ft! ?
Í ; íV
il •!
( i ) Ont-
roerd
Nederl.
ll .d e e l ,
pag. 195.
i í . 'í
W I L H E L M U S I I I . D e i G r a t i a P R I N C e p s A U R a n i ä
C o m e s N A S s a v i z E.
W I L L EM DE I I I , DOOR GODS G E N A D E P R IN S V A N Q R A N J E ,
G R A A F V AN NASSOU,
Dc tcgcniyde bevat hec platte grondbewerp dcr gewönne ftad cn daarvoor geftichte werken;
met dit tuiTchcnbeydcn geftdde oplchrift:
D E G R A E F V E R O V e r d , D E N i f . O C T o b e r , D O O R S Y N
H O O G H E Y T , D E N H e e r P r i n s V A N O R A N G IE N .
I I I . Dc laatfte heefc rondom des Prinfen borftbeeld, in dcn rand dcr ccnc zvde die om-
fchrift; ^
S Y N C O N IN K L E Y K E H O O G H e t d , D e H E E R P R IN S
V A N O R A N JE E n z .
Het beleg der ftad Graaf is op de andere zyde, onder cencn wimpcl, verbeeld, welJte dit opfchrift
heeft:
d e B E L E G R IN G E N ’T IN N E M E N V A N D E S T E R C K E S T A D
G R A V E D O O R S Y N K o n i n g l y k e H o o g h e y d ,
Sedert de Kcurvorft van Brandenburg
, als gemeld i s , zich genoodzaakt
had gevonden, mids de ongehoorde
voorfpoed der Franfche wapenen onder
den Maarfchalk van Turenne, om niccal
Icen van hec gemaakte Verbond der Vereenigde
Geweften a f te ftappen, maarook
dc wapenen neder te leggen, en zynen byzonderen
pays met den Koning van
Vrankryk tc maaken; had hy echter zy
ne geneegcnheyd tot het handhaaven der
gemecoe zaake niec afgelegd, maar alles
coc bevordering der zelve by de hand gc-
vac, ja onderanderen in d itja a r , als Lid
des R y k s , tot onderftand van her Kcyzer-
ryk by de twintigduyzend man ( i ) naar
den Bovenryn gezonden. Wel is waar,
dat dc Franfche Afgezant zyn uyterfte
beft dccd, om die den Keurvorft a f re raaden;
doch ziende van hoe weynige vrucht
alle zyne voorftelien waaren, deed hy
door den Zwecdichen Afgezant nog naa-
drukkelyker poogingen, mec hem te vcr-
roonen, dat wclverre van de onzydigheyd
te onderhouden, die hy beloofd had,
door hcc geeven van onderftand aan de
vyanden der Kroone van Vrankryk,
hy die nietalleen verbrak, maarook de
zaak mecr in verwarring bragt, ja dus den
V^'rccde, waartoe zyn Meefter zyne be-
middelingaangebooden, en recds zoovee-
Ic poogingen gedaan had, nog meer ver-
wyderde. En ofwel de Keurvorft dcczc
drangredenen niet onbeantwoord liec, mec
te betuygen dat h y , door ’c ftuyten van
her Franlche verbond, zich gcenszins van
de eenigheyd des Duytichen Ryks had af-
gezonderd, maar gcmoedshalve verpligc
was om des zelfs welftand tc helpcn verdeedigen,
en dienvolgens dat de gegeeven
onderftand niec anders dan de handhaaving
(2) van de ruft des Ryks i n ’ t ooge had;
zoo oordeelden nogcans de vcrftandigften,
dat >4.,,. alle . . IU deeze J o . beweegingen U - . . van T„Li ixjauucii-r. ^ . ‘ » ro e rd - Branden- 1 Nederl.
---------
k .— ■ . I l .d e e l .
peg. 289.
burg, zyne geftadige werving van krygs-
I b . :
iA ' J o --O W KALg IV IV
volk, cn des zelfs dagelykfchc ocffening
in den wapenhandel gefchiedden, om by
aanblik van gunftiget gelegenheyd met
minder gevaar zich tegens Vrankryk tevcr-
klaaren. Hoe ’ t z y , immers geeft dees
penning te kennen dat hy, in dcn uyter-
lyken Ichyn van re ilaapen d o o r ’t fluyten
van den getroffen Pays, in dcr daad cchtct
niet zorgcloos maar op zyne hocde was.
