,|;1"
i
i!
IiKL
k - i ' f
M
f '
l ' ' " H i J tu*“
l ü > l ' K i i
K
I '
? I*: :',l„
Jffl H i it
p " f
¡ ! l " :iL '9 Jij-:
I It i Mi
If ■ f „ i'll- ' ‘SiilS. Î
Tilfil*!'
ißSy. GcIyk de waarde der geldftukken cens-
" dccls van het onderlchcyd der inctaalen ,
andcrsdeels van dc meerdere o f mindere
zuyvcrheyd dcr zelvc afhangc; zoo wordc
integendeel dcr zelver fraaiheyd naar de
konftry ke behandeling, waarmede de daarop
gebragte verbccldlels zyn uytgewerkt,
afgemeeten. De Romeynen, gelyk zy in
den bloeijciidftcn ftand huus Ryks in hec
ftichten van welgercgelde gebouwen, en’c
maaken van allerhande ftandbeelden, we^r-
gaeloos uytmunttcn , hebben ook geene
koftcn noch arbeyd ontzien, om op hunne
gelden en penningen de verbeeldde zaaken
volgens de uycerfte konft te vertoonen.
Invoege z y nicc ce vreede waaren
mcc door’c enkel gieten of ftcmpelen de
begeerde afbeeldfels daarop te ftellcn ,
maar die wierden met vcele opictcendheyd
daarnaa ftuk voor ftuk uaar’c vereyfch hunner
hoogfclen en diepielcn gepolyft, kou-
ftiguytgcwrochteu opgemaakt. \Vaarom
men ook geen twee Romeynlche penningen
, hoewel uyt den zelfden ftempei of
• yoortgekomen , in alles elkanderen
gelyk vindc, o f vindende,die ( i ) daarom
Munt. van met rccht altyd voor onecht houdt. Mec
Uyir.foh hec afneemcn des Romeynfchen ryks , is
die keurig opmaaken verwaarloosd, de
beeldeniflen wierden ’er flechts zeer ruuw
opgeftempeld , cn is dus o o k , coc eene
onbefchofte wanftalligheyd zynde verval-
len , eyndelyk toc de eerfte Franfche Ko-
ningen, die ook Vorften deczer Landen
(2> Mieris Waaren, de zelfde (2) ruuvvheyd der mun-
„ iu y u " ’ overgegaau. De oude Biflbhoplyke
■ munten van (3) Uytrecht, en die der
Sf l - .Mun? Graaven van (4) Holland . .voeren
van Uytr! bygeblcevene merkcckcneii dier wan-
S i l k " ' Tchapenheyd : en o f wel in de vyfciende
Munsder zefticnde eeuwe de konft van . . . .
ftemoel
n . r _ . . j „ _ I __________ , *
Hlifoi 50" zcerhoogcn trap
. ««.ji.eâ volmaaktheyd gebragt wierdt, 200
48. was cn bleef men echter nog altyd buyten
ftaac om de verbeeldde zaakea op het geld
en de penningen zeer verheeven te können
ftempelcn. Zulks de hoogvcrheevene
zaaken der voor handen zynde penningen
dier tydcn geenszins daarop zyn geftempeld,
maar, naar de wyze dcr cerfte Roomfche
Keyzeren , altyd gepolyft en opgehaald.
Totdat eyndelyk, in’c midden der zeven-
cieade ecuwc , hct fchroeven v an ’t geld
zynde uytgevonden , de muntkonft daardoor
toc de hoogfte volmaaktheyd is op-
gevyzeld. Zulks de Türken op dc ge-
Ichroefde geldftukken aanftonds boven
maatc verflingcrd, en dus eerlang alle hunne
gelden daarin, tot hun aller ongcmcenc
fchade , vcrwifleld wierden: vcrmids z y ,
meer op de zinnelyke maaking dan de in-
nerlykc zuyverhcyd ache geevende, zich
zooveele vcrvalfte ftukken, doorde geldgierige
huyccnlandfche Koopiieden, hadden
laaten in de handen ftoppen, dat men
(S) eyndelyk genoodzaakt was al hec geld (5) Larrey
dcsTurkfchcn ryks, te verfmelcen. Hec
was echter niec dan omtrent het laacft fv?'foj™*
des jaars zcftienhonderdzeventig , d a td c 5i«>-
Algemeene Staaten een Befluyt naamen ,
dat voortaan allc geldftukken nietmeer
met den hamer geflaagen, maar naar de nieuwe
uytvinding gcfcliroefd zouden (6) wor- (6}RefoJ.
den. Doch hec gcnc dit geldfchroeven te c iS ?
