'■ ■■■ i
210 C O M M E N T A R I I A D L I B R I IX . C A P U T V I. 3- ï i i
' L *■:!” '
■ itri i:!;i
IJLiiÜ
&-
f'M,
tollcie conati sumiis locuncll scriptura discij)U?iis deleta. Scili-
eet siclenun oitus, occasus significatus astrologi invenerunt ex
astrologia, mlnime vero discipliiils paiapegmatorum vel per disci-
pllnas parapeginatoriim.
siLsjjiciciid^ic — Sulpic. Wrat. sitscijjiciidcic^ solenni eiioie.
Deinde tenipestatium Fran. significatos Guelf. Wrat. Demque
qiias orbes Wrat.
Haec fuit altera astrologorum laus, qnod cognitos ingenii
acumine ortus, occasus et significatus siderum retulerunt in para-
pegmata et certa ratione per singulos annorum dies digestos pu-
blice exposuerunt, unde agricolae, iinperatores et quicunque coeli
teinpestatuinquC' rationem futuram explorare cupiunt, scientiam
certam facile et commode in usus suos transferre possent. Igi-
tur Vitruvii orationi equideni nihil addendum, potius aliquid de-
meudum ceuseo. Primum verbum invenerunt, quod vulgo posi-
tuni evat post parap. d i i c ip l in a s retialiendum et statim post ex
astrologia inserendurn fuit; verba sequentia vulgo et eas cum
ipso verbo invenerunt in anterioiem locum transferenda sunt ita,
ut alterum eas includas; nee enim babet, quo commode referri
possit. Haec mihi lectionis vitiosae medela omnium visa -est fa-
cilllma; igitur eam sequi in edendo Vitruvio non dubitavi. Sed
video mibi rationes corruptelae et remediorum irritorum altius
repetendas et copiosius explicandas esse, quoniam virorum docto*
rum plurimorum, qui Vitruvium hucusque interptetari sunt conati
, animos occupavit perversa de significatione vocabuli pa-
rapegmata opinio. Philander enim, Barbarus et Ealdus inter-
pretantur instmmenta astionomica , quibus ortus occasusque siderum
cognoscuntur atque inveniuntur. Huius erroris causa prima
fuit in hor, ipso Vitruvii loco eiusque scriptura Vulgata, ex qua
Eudoxus ceterique astrologi siderum ortus et occasus tempe-
statumqne significatus ex astrologia parapegmalormn disci-
plinis invenisse dicuntur. Verum haec ipsa verba, quanquam
difficilem, ut antea ostendi, explicationem babent, et possunt lecton
Kon satis attento opinionem offerre de instrumento aliquo adbibito
ad inveniendos siderum ortus et occasus, si paulo acCuratius
inspicias atque curiosius inquiras, statim ipsa vitium confltentur
suum. Paiapegmata enim si sunt astionomica instrumenta, nou
potest eorum disciplina esse vel dici latine; deinde quid esse di-
camus disciplinas instrumentorum astrologicorum expLicatas po-
steris relinqucre? Quis inde ad usuni vitae humanae fructus redun-
davit, ut scientlae auctoium tantopere bomlnibus suspiciendae
esse dicantur? Ita facile patet et demonstrari potest vitium vul-
gatae scripturae Vitruvii vel potius Tocundeae inteipolatlonis.
Altera erroris causa accesslt e Suidae interpretatione, qui,
parapegrna., inquit, est canon eb species instrumenti astrono-
mici. Locus enim scriptorls graeci vel latini nullus usplam ex-
tat, ad quem slgnificatio illa possit accoinmodaii. Salmasii fuit
opinio in Exercit. p. 520 de loco Vitruvii, parapegrna fuisse di-
ctum a Vitruvio pro canone ortus et occasus siderum, cum pro-
prie tabula ita diceretur, in qua descriptus esset ille canon. Deinde
p. 521 Parapegrna^ inquit, proprie significat tabidam
acne au i ^ quae colurnnae a d fig itu r : in his tabidls aeneis leges,
edicta, agrorum divisorum fo n n a e , caiiones siderunt astrono-
m ic i.e t alia vylgo incidebantur, et in locis publicis adfige-
bantur colurnnis aut parastatis et adpendebanlur Deinde vir
doctus Suidae locum tangit et interpretatur ita, ut moneat, pa-
rapegma esse non tam canonem Ipsum, quam tabulam, in qua
canon astronomicus descriptus babebatnr. Ab Ulo canone dictos
fuisse navoviKovs, canonlcos, qui praedictlones siderum, ecli*
psium et aliarum rerum coelestlum populo proponerent in tabulis
ilHs vel parapegmatis publicatas. Addit fiustia esse viros doctos,
C[m fcapdrrriypa interpietentur in rebus astiicis instrumentum, ut est
astrolabium, quo coeli ratio, cursus siderum, sedes et Inteivalla
cognoscuntur. Recte Sabnaslus! sed causam et fontem erroris
vulgaris non aperuit; in Suidae loco verba fiSor ópydvov dsrpo-
vofiinou non taxavlt; denlque in Vitruvii boe nostro loco posuit
lectionem plane novam atque hucusque inauditam, de qua lecto-
rein verbulo admonere non est dignatus. Apposuit enim e Vi-»