¡'1 ; '
■ ■ ■
. r
ii l»l: ; . '
i6 7 f .
(OGe -
Jellied, des
jaars 1674-
en I 67S-
pag .68<{.
(1) Gefchied.
des
jaar» 1674.
en 1675.
pag. 685.
\ 7 ^
g c , die naa dc dood van Turenne hec
Hoogc gebied by de hand had gevat, op
nicts anders bedacht fchecn dan om het zelve
zonder naadeci cerug over den R y n , cn
weder in de Elzas te krygen. Mec die
oogmerk deed hy het des nachcs tuflchen
dcn ncgencncwintigften en dertigften van
Hooimaand, over hctrivicrtjede Kinczig
naar de fchipbrug te Altenheym afzakken,
en liec ecnige pakkaadje, om dc Duytfchen
te mislyden , aan eenen doorgang, raec
eenige Engelichen onder den Graaf ( i) van
Hamilton, zoo om ze te bevvaaren als om
dcn afcogt re bevcyligen, achter. Moii-
tekukuli onderruifchcn, van den aftogt
dcr Françoizen bericht hebbende gekree-
gcn, zondc hen den Hoofdbevelhebber
bchults met een regement Kroaaten, eu
tweehonderd ligtgewapende ruyceren naa :
zulks die eerlang dc Engclfchen by den
doorgang aantroften ; welke zich aoolang
verweerden , totdat z y dachten dac het
overige des legers buyten gevaar waare.
En waarlyk dat had nu (2.) Wilftad ver-
laatcn; zulks de Keyzerlyke benden die
plaats in bezit naamen ,aldaar over zeker
rivicrtje trokken, met grooten fpoed de af-
trekkcndc Françoizen uaarendcn , cn hen
in deu ftaart vielen. Dus vcrhicf zich hier
een zeer hardnekkig gevecht tuflchen de
aanvallende Duytlchers en aftrckkcnde
Franichen; wier eenigen, onder den Graaf
vanlaMocic, hen hec hoofd boodcn, ora
deu verderen aftogt ondertuflchen voort te
zetcen. Doch eyndelyk raakten de geheele
legers aau elkandere tuflchen de heggen
en ftruyken ; zulks deeze verlooren zynde,
men ftraks zich weder achter andere
in,orde fchaarde, en dus op verfcheydene
wyzen, aan verfcheydene oorden, vcr-
icheydenlyk vochc; totdat met hec vallen
van den avond, omtrent zeven uurcn, de
Franfchen afweekeu, zondcr (3) te kon- (al.Ge-
nen worden vervolgd, door de menigte
der heggen cn boflchaadjen, waarachter en 1675. '
z y zich in *c verdcr aftrekken telkens mec p^S-686.
voordeel legerden. Aldus wonnen z y
hunnen fchipbrug, en bragten hun leger
ongeflaagen, onaangezien alle de poogingen
der Duytichen in dc Elzas terug: ’c
gene aanleyding tot hec maaken van deczen
penning heeft gegeeven.
