352 C O M M E N T A R I I
tulam expllcatam non video; nee quidqiiain in tota scixtnlae descri-
ptione et defoniiatione illustiatur. Verba Vitruvii quacdani sunt,
veluti Tnagnitiido fiie r it inst.ituta, scutula descrihaliir, div i-
datur medium lincac descriptae, extremae part es eins jorviae,
ut ohliquaui dejormciLioiiern habeat, cum dejorrnaliim Ju e r it.
(forainen), quae foiamen in capitulo ballstae. lineis desciibeii('nm
et deinde feno defonnandum atque excavandüm maiiifesto ai'ou.
ant. Quod Yltiuvii consilium acxitissiine in ipsa adeo veiboium
Vitruvianorum depravatione tanta atque inde oita olxscuritate
Perraltus est coniectura assecutus, ronfirniat comparatio (ïescri-
ptlonis cataprdtae. Tl)i eniai piinnim omnium magnitudo fora*
mlnum in capitulis fit nonae paitis ex sagittae longitudine; deinde
eoi'um foramlnum capituli altitudo et latitudo sic deformatur.
Tabulae quae sunt in summo et in imo capituli peiitretique vo-
cantur, fiant crassitudine unius foraminis, latitudine, unius et
eius dodrautis, in .extremis foraminis unius et S. In balista sirai-
liter foraminis capituli magnitudo primum instituitur. Verum
proportlo pondeiis saxi deesse vldetur, quae in catapulta erat
nonae partis longitudlnis sagittae. Deinde describitur scutula^
quae graece TctpiTprjTos appellatur^ secundum longitudiiieni et
latitudinem. Contra in catapultae capitulo foramlnum altitudo
et latitudo deformatur ita. Tabulae, quaë sunt in summo et
in imo cap itidi, peritretique vocantur, fiunt crassitudine unius
foraminis, latitudine unius et dodrantls, in extremis foraminis
unius et semis. Sed foramen ipsum quomodo Ibl non deformatur
et pertunditur, quod facit in balista dlligenter Vitruvlus. Prae-
terea modlolorum mentlo in catapultae desciiptione est omlssa,
quam tarnen habet Hero p. i 3 i eandemque necessariam esse argult
locus capltis i2 turn vero rnodioli aerei in ea capitida inclu-
duntur. ubi est de contentlone et temperatura catapultae. Videtur
i<j^itur lacuna satis miiltorum verborum esse in oratione Vitruvii,
cuius vestlgia nulla sunt in libris scriptis, nee viri docti hucus-
que tale quld suspicatl sunt. Rellqui tarnen loei comparatio satis
manifesto docet scutulam, quae jcepirpqTOs appeUatur, eandem
A D L I B R I X. C A P U T XT. 4. 353
esse in balista, quae in catapulta tahula in summo et imo capitidi
catapultae dicitur et peritretos simlllter graece appeUatur. Su-
peiest igltur ut de significatione quaeramus. Admonui supra ad
librl 7 cap. x ex Salmasio scutulas, quae Vitruvius ibi in pavi-
mento nominat, graece' n\iv^ia dici. Graeci vero macblnarum
bellicarum scriptores ca()itula catapultarum et balistarum -rcXivdia
ubique nomluant; itaque statim apparet Vitruvlum scutulam usur-
passe pro vocaoulo graeco itKiv^iov, et significare voluisse capi-
tiiluin ballstae vel tabulam, quae est in capitulo balistae, in qua
foramina deformantur, quibus induntur rnodioli.
Videamus nunc descrlptionem formae per lineas factam in scu*
tula, qua foramlnum situs et forma definiri videtur. Haec foiina
in Vulgata lectlone tam obscura habetur, ut ipse adeo Perraltus
de eius interpretatlone desperarit, quam tarnen transpositione
verborum in quibus procurrunt cacunnna angulnrum aperuisse
atque illustrasse mlhi videor. Ea verba vulgo inserta legebantur
alieno loco boe ordine: In qua parte autern est curvatura, in
quibus procurrunt cacurnina angidorum, et Jo ramin a conver~
tuntur, et contraclura latitudinis redeant introrsus sexta p a rte :
ubi nihil antecedit nee sequitur, quocum possint bene et recte
itingi, sed interpellant sententiam reliquorum verborum. Contra
in antecedente paragrapho desideratur definitio locorum, ubi extremae
partes contrahendae sint obllqua deformatlone; ita ut obli-
qua deformatlo habeat longitudlnis sextain partem, latitudinis
quartam. Describitur scilicet primum scutula, graece ir\iv3iov, seu.
quadratum oblonguin in tabula capituli lineis; hanc lineis clrcum-
ductis descriptam formam Vitruvius impioprie et obscure lineam
descriptam dlclt. Formam esse quadratam, mlnime vero lineam,
arguunt extremae partes lineae per medium divisae, quae co«-
trahi (non coniungi) obliqua deformatlone, et longitudlnis qul-
dem sexta parte, latitudinis autem quarta, dicuntur. Deforina-
tione obllqua elFlcltur curvatura in extremis partibus; sed locus
curvaturae non definitur, nisi addas in quibus procurrunt cacumina
angidorum. Quod si lineam per medium divisam, non
Comment. ad Vitruv. II, 23