van de eenvoudige woning, waar eene enkele groote opening als
deur en venster tevens dienst doet; in grootere hutten is de woning
in twee of drie kamers, door een wand gescheiden, verdeeld.
Matten, uit bamboe- of palmbladeren gevlochten, worden over den
grond en de wanden gehangen; zij bedekken ook het dak, als dit
ten minste niet uit atap, de bijzonder daarvoor geschikte, vezel-
achtige bladscheede der suikerpalmen (arenga) bestaat. Eene open
voorgalerij ligt onder het sterk vooruitspringende groote regendak
beschut.
De t u i n e n of hagen, in wier schaduw de Javaansche hutten
verborgen liggen, bezitten bijna altijd dezelfde wezenlijke karakter-
planten: de fijne, bevallige, vederachtige krönen van den bamboe,
de lichtgroene struiken van den pisang of banaan (musa) met
zijne breede, fraai omgebogen reusachtige bladeren en de edele
kokospalm, die op zijn ranken stam hoog zijn trotsche gevederde
kroon daarboven verheft. Bovendien treft men daartusschen ook
zeer dikwijls aan den suikerpalm (arenga), den betelpalm (areca), de
manihot (jatropha), en verscheidene vruchtboomen, bijv. doerian,
mango, mangostan, ramboetan etc.; en bonte bloemen, croton en
andere sierstruiken. Yeel liefhebbers hechten in den laatsten tijd
bijzonder veel waarde aan de bonte kleuren en verschillende tee-
keningen der crotonbladeren; de zonderlingste figuren en kleuren-
mengeling, van helgeel, oranje en rood tot de paarse en bruine
teekeningen op groenen grond toe heeft men hier door zorgvuldige
teeltkeus verkregen — een opmerkelijk bewijs voor de macht der
k u n s tm a t i g e s e l e c t i e .
Bij groote hoeveelheden wordt hier ook op uitgebreide bedden de
heerlijke ananas gekweekt; de sierlijke, fraai goudgele of oranjekleurige
vruchten van deze bromeliacee zitten midden in een grooten bundel
van blauwachtig groene zwaardvormige bladeren, die gleufvormig
ingekeept en omgebogen zijn, zooals bij agave en aloe. Zijne ver-
menigvuldiging is zeer eenvoudig; de kleine rozet van kersroode
bladeren, die boven op de kruin van de op dennenappelen gelijkende
vruchtaren zit, wordt er afgenomen en in de aarde gestopt; dadelijk
ontstaat daaruit een nieuwe plant. Deze kostelijke vrucht — volgens
mijn smaak een der bewonderenswaardigste producten der ryke
tropische flora Ü wordt op Java bij zulke groote hoeveelheden gekweekt,
dat zlj overal aan de stations als de goedkoopste versnapering
aangeboden wordt. Een mooi exemplaar, dat, bij ons in eene broeikas
gekweekt, 3—4 mark (/1.80 ä /2.40) zou kosten, krijgt men hier
voor even zooveel centen. Ik heb maar weinig dagen in Insulinde
laten voorbijgaan, waarop ik niet genoten heb van den
Fig. 34. De a n a n a s p l a n t met vrucht (ananassa sativa).
smaak, den reuk en den fraaien vorm van deze aromatische vrucht.
De afwisselende combinatie van deze verschillende tuinplanten
met de kleurrijke stoffage der inboorlingenfamilies, der buffels,
hondeD, geiten, kippen en andere huisdieren, voorts de groepee-
ring van verscheidene hutten tot kleine gemeenten, dit alles levert
voor het oog van den schilder steeds mooie ontwerpen voor zijn
schetsboek op.
Den voornaamsten karaktertrek van het Javaansche landschap
vormen de r i j s t v e l d e n of sawahs, die in geweldige uitgestrekt-
heid verreweg het grootste deel van hpt cultuurland -bedekken en
den inboorlingen hun voornaamste voedingsmiddel verschaffen.