C O M M E N T A R I I a d L T B R I VI I . C A P U T I. 7- 29
que duae partes ad quinqxie mortarii rnixtionibus praestent re-
sponsum. Sbatuminatione J a c t a , rudus inducatur. uncle putat
fieri manifestum, statumen factum fuisse siliclbus cum calce et
arena inistls. Sed eins loei eadem est ratio et significatie, qtiae
sect. 3. Tune insuper statumineLiir ne minore sa xo , quant quod
possit manum implere. Statuminationihus inductis, rudus si
novum e r it , ad tres partes iina cnlcis misceatur, si redivivum
f-uerit, quinque ad duum mixtione haheant responsurn. Deinde
rudus inducatur eb vectibus Ugneis — crebriter pinsatione soli-
detur. Nulla hic inentio mortarii cum statumine coniungitur;
igitur statumen siccum substratuin fuisse censeo. Errorem Per-
ralti agnovit Galiani, qui ruderationem et rudus il srnalbo vertit,
statumen, il primo suolo d i calcinaccio, vel il suolo d i sasso-
lini 1 vel il calcinaccio^ Neapolitanis vero vocarl ait riccio: sed
ipse graviter erravit in eo, quod auctoritatem Compendii Archi-
tecturae secutus rudus interpr^tatur maiores lapides contusos
cum calce mistos. Eadem est sententia loei Palladii I, 9 sed vi-
tiosi, ut supra demonstravi. T^ode rudus die riestrichmasse, ruderationem
Verjertigung des Aestrichs, statumen die Unterlage
vertit; in Ijexico vero Vitruviano Galiani errorem plane suum
fecit, cum rudus interpretatur. Quem qui volent excusare, po-
terunt uti Festi auctoritate sub voce R o du s : Nam, inquit, saxum
quoque raudus appellant poetae, ut Attius in Menalippo —
hinc manibus rapere raudus saxeum grandem et gravem. Sed
is vocabuli usus plane obsoleverat tempore Vitruvii. Nonius
contra: R u d u s , inquit, stercus quod raditnr. Lucilius Saty-
rarum libro X I . v ia sternenda et iaciendus huc agger eb id genus
rudus. Columella X, 8i. riidere turn p in gu i, solido v e l stercore
aselli armentive j-irno saturet ieiunia terrae. quem locum male
olim suin interpretatus cum aliis de terra congestitia. Auctor libri
de bello Alexandrino cap. 1. Nam incendio J e r e tuta est Ale-
x a n d r ia , quod sine contignatione ac materia sunb aedij-icia, et
strxicturis atque J-ornicibus continentur, tectaque sunt rudcre
aut pavimentis. ubi germanicus Interpres in Editione Lipsiensi
scriptum malebat et pavimentis, et rudus interpretatur testas,
lapillos, arenosam et glareosam materiam, concisam, contusam,
comminirtam, quae calce et aqua adfusa misceatur in massam.
Hanc massam pavlendo consolidari; ita fieri e rudere pavimen-
tum. Idem Scriptor de bello Hlspanlensi cap. 8 e t, sicub in
A fr ic a , rudere non tegulis teguntur omnia loca. Omnium apei-
tissimeVacitus Annalium 15 c. 43 ruderi accipiendo Ostienses
paludes destinabat, utiqiie n a v e s , quae frurnentum Tiberi sub-
vectassent, qnustae rudere decurrerent. Vides rudus esse et
dlci limum in fundo palüdum subsidentem, quo, utpote pingui,
ad solum horti foecundandum utitur Columella, Ulnc rudera di-
cuntur etiarn reliquiae aedificiorurn dirutorurn subsidentes et in
solo vel area aedificiorurn disiectae. Nulla igitur ludeii inest
signlflcatio lapidum, calculorum, slllcum, caementorumve aut
solidorum aut confractorum; sed errorem eum virorum doctorum
peperit locus vitiosus Palladii et auctoris Compendii Architectuiae.
Statumlna sunt quasi fundamenta pavimentorum, eaque sus-
tinent et firmant, ut vineas statumlna et pedamenta. Fundamenta
videtur dicere Cato R. R. 18, 7 qtii locus est antlquis-
simus de pavimento torcularis: Caeterum pavimentum totum
Jundarnento pedum duorum fa c ito . Fundamenta primum fis tu -
cato, postea caernentis minutis et calce arenato semipedem
unurnquodque coriiim struito. Pavimeiita ad hunc modum f a c
ito : ubi libraveris, de glarea et calce arenato primum corium
fa c i t o ; id pilis subigito: item alterum corium f a c i t o : eo cal-
cem cribro succretam indito alte digitos' duo: ibi de testa
arida pavimentum struito: ubi structum e rit, p a v ito , frica to -
que oleo, uti pavimentum bonum siet. Pavimentum hoe fit in
solo torcularis, qualia Vitruvius brevlssime descripslt; igitur locus
cum Vitruviana notltia non potest compararl. Hoe tarnen appa-
ret, statumlna Catoni esse fundamenta, eaque, solo fistucato
piius, gemino corio strui ex caernentis minutis cum calce et
arena; cum statumen siccum Vitruvius pavimentis subtegulanis
et solariorum adhibeat. Deinde pro rudere adhibet Cato glaream