — Cotton. picae. W^rat. testate. Palladius
Maii cap. i i . tune tessellas latiores v el tabellas qualescuuque
mannoreas aiit paginas imprimemus et hanc construeUonem
res utdla vitiahit.
Superest ut singulatim de vocabulis aliquot disputemus, qm-
bus in boe capite utitur Vitruvius , et quae viri docti bucusque
partim male sunt interpretati. Primum igitur rudus videamus.
Pbilander rudus novum interpretatur, quod fit e lapide tune primum
contuso aut testis, addita una parte calcis ad duas. Vetere
sive redivivo ex pavimentis aut aedificiis dirutis usos esse ait, m
quo raiscendo minus sit opus calcis, sed ad qmnque sufficiant
partes duae.
Barbarus, Ru d e ra , inquit, sunt lapides contiisi calce admixti,
quae pavimentis faciendis su b s t e rn u n tu ru n d e ruderare est
Jmiusmodi opus substernere, quod Veneti dicunt sgrossare,
terrazare.
Baldus vulgari caplfis buius inscriptione: D e ruderatione et
ipse falsus ita tradit: Ruderatio, inquit, materia pavimentis apta,
constans ex testis contusis, calce et arena: quae quidem statu-
mini, quod ex crassioribus rudioribusque lapidibiis constat, su-
persternitui'.
Statuinen Pbilander alt dici, quiequid pro fulcimento steinltur,
id est pavlmentorum imorum imum sti'atum, inductionis coriura
imum. De statumine nlbil proprle tradit Baldus. Perraltus contra
ruderationem vertit retento vocabulo latino, quoniam Galll eius
aevi solum verbum hourder usurpabant, quod respondere alt
latino ruderare. Ruderationem censet dictam vel a ruderibus aedi-
ficlorum, vel a rudibus et Impolitis lapidibus, vel a rude vel
vecte, quo subigebatur. Esse autem genus mortarii infra supe-
rius subtilius substratum, quo solldetur corium superius, et effi-
ciatur, ne superflcies appareat inaequalls, denique addere pavi-
mento iustam crassitudlnem. Rudus ubique vertit la ruderation
aut la maticre de la ruderation. Statumen vertit la premiere
coucJie, et pugnat contra eos, qui statuinlnis lapides sine calce
et arena substratos fulsse putant. Contra ille ex verbis sect. 5*
deinde ruderi novo tertia pars testac tiiusac admisceatur calcis