.1.
I l I I .ri
'li' V i,
J 'M' , ,
. . 'l
Il|(.
MÍ;
j | . i
L î
ri!
r i : ri
i;
4 * '
i l !
W
fc:
1685. Op de rugzyde worden Monmouths benden door cencnblixemftranl, die uyt den Hemel komt,
—■ ■-■— in’t verfchiet vcrdelgd. Voorwaart ftaac deGercchtighcyd tuflchen de rompen, en beyde afge*
haktecnop blokken fcggendehoofden van JzACOß VAN MONMOÜTH, en ARGHIBALD
A R G Y L E , zynen dcelgcnoot, houdende in de eenc hand cenen blooten dcgen, en in dc andere
ecne \vccgfchaal. Op den voorgrond leeft men die opfchrift:
A M B IT IO M A L E SU A D A R U IT .
D E ^ U A A D S rO O K E N D E S T A AT ZUCHT I S NEDE RGE S TOR T .
f l ) Refol.
der Statt.
Gener.
<2) E d ift
18 Mey
16 8 1 .
( 3 ) E d ia
van
18 A p ril,
i j j u n y ,
en 29 Sept.
Ï682.
(4) Pailor.
Advert.
& c .v a n ■
I Ju ly
16 8 2 !
( î ) E d i f t
v an
1 5 Jan .
16 8 3 . en
1 6 Dec.
1Ö84.
(6) Edidl
« Ja n .
l6 8 j .
Sedert deeze overwinning was Koning
Jacob > die daarvan aan de Vereenigde Ge-
vveftenby brieven ( i) kennis gegeeven had,
mill ingecoogen , en toonde ilraks door al
zyu gedrag, dat hy op het weder invoeren
van ’c Roomfche gcloof, en een onbepaal-
der ryksvermoogcn, naar’t voorbceld van
Vrankryk, tocleydc. Doch dit had vecl
reykens in, cn gccnekicm: daar de Franfche
Koning integendeel , als hebbende
zich door dc wapenen aan gcheel Europa
ontzaglyk gemaakc, niemand van buyten
bchoefdc tc ontzicn ,inaat 200 binnen als
buyten zyn Ry'k ieder dccd vrcczcn. Met
die voorneemen vanovcr langcntyd hebbende
zwanger gegaan , bad hy ook van
langerhand hcc vermoogen zyner Onroom-
iche onderdaanen ondcnnynd,hunne krachten
uyrgeput en ontzcnuwd, en de voorheen
verleende Vrydommen dagelyks
mecrenmccr bclnoeid en verminderd , om
den hcrvormdcn Godsdienft in alle zyne
Staaten eyndelyk cenmaal geheel uyt re
rooijen. Hiertoc Ichcen hem de thans
voor dc hand zynde gelegenheyd toe te
lachgen : want hebbende van de Vereenigde
Geweften , die zyne magc nict dan te-
vcel geproefd hadden, niet cuvcls te vrce
zen , noch ook van dcn kanc van Duyfcli-
Jand,’cgene door zyne eyge twccipaltkrach-
teloos was, zoo ftondt hem ook van dcn
iiicnwcn Kouing van Engeland, die’c zclfde
wit beoogde , veclcer by- dan tegenftand
in die hachlykc wcrk te ontmocrcn.
Men had reeds voorheen een Gebod in ’t
licht gegeeven , dac ( z ) gccne zee- cn
ambachtslieden vanden Hervorraden Godsdienft
zich in vreemde Landen zouden
moogen nederilaan. Men ontfloeg ook alle
Onroomichen (3) uyr hunne openbaare Bedieningen
tcn uyt dcn Lande eerft op doodftraffc , fcdcrt
opdic dcr galcije(7) gcftcld. Dc Kerken, C7)Edift
waarin ccn Onroomfche mcc eene Room- 3? Mgy
I'che getrouwd w a s , wierden alom (8) ge-
ilcchr, midsgaders alien Onroomfche Bock-
handclaaren hcc drukken cn vcrkoopcn (9) iSjuny
van boeken verboodcn , daarenboven hen
op veele plaatlen hec hebben van kerkho- van 9juiy
ven ontzcgd, cn zy genoodzaakt, tor
hct onderhouden der Roomlche Kerken
z clfs, fcliactingen te betaalen, met gcbod
van zich van gcene Rooinlchc dienftboo-
dcn tc raogcn laatcn dienen. Voorts dac
gccne Onroomfchcn rot Voorlpraaken voor
de Kcchtbanken zouden worden toegelaa-
tcn, en allc Kerken , aiwaar cen Aarcsbif-
ichoplyk o f Biiichoplyk Hof was, moeten (lo) Edia
(10) aigcbrooken, en gecnc Mcefters ( 1 1 ) in
deGcneeskundc aangenomen worden: v c r - 17 Nov.