Dc voorzyde voert het kopftuk des Franfchen Konings met zynen gewoonlykcn tytel. Op de
tegcnzyde ftaat eenc Overwinning, die in de eene hand eenen fchicht met den punt achterwaarc
gckeerd, om niec van achteren overvallen te worden, voert, evenals in dc andere eenen Zeege-
krans, dien zy aan den nevenszittenden Ryn toont j onder die byfchrift:
clzas te komen, en den dertienden van
Oogftmaand hcc Keyzeriyke leger onder
de wapenen gebragt, om naar hec Franichc
te trckken; ’r gene tc Ichftcrsheym was
gelegerd. Doch die was nict zoodra van
deezcn optogc verwittigd, of hct ftak z y ne
legerplaats in brand, brak alle bruggen
achter zich af, eu trok langS Benfelde naar
Kcftenholts, ecu dorp omtrent ccn uur van
Schledftad in ’c gcbergte gelegen, om tc
beleccen dat de vyand coc in Lotceringe
doordrong. Ondertuflchen hadden de Keyzerfchen
Molshcym , Mutzug, Oberen-
heym, en eenige andere kleyne ftcedrjes
van dc Elzas bemagtigd, en daarin zeer
geringen tegenftand , doch taamelyken
(i\Ge- voorraad van lyfcocht ( i ) gevonden. Se-
[ami?74. deeden zy het flot van Andlauw, ge-
ciu67i- legen op de Lotteriugfche grenzen, door
r»g-689t eenige atgezondene benden aantaften ;
welke ftraks twee beukeryen oprechcten,
eu dar, naa ’c openen der loopgraaven,
noodzaakten om zich ten derdcn dage
over tc geeven. Met die gcluk bcgunftigd
licccn dc Duytfchers hct oog op Hagc-
nauw vallen, om, dac veroverd hcbbcnde
, vervolgens mec veyiigheyd hunnc
wintcrlegering in de Elzas te betrekken.
Maar naauwelyks waaren dc aanvechtingen
begonnen, o f dc Prins van Kondé, die nu
uyc Nederland tot het herftellen dcr vcr-
vaileuc zaaken in dc Elzas gekomen was,
deed hcc Franfche leger toc het ontzettcn
dier ftad opbrecken, en den twecëntwin-
tigften Holcshcym naderen, om de Keyzerfchen
te bevechten. Doch deeze den
vyand in hunne werken niec willende afwachten,
(x) braaken dc belegering op,
en trokken dien te gemoete, om hem in ’c j aars K'74,.
open veld flag te leveren. Maar de afge- pJg ¿po.
richte Veldheer ontweek tocn het ge- **
vechc, en vernoegde zich mec aldus Hage-
nauw ’c gcnc zyn eenigftc oogmerk
was, ontzec ce hebben; waarvau de gedachtenis
op deezen penning bewaard
W’ordc.
Rondom het Koninglyke kopftuk Iccft men, in den rand der voorzyde, deezcn gewoonlykcn
tytel:
L U D O V IC U S M A G N U S , R E X C H R I S T IA N I S S IM U S .
LO D EWT K DE GROOTE, A L L E R C H R I S T E L T K S T E KONIN G .
ji*
;} If
E X E R C I T U S R E D U X .
H E T L E G E R W E D E R G E K E E R D .
Op de tegcnzyde ziet men Vrankryk, met de ecne hand aan eenen blooten degen eene kroon
van blocijendc kruyden, enmet de anderezyn fchild houden, waarmede hct eene op dcaarde zitten-
dc Vrouw, het zinnccbeeld vandc Elzas, dckc en befchermtj onder die randfchrift;
En ofwel de Francoizen grooteren roem verkreegen hadden door ongeflaagen terug gekomen
te zyn, dan door eenige overwinning behaald te hebben, leeft men echter op den voorgrond
;
' S A L U S A L S A T IA E .
D E B E H O U D E N I S VAN D E E L ZAS .
V IC T O R IA AD A L T E N H EM IU m . M D C L X X V .
O V E RW I N N IN G TE A L T ENH E TM. 1677.
Sedert de Francoizen aldus terug over
den Ryn geweeken waaren, trok hec
Keyzerlyke leger, hebbende door dicn af-
togc nu de gemeenichap mcc Straasburg gekrecgen,
langs des zelft brugook (4) over (4)0«-'
dien ftroom, en floeg zich teRuprccbtzaw fohied.des
neder. Vervolgens wierden drie bruggen
over de Prcutz geflaagen, om in de Neder-
elzas
Waaronder, om uyt te drukken waarin decze behoudcnis beftaat, voorts nog die opfchrift gc-
leezcn wordc:
H A G E N O IA O B S ID IO N E L IB E R A T A . M D C L X X V .
I IA G EN A UW V AN 'T B E L E G V E R L O S T 1677.
n i . Vcel. X x Doch
Üi'
vi
m