...
'j'?.:'' - '■ :t:i
;i I i
-Ki
nÜ
214 C O M M E N T A R T I
deur des jo u rs en chaque Signe eb quelle est la proportion de
Voinhre equinnxiale d sou Gnomon ou poinb de niidy. Depa-
lationem In finibus constltuendls nominat Tnscriptio Fabrettiana
c. 3. depalaiorern disciplinae habet Tertullianus contra Marcio-
nem 5, 6. dej)alare civitatern Idem Apologiae c. 10 miindiim
dlxit adversus Hermogenem c. 29. Notitiam horum locovum de-
beo Schellero. Sed is omislt locum ex Inscriptione Fabretti pag.
2 1 1 ubi moniraenti fines designantnr: ita uti depalatum est.
Denlque Fabretti lectius quam Schellems Vitruvii locum inter-
pretatur p. 245. terminationes diiirni temporis per horas ope
horologii sciolherici indicandas. Depalationes igitur proprie
sunt Jin iin n designationes palis dej~ixis, horaium igitur bre-vium
et crescentium depalationes sunt descriptiones certis quibusdam
signis et indicibus positis. Hanc interpretationem esse veram non
solum verbi etymologia et usus scriptorum laudatorum docet, sed
confirmat etiam locus Plinii, de gnomone et analemmate ab Au-
gusto Romae dedicato, magnifico sane et maiestatc urbis digno.
Locus est libri ,36 cap. 10. jE« ohelisco^ qui est in carnpo M.ar~
tio (116 pedes longus) divus Augustus add id it mirabilem usum
ad deprehcndendas solis mnbras, dierumque ac noctiumitamagni-
tudines ^ stralo lapide ad niagnitudinem obelisci, cui (lapidi)
p a r J ie r e t utnhra brumae confectae d ie , ( i. e. die solstitii hie-
malis) sexta hora, (duodecima ex nostra ratione) paulatimque
per regulas, quae sunt ex aere inclusae, singulis diebus decre-
sceret ac rursiis augesceret: digna cognitu reset ingenio Jecundo.
Manilius BIathematicus apici auratam pilam a d d id it, cuius
umhra vertice (i. e in modum voiticis) colligeretur in se ipsa,
alias enorrniter iaculante apice; ratione, ut J e r u n t , a capite
Jiominis intellecta. JJaec observatio triginta iam fe r e annis
non congruit, sive (‘solis ipsius dissono cursu et coeli aliqua
ratione mutato, sive universa tellure aliquid a centro suo emota
sive urbis tremoribus ibi tantum gnomone intarto, sive in-
undationiims Tiberis sedimento molis Ja c to . Locus in editio-
nibus antiquioribus, Harduini et Broterii diverse legitur; equidem
A D L I B R I IX . C A P U T V I I . 1.
Broterium secutus sum. Hardninus ex llbris scriptis primus ita
inseruit post noctiiim, deinde brumae dedit. pro Romae. Postea
Editiones veteres babebant: digna cognitu res et ingenio fo e -
cundo. BHanilius mathematicus apici. Pintianus in suo libio
reperit scriptum: d. c. res et ingenio foecundi mathemaUci.
Apici auratam. quam scripturam recepit Hardumus, negans nomen
Mathematici in Codicibus esse. At Bioterius docet in Edi-
tione principe et Codice regio 5 esse ingenio facundo. Manilius
mathematicus. Jpf,e fecundo. Manilius mathematicus recte edidit.
Abbinc vulgo legebatur: cuius vertice umbra colligeretur in
semetipsam, alla incrernenta iaculantem apice. quem locum ex
libro suo Pintianus, ex Reg. 2 Harduinus emendavit. Denique
emota pro vidgato dimota Pintianus ex suo , Broterius ex pluri-
bus libris restituit. Obeliscum ipsum erutum a Benedicto X IV
erudlto opere Bandini illustravit, edito Romae anno 1750 cui ad-
ditae sunt annotationes virorum doctorum, Stnart et Boscovich,
quibus usus obelisci et Plinii locus illustratur. Stylobates obelisci
banc habet ioscriptionem:
Imp. Caesar D iv i F.
Augustus
P o n tifex Blaxirnus
Imp. X I I . Cos. X L Trib. Pot. X IV .
Aegypto in potestatem
Populi Romani redacta
Soli dónum dedit.
In hoe igitur gnomone lapis substratus analemmatis locum tenet,
regulae autem aeneae faciunt depalationes horarum. Addo nunc
interpretationem pilae addltae positam in altera Editione operis
elegantissirne script! a Gallo Blontucla ( Ilis to ire des Blathe-
matiques) T. I p. 48ö. L e mathernaticien Manilius termina
Vobelisque par un globe, non pour lui domier de la ressem-
blance avec la figu re humaine, comme le dit Pliiie souvent
peu heureux dans ses conjectures, niais a jin que le somrnet
de l' obelisque étant cpisé au. centre de ce globe,- le milieu de