Zyn
(i)Ont'
loerd
Nederl.
31, deel,
pag. 486,
Zyn borftbeeld, dat op de voorzyde in ’c harnas vertoont wordt, is in den rand omringd met
deeze tytclen;
F R I D e r i c u s W I L H e l m u s , D e i G r a t i a M A R C H IO E T
e l e c t o r B R A N D e n b u r g i i ; S U P r e m u s D O M i n u s
D U X q jt e P R U S S IA !.
F R E D E R I K WI L L EM , DOOR GODS G E N A D E M A R K G R A A F E N
K E U R V O R S r V AN B R A N D E N B U R G - , O N A F H A N G E L T K
H E E R E N HE R TOG V A N P R U T S S E .
Hy wordt hier onafhangelyk Heer vanPruyße fi) , vermids de voorige Hertogen van , . ,
PruyíTe dat Geweft, ais leenroerig aan her Ryk van PpoJen, rot het jaar zeftienhonderdzevenen- Not
vyfcig hebben bezeecen: ais wanneer volgens't Verding , by den Koningcn het Ryk van Poolcn met imp. P ro «
deezen Keurvorft, door de tuflchenkomft van Keyzer Leopold, gemaakc, dat Geweft van hcc ¡01,631
voorige Leenrechc, ten voordeele van deezen Keurvorft, is onthefc geworden.
Dc rugzyde verbeeldt eenen ruftenden Leeuw, doch die geenszins de oogen hecft geflooten;
waarom in den bovenrand ftaac:
D O R M IE N D O V IG I L O .
A L S L A A P E N D E WA AK I K
Want dewyl dc Vereenigde Geweften
iedert de middelen hadden weeten uyt te
vinden, om den Keurvorft van Branden*
burg van het gemaakte Verbond mec
Vrankryk te docn afftappen, door ’c aangaan
van een Verdrag , waarvoor de
Hertog van Nieuburg borg wierdt, en
waarby zich federt de Keyzer cn Koning
van Spanje, den ccrftcn van Zomermaand,
voegden, (2) uyc krachte van’ t welke dcge-
melde Keurvorft de gczamentlykc Bondge-
nooteu mec zeftienduyzend man beloofde
te zullen ouderfteunen; zoo ontbrak ’cr
niets meer, om dcn Koning van Zweede
ook van het ampt van Middelaar des Vree-
des te doen aftreeden , en tcn voordeclc
des Konings van Vrankryk, in Wintermaand
deezes jaars, aan den Kcurvorft I
van Brandenburg dcn oorlog verklaaren, I
III. Veel.
ja ftraks met den aanvang van het volgcn*
de, zyne krygsbenden onder den Vcldheer \ .
Wrangel in Pomcreu byeen gctrokken
hcbbcnde, zelfs iu de Landen vau dien
Keurvorft ce vallen, (3) op voorgeeven (3)Ont-
van uyc krachte vau den Weftfaalfchen
Vreede tegens den gcncn de wapenen tc 11. <ieei<
moeten keeren, welke de eerfte beftondc,
tot naadcel der gemcenc rufte, dien tc
verbreeken. Doch waarlyk uyc geenc
andere oorzaak, dan om, ten voordeele
van Vrankryk, de famengevoegde magten
des Duyfchen Ryks te verdeelcn, en dcn
Keurvorft zyne tegeris Vrankryk naar den
Ryn gezondene hulpbenden chans toc befcherming
van zyn eygen Land vandaar
cerug tc docn ontbieden. Dc Kcurvorft vcr-
gac hicrop nice, over deezen vyandlyken
inval,aande Hoven desKcyzcrs, dcr Koi
i i
Si!!' Í;: Í
„ f
1: :
•
"1
i f -
Ss nmgcn
II ‘ ;
ii|i i'.’jÉ »
f f 'i i
I'"*,'
• 'i i :
1