biedeude Iedert nog ( 1 1 ) alle Wondhec-
lers en Kruydmengcrs hunne kunft re oef-van
fcncii. De kinderen, wier ouders geftor-*'^^
ven waaren, wierden niet dan door Room- van ^
fche ( 13 ) voogden opgcbragt, wordcnde
vervolgens ook gchecl hec predikeu , cn(fc/Edis
maaken van fchriften tegens de Roomfche
leer verbooden. Langs deeze trappen ^
voortgaande, befloot de Franfche Koning
eyndelyk ook de onverbreckelykc w'ctcen
(*) van Nantes cn Nimes, door zyncn Va-
dcr cn Grootvader ecrtyds bczwoo-
rcn, ja door hem zelf ( 14 ) beveftigd , (14)Dc-
en die de krachtigfte ftcunlcls dcr Onroom-
fchen waaren, thans te vernietigen. Dit 1643.sn
gefchiedde dcn achttienden van Wynmaand,
wmrdendc dit Gchod vier dagen daarnaa ia
de lyflen van ’c Hooge Gerechtshof van
Parys ingelyfd. By dcczc vernietiging bctuygde
de Franfche Kouing d a t, onaangezien
alle de daarin ftaande uytdrukfcis van
, en maande hen eyndelyk aan, | eeuwige duurzaaroheyd, de zelve Gcbo-
(4) t>y wyze van een Herdcrlyk vertoog, ■ den nogtans zoo door zyncn Vader als
omzich tot de Roomfche kerk te begeeven. j Grootvader voor cencn zekcrcn tyd aiieen
Degoedeten aan de arme Onroomfchcn gc- ; waaren toegeftaan , welkcn z y zich had-
maakt wierden deiiRoomfchc Gafthuyzen j dqn vporgeftcld,omondertuiTchen deafge-
(y) ingelyfd, en de oefTcningen van hunncn i weekenen weder cot den fchoot der w’aarc
Godsdienft in alle plaatfen vcrbooden, daar
geen tien Onroomfche huysgezinncn wierden
gevonden,midsgaders hunncLccraars op
de lyft (6) derSchattingen gebragt, cn’c vlug-
Kerke te vergadcren. Doch dat dc fchic-
lyke dood van zyncn Grootvader , cn de
inlandfche beroerten , ftaande de mindcr-
jaarigheyd van zynen Vader voorgevallen,
hen
hen allecn belet haddcn dit groote oog-
merk tc bcreykcn. Totdat, hy door de
menigvuldige ovcrwinningen zyner wapenen
, cene volkome ruft aan zyn Ryk
met alle volken van Europa verfchaft hebbende,
zich thaus verpligt oordccfde, om
I I I l . Boe k . 3 3 1
aandc godvruchtigc voorneemens zyner *<58y.
Vooroudcrcn re voldocn, met de gemclde ^
Geboden werder in te trekken, cn rc vcr*
nietigcn. Eene zaak zoo zonderling
heeft aanleyding gegeeven , dat in Hoi*
land daarop dees penning gemaakt is.
De voorzyde vertoont het kopftuk van den Franfchen Koning, omvangen met deczen jaartd-
lenden tyiel in den rand:
L V D o V IC V s M a g n V s X I I I I .
DE GROOTE LO D EWT K D E XI F ,
Op de tegenzyde ziet men in den eenen hock eenen verbrooken en ter aarde gefiueeren pylaar j
waaraan gehecht geweeft was; ■
E D IT D E N A N T E S .
G E BOD F A N NAN T E S .
Hiertegenovcr ftaat, in den anderen hoek , ccn nieuwe opgerecht, en daaraan, binnen een
ficrlyk lyltwerk te leczen:
R O M A IN OU R E B E L l e .
ROQMSCH OF I F E DE RS P A N N IG.
Welke woordcn eenigen (i) willen dac de Koning dcn Hertoge dela Force zoude te gemoete/,1^011
gevocrd hebben. Voorts leelt raen op den voorgrond; Merkur."
E D IC T U M N A N T E S IU M N JM E S IU M Q U E A B R O G A T U M
E S T M E N S E O C TO B r i : löSy.
B E T G E BOD F A N N A N T E S E N N IM E S I S IN
WT NM A A N D i68f. F E R N I E T IG D .
DRefo!.
< le r S t a a i e n
Gener.
S s r i
’ j ; Brief
’’ *11 den
Konful
Ruts uyt
Mirfeille
ran den
18 Aug.
16 8 5 .®
Onbcfchryvelyk is’choezwaarcjammer-
klagten onder de Onroomichen des Franfchen
ryks wegens deezen handel opgingcn;
temeer mids ook de onderdaanen der Vereenigde
Geweften , welke zich aldaar bevonden
, van de Geloofsvervolging niet
vrygingeo: want de Roomfche Geeftlyken
maatigden zich dc vryheyd (2) aan van de
ziclcoogenden zelfs tot het verlaaten van
hunnen Godsdienft laftig te vallen; gelyk
(3) den Engclfchen Konful was wedcrvaa-
rcn , cn waarmede ook de Staatfche, in
geval van ziekte, zich gedreygd waandc.De
onderdaanen van Oranje Onroomich zynde
wierden ook door gewapende ruytcrswcg®
gevoerd > zulks de Prins deswegen aan dc
Staaten (4) zyne klagten deed : en ofwel
dc Koning in ’t vervolg beloofde de ver- de rS ta at!
zochte vrygelcybrieven, om uyt het R y k g IJ'f-
elders te vertrekken , te zullen geeven, 1685.*
zoo wilde hy echter nicts ten aanzien van
die hetinboorlingfchapverkreegen hadden,
toegceven, maar dat die, als zyne (y) an -(5) Uriel
dcre Onderdaanen, mcc het inlegercn van Ambaif
krygsvolkeren zouden geplaagd worden ; Stireni
waarvan dc koftcn twintig ja vyfentwintig
guldcns’sdaags beliepcn,moogende nicmanif, 90ft.” *'’
zelfs mcc vrygelcybrieven vertrckkcndc,
Ooo o 2 zyne