f 'i !
1 ,1 '
H O N I S O I T , Q U I M A L Y P E N S E .
D A T H EM A R G W E D E R V A A R E , D I E ’E R A R G ÜTT D EN K T . '
II. De ecne zyde van den tweeden verbeeldt in ’ t verfehlet het Graaflyke hof in’s Graavenhaa-
gCj nevens des zelfs vyver, en voorwaart den Prins van Oranje te paarde, met den bevelilaf vaa
’c opgcdnugen Krygsgebied in de rechter hand. Hcc randfchriic luydc aldus :
W I L H E L M U S II I, D e i G r a t i a P R IN C e p s A U R A IC ^ E ,
C O M e s N A S S a v i o E E t C .
I V I L L E M D E i n , DOOR GODS G E N A D E P R IN S V A N O R A N J E ^
G R A A F V A N NASSOU-, EN Z .
(t) Aitre- De andere zyde voert zyn gekroond wapcnfchild; omvangen met den Riddeilyken Hoosband,
ma laaken waarmede hy over ( 1) negentien jaaren was beichonken. Op den band leeil men dceze gewoon-
en oorf' lyke zinipreuk dier ordre:
li r .d e c i ,
fol. 8 14.
H O N I S O IT , Q U I M A L Y P E N S E .
D A T H EM A R G W E D E R V A A R E , D I E 'E R A R G UTT D EN K T .
kopiluk. waarmede de voorzyde bcftempeld is, leeftmen
L U D O V IC U S M A G N U S R E X ;
k o n i n g l o d e w t k D E g r o o t e .
De rugzyde verbeeldt Herkules aan den zeeoever op zynen leuwenbuyd gezeeten . welke dc
knots tzinnebceldvangcweld, vcrtrecdt, en eenen bundel van drie pylen, betckenendc hctbe-
faamde Drievoudige Verbond, voor zyne knie, onder die randfcbrift, aan ftukkcn breekt:
V IN C I T C O N C O R D IA F R A T R U M . lÄyi.
D E E E N D R A G T D E R B R O E D E R E N 0 V E R 1VINT . i6j i .
laarde ;
; f.
f ■
T
[ii
III. Dc derde vertoont hem wederom op het voorftuk, met den ontfangen bevelftaf te paard
cn op het ruggeftuk de Faam, uytblaazcnde op twee trompettcn den lof des Prinlen van Üranj
onder eenen wimpcl, waar op te leezen ftaat:
L A N G L E V E D E P R I N S V A N O R A N G E .
( 1 ) Aitze-
inazaaken
vanftaar
en oorlog,
V I . de ei;
iol. 6 10 . ,
(3 Ì La r re y
Hift.d'An-
elct. tom.
IV . fol.
479.
Hoewel dceze vcrheffing des Prinfen
van Oranje aan den Koning van Engeland,
dcwyl die reeds voorheen zecr groote poogingen
by de Staaten (2) van Zceland,
om ze hem te bezorgen, had aangewend,
althans niet dan zeer aangenaam kondc
weezen , was die Koning echter, zoo
door zyne Zufter de overlecde Hertogin
van Orleans, als door de achtergelaatc
Franfche Juffer, by wie hy den Hertog
van Richemond teelde , nu zoo zeer in de
belangen van Vrankryk gewikkeld, en aan
die Kroon verbonden, dat hy flechts naar
bequaame gelegenheyd uyrzag, ora zieh
nict vrucht tcgcns dc Vereenigde G e - ;
weften te verklaaren. Des niettegcn-
ilaande liet h y , door zynen Afgezant,'
den Staaten van zyne geneegcnheyd t’hun-
waart verzekeren , doch onderrufTchen
eene vloot van achtendertig oorlogfche-
peii, onder ’t beleyd van den Ridder Holmes,
zee kiezen. Welke den veertienden
van Lentemaand deHolIandfche(3)t’huys-
komeudc Smirnafche vloot, v y f oorlog-en'
twceenzeventig koopvaardyfchcpen fterk,
op de hoogte van ’c eyland Wight onc-
moctte, en de z e lv e , niec tegenftaande
geen oorlog totnogtoe verklaard was, op
eene vyandlyke wyze (4) aantaftte. De
Staatfche fchepen verweerden zieh met
zoo ongcmeene kloekmoedigheyd, ftaande
eeu gevecht van drie dagen , dat z y , onaangezien
de overmagt der aanvaJleren, al-
l e , uytgezonderd een oorloglchip en drie
koopvaardyvaarders, die de Engelfchen
flechts verovcrden, iu de Staatfche havens
hec gevaar ontkwaamcn. Deeze ge-
plcegde vyandlykheyd wierdt, weynige
dagen daarnaa, van ecne volkome (y) oor-
logsverklaaring van den Koning van Engeland
tegens de Vereenigde Geweften gevolgd:
zulks de Franfche Vorft nu hetgc-
noegcn had van dus den gehaaten knoop
van ’c befaamde Drievoudige verbond,
door de eendragtige ovcreenftemming der
twee Köningen, die elkanderen ßroeder
noemden, volgens de getuygenis van deczen
legpenning, te zien verbreeken.
