dat ailes verlevendigd door zingende vogels en scharen bonté en
zeldzame insecten. Daarbij heerscht overal vrede en rust (schÿn-
baar ten nainste) ; het klimaat is in menig opzicht bijna ideaal, Zelfs de
inheemsche bevolking, die men in dentuin aantreft, de stille, zacht-
aardige Maleier, met zijne terughoudende manieren past bij het beeid.
Het zou mij een genoegen zijn, als ik mijn lezers niet alleen
eene algemeene voorstelling van den ontzaglijken rijkdom en de
onuitputtelijke verscheidenheid van den paradijsachtigen „tuin van
Bogor” zou kunnen geven, maar hun ook eene keuze kon voor-
leggen van de prächtige en grootsche plantengestalten in bijzonder-
heden. Dit zou slechts mogelijk zijn, als ik mi]ne beschrijving door
talrijke, goede afbeeldingen, aquarelschetsen en photogrammen
duidelijk kon maken; ook zou voor dit begrip eene zekere mate
van botanische kennis verondersteld moeten worden, zoowel in
de systematiek en morphologie der natuurlijke plantenfamilîes als
in de plantengeographie en -physionomie. Daar ik dit niet zonder
meer durf vooronderstellen, moet ik mij tot de algemeene weder-
gave mijner indrukken beperken en speciaal op de groote beteekenis
wijzen, die de geheele inrichting en het gebruik van het botanische
Bogor-instituut in den laatsten tijd verkregen heeft.
Er bestaat overigens reeds eene uitgebreide en belangrijke literatuur
over den tuin van Buitenzorg. Het beste beeid — populair en
wetenschappelijk tevens — heeft dr. G-, H a b e b l a n d t (professor in
de botanie te Graz) gegeven. Zijne „Botanische Tropenreise” ') bevat
niet alleen levendige en natuurgetrouwe „Indo-Malay.ische Vegetationsbilder
und Reiseskizzen” , maar ook zeer veel voortreffelijke
botanische opmerkingen, die zelfs een leek het ontstaan en de
beteekenis van talrijke bionomische inrichtingen duidelijk maken. —
Eene kleinere, zeer levendige en aanschouwelijke voorstelling in
het Pransch gaf ons de Belgische botanicus J e a n Ma s s a b t , uit
Brussel: „Un Botaniste en Malaisie” (Gent 1895, 200 bldz. met
veel photogrammen). Maar ook andere nieuwe boeken over reizen
van botanischen en zoologischen inhoud bevatten beschrijvingen
’) 6 . Habeblandt, Botanische Tropenreise. 300 S. Mit 50 Abbildungen. Leipzig,
Engelmann. 1893.
van den Plantentuin en die alle zijn het daarover eens, dat dit
grootsche botanische instituut niet alleen voor alle afdeelingen der
plantkunde, maar ook voor andere wetenschappen van de grootste
waarde en in ieder opzicht uitstekend georganiseerd is.
Den 18den Mei 1892 beleefde „’sLands Plantentuin”, (zooals de
officiëele naam van het „botanische landsinstituut” te Buitenzorg
luidt) onder groote deelneming het feest van zijn vijf en-zeventigjarig
bestaan. Bij deze geïegenheid gaf de directeur Dr. T e e u b een officieel
feestgeschrift u it, dat ook in Duitsche vertaling verscheen ')• Het bevat
van de pen van den uitgever de feestrede over „De beteekenis
van de tropische botanische tuinen” , en voorts eene zeer belangrijke
„Körte geschiedenis van den botanischen tuin” . Daarna volgt
een practische gids: „Wandelingen door den botanischen tuin van
de hand van Dr. B u b c k , met eene beschrijving van het herbarium
en muséum ; van Dr. J a n s e eene opsomming der talrijke „weten-
schappelijke onderzoekingen uit den botanischen tuin” en ten slotte
nog een aantal kleinere mededeelingen.
Over den tegenwoordigen toestand, de inrichting en werkzaamheid
van het botanische Bogor-instituut worden den laatsten tijd door
Dr. T b e u b geregeld Bulletins (in de Fransche) en Yerslagen (in de
Hollandsche taal) uitgegeven. Het zoo juist versehenen „Verslag
omirent den Staat van ’s Lands-Plantentuin over het jaar 1899
is een dik boek van 242 bladzijden. Bijzonder belangrjjk echter is
de korte „Notice sur l’état actuel de l’In stitu t” (40 bldz.), die het
eerste nummer van het nieuwe bulletin van 1898 uitmaakt. Hierin
vindt namelijk de Europeesche natuuronderzoeker, die de heerlijk-
heden van dezen tuin van Eden met eigen oogen wil aanschouwen
en zijne botanische ontwikkeling nog vermeerderen wil, het
belangrijkste over het In s titu u t en de hulpmiddelen, die het
verstrekt, ook zeer nuttige wenken betreffende de heenreis, de
kosten, het verblijf in het klimaat alhier enz. Wie echter nog meer
over deze en andere verhoudingen van Buitenzorg weten wil,
*) Der botanische Garten zu Beutenzorg auf Jav^i. = Festschrift zur Feier seines
ünfundsiebzigjährigen Bestehens. 432 S. Mit 12 Lichtdruckbildern und 4 Plänen.
Leipzig, Engelmann. 1893.