In die gesteenten heeft men een menigte overblijfselen gevonden
van het geslacht twee bon ds t and, Dicynodon '),
zonderlinge reptielen, die zich vooral onderscheidden door zeer
groote, spitse, hoek- of hondstanden in een diepe tandkas der
bovenkaak gezeten. Die tanden groeiden, evenals de snijtanden
der hedendaagsche knaagdieren, steeds voort, en verkleinden
dus niet door afslijting. Andere tanden dan deze zoogenoemde
hondstanden had Dicynodon niet. De oogkuil was zeer groot
en de neusgaten ingericht als die der hagedissen. De schedel
was langer dan breed, en verschilde in lengte zeer veel bij
de vele bekende soorten van dit geslacht. Terwijl de lengte
van den schedel bij Dicynodon lacerticeps 15 centimeter en bij D.
feliceps zelfs slechts 12,5 c. bedraagt, is die van D. pardiceps
38 c. en van D. leoniceps en D. tigriceps wel 45 c.
DeGalesaurus planiceps1 2) had vier spitse snijtanden, eengrooten
hoektand en tien kiezen met
punten in elke kaak; en de
g r o o t e h o n d s d r a a k ,
Cynodraco major, een dier
zoo groot als een leeuw,
had groote hoektanden, die
op den rand fijn gezaagd
waren. Bovendien geleek
het opperarmbeen van dit
dier, zoowel in zijn gehee-
len vorm als vooral ook
Fig. 18.
Schedel van - Dicynodon feliceps.
door de aanwezigheid van een opening tot doorlating van een
slagader, het foramen entepicondyloideum, volkomen op het opperarmbeen
van een leeuw.
Uit de t r i a s -gesteenten van Zuid-Afrika zijn een groot getal
van reptielen bekend, die door hun gebit zeer tot de verscheurende
zoogdieren naderen, zooals Dycosaurus, Tigrisaurus
en andere Theriodontia, en ook vele soorten van Anomodontia,
zooals Tapirocephalus, Pardosaurus en anderen, alsmade vele
soorten van Dicynodon. Ook kent men uit die zelfde karoo-
formatie amphibieën met koppen als schildpadden en met vele
1) Dicynodon, Gr. di, twee, cyon, hond, odous, tand = tw e e - h o n d s t a n d .
2) Galesaurus, Gr. galè, een wezel, saurus, een hagedis = w e z e l h a g e d i s .
naast en achter elkander geplaatste kiezen en een zeer grooten
hoektand, zooals Endothiodon, Kistocephalus en vele anderen.
Een onderorde der Theromorphen, de plaattandigen of Pla-
códonten, die voorheen tot de visschen werden gesteld, bestaat
geheel uit zeebewoners: zij zijn tot heden slechts uit het
europeesche trias en wel hoofdzakelijk uit het Musclielkalk ')
bekend. Merkwaardig is het zekerlijk, met het oog op het
ontstaan der reptielen uit een gemeenschappelijken ürform,
dat de meest gegeneraliseerde groep, die niet slechts met de
verschillende reptielen-orden, maar ook met amphibieën en
zoogdieren verwantschappen vertoont, het grootste getal oude
geslachten bevat. Die verwantschap met zoogdieren heeft zelfs
aanleiding gegeven tot den naam van Theriodonten — van
wild dier, zoogdier en tand — zoogdiertandigen. En waarlijk,
als men den kop beschouwt van de wolfhagedis, Lycosaurus
cdrvimola, uit het trias van Zuid-Afrika, ziet men dat een der
tanden grooter is dan de overigen, zooals ook het geval is
met den hoektand der zoogdieren, en de snuit van dit dier,
met zijn enkelvoudig neusgat van voren, gelijkt min of meer
op dien van een hond. Ook wordt men getroffen door de
inrichting van het opperarmbeen, ’t welk een boogvormig
uitsteeksel of een opening heeft, tot doorlating van een slagader,
de arteria cubitalis, zooals de kat, de otter, de rat, de
aap en vele andere zoogdieren eveneens bezitten; men noemt
deze opening het foramen entepicondyloideum. Misschien zal
men eens in deze dieren den overgang der reptielen tot de
zoogdieren vinden, maar tot heden zijn zij nog te onvolledig
bekend, om hier zulk een belangrijk vraagstuk ter sprake te
•durven brengen.
Het getal van geslachten en soorten van reptielen mag in
de tijden, die den j u r a t i j d vooraf gegaan zijn, niet groot
zijn geweest, het was dit tijdvak der geologische geschiedenis
’t welk, zooals ik boven reeds zeide, soms „het tijdperk der
reptielen” wordt genoemd. Reptielen en amphibieën van allerlei
aard bevolkten de wateren en het land: krokodillen,gavialen,
monitors, dinosauren, enaliosauren, lacertilen, schildpadden,
5*