(4) Ont-
roerd
Nederl.
I . dee!,
p s s . 85.
Refol.
_:rStaaren
van HoU.
7 April
16 7 2 .
f o l . 3 1 .
Cr) Ontroerd
Nederl.
l.deel,
p a g .p i.
(2 )V a !k .
verward
Eu rop a,
pag. 345.
(3 )V a lk .
verward
Eu rop a,
paS.346.
(4 )V a lk .
verward
Eu rop a,
pag-347.
En dit temeer, mids de Franfche Koning
op den zelfden dag insgelyks tegens
de Vereenigde Geweften, onder trompetgefchal,
te Parys den oorlog lier ( i ) af-
kondigcn. Om deczen aan te vangen, bad
hy nu omtrent bonderdviercnveertig- o f,
gelyk anderen willen, honderdzesenvcet-
tigduyzend ( i ) man, alle zeerwel afge-
recht in den k.rygshandel, byeen; wclke
in Vierlegers verdecld wierden. Over het
eerfte voerde de Koning z elf ; over het
tweede de Prins van Konde; over het
derde de Maarfchalk van Creqlri ; en over
het laatfte de (3) Hertog van Luxemburg
het bevel. Vcrlcheydene dier krygsvol-
keren waaren reeds vooraf naat de Nederlandfche
grenzen afgezakt ; doch hct was
niet voor den zevenenrwintigften van
Grasmaand, dat dc Franfche Koning, naadat
hy hct Ryksbeftier in handen zyner
Gemaalinne , geduurende zyn afwcezcn,
geftcld had, in perfoon de reys aanving ;
welke van zoo grooten naalleep gevolgd
was, dat’er, om die met den vereyfchten
Ipoed uyt Parys te voeren, over de (’4)
zcsendertigduyzend paarden door de byzondcre
inwoondcrs dier volkryke ftad
moeften gelcvcrd worden. De Koning,
den vyfdcn van Bloeimaand te Charleroy
gekomen, deed aldaar de wapenfjhouw
over de famengetrokkene benden, de on-
noodige knechts, jongens, en wyven van
’t leger affcheyden , cn tcrugtrekken,
en zondc vier dagen daarnaa, terwyl dc
Prins van Konde met zyne ondcrhoorige
benden overlaFc rte, Reyms, en Sedan,
door ’t Limburgfche zieh naar Luykerland
begaf, den Maarfchalk van Tutcnne met
vyftienduyzend man, achtcntwintig ftuk-
ken gcfchuts, en yierduyzend troswa-
gens, längs den ftraatvveg over den Spaan- '
Ichcn bodem ( f ) vooraf naar Maaftrichr. (s)Vait.'
Werwaatt de Koning, verzeld van zynen v '™ " ®
Broeder, met de overige manfchap zieh » 3 3 7 .
den elfdeu, zoo längs decene als de andere
zyde der Sambre bcgaf, cn den veertienden
de Commandery van Ondbiezen, gelegen
maar twee uuren van Maaftricht, en onder
het gebied der Vereenigde Geweften, voor
de Ridders van Malta in bezit, en zyn
verblyf op der zelver llot nam, Op die
middclpunt alle dc afgezaktc Franlche
benden weder tc famea vcreenigd zyn.
de, wierdt Maaftricht van alle kanten in-
gcflooten, en Mazcyk, gelegen bencden
die ftad, in bezit genomen, om den over-
cogt over de Maas te verzekeren, en aldus
de krygsbedryven van eenen veldtogt
begonnen; wegens welken aanvang dees
gedenkpenning gemunt is.
I
Rondom 2 1 1 . V e e l Rondoaa