aanmcrkelyker maakte vvas, dat men ook 30^1,’
dc dikte der geldftukken mec lecteren be-
ftempelende, hierdoor het geldfnoeijen ,
coc gecn kleyn voordeel van’cgemecn, kon
beleccen. En dewyl de HeerCaftain,Vcr-
nufceling des Franfchen Konings zeker
werkcuyg in’c voorgaande jaar had uytgevonden
, waarmede' cen man dagelyks
twintigduyzend (7) ftukken op de dikte WBoißrd
mecletccrcnkon merken , zoo hebben die Mo?pfc
van Amfterdam indie jaar, zoo tot groo- ^42-
ter fieraad der geldftukken. aX^tot meerdere
veyiigheyd aller geldhandelende in-
woonderen, können goedvinden, alle de
Vereenigde Landfchappcn aan ce maanen,
om ook hunne geldftukken insgelyks op
dc dikce mec lecteren tc laatcn fchroeven.
Zulks men nietmin tot eene proef van zoo
nucbaare uytvinding , dan rer gedachtenis
van deeze raadgeeving, dusdaanig muut-
ftuk daarom in die jaar gefchroefd , en die
m de penningkafle van dcn Hecr en Meefter
Kornelis Bakker , een- cu andermaal Schee-
pcn der ftad Amfterdam, bewaard vindt.
Op cemn blooten degen en den Slangenftaf van Merkuur, mil hct gekroonde Antfadam«
wapen-
H I S T O R I P E N N I N G E N . IIIl.Boek. 337
wapenfchildi binnen dir randfchrift, op dc cenc zyde:
C O N S I L IO , A R M I S , E T IN D U S T R IA .
DOOR B E L E Y D , W A P E N E N E N F L Y T .
Dc andere zyde, die geene vcrbeelding hceft, is bellempeld met dit opfchrift:
P RO M O N E T A R U M D E C O R E , E T PO P U L I
S E C U R I T A T E , AD P R O V IN C IA S B E L G I c a S
C O N F O E D e r a t a s C O N S IL IU M . i S 8 s .
R A A D G E E F I N G TOY S I E R A A D D E R G E LD S T U K K EN ,
E N 'S FO L K S G E RUS THE YD,
A A N DE F E R E E N I G D E N E D E R L A N D S C H E
g e w e s t e n . 11S86.
Te weeten om het geld te laatcn fchroeven, cn dus tegens de in zwang zynde fnocijing tebe*
fchuttcnj waarom tot ecne proef op de dikte van’c muntlluk deeze fpreuk llaat:
S A L V U M F A C P O P U L U M T Ü U M , D O M IN E !
H E E R E l H A N D H A A F UW FOLK.
Naar’tvoórbeéld vanden Ftaofchen Koning,
beftondc ook de Hertog van Savoije
zynen Hervormde onderdaanen de oeffe-
(i) Holl ui£jg vanhunnenGodsdienft,op(i)verbeurÄ'pag.
te van goed en leeven , den eerften vau
135* Sprokkelmaand deezes jaars zeftienhon-
derdzesentachrig te verbieden. Onverwacht
kwam hen die te voore ; des
zonden zy , om dicn ftorm te doen ovcr-
waaijen, eenige Gemagtigden naar Turin,
om aan die Hof de gevolgen van dac bevel
, en hunnen onvcrmydclyken ondergang
voor oogen te ftcllen. De Verce-
(i)Rcfoi. nigde Geweftcn fchreeven ook {^) cencn
Genc?."' naadrukkelyken Brief ten voordeclc
30 an‘. hunner Geloofsgenoocen , aan dien Her-
tog * ja hec Zwicferfche lighaam , als
hec naafte daarby zynde , liec door eenige
Gemagtigden hcc zelve mondcling verrichten:
’c gene tewege bragt, dachydenOn-
roomiche Dalluyden van Piemont acht
dagen toeftondc, om hunnc goederen te
verkoopen, en uyc den Lande vertrekken;
cn byaldien die in dien tyd nicc konde
verricht worden, zes mannen uyt hec midden
van hen daarcoe te ftellen. Maar die,
uyt vreeze voor grooter quaad, zynde van
de hand geweezen , befloot hy ze mec geweld
daartoe te dwingen; ’ cgene hem , met
de benden van denFranfchen Koning zynde
"■pag. bygefprongen , (3) ook eyndelyk gelukte.
~ :es Vorft, do " ’
JILDeel.
né Gebuuren als boven het hoofd zynde
gewaflcn , ontzag thans niemand, cn lieC
des door zyne benden coc binnen eenen
muskecfchooc onder hec floc van Namen
drie fcheypaalcQ,mec zyne wapenen voorzien
, op dien grond oprechten ; Waarvan
de Spaanfche Koning, zoo voor als naa
dc influyting van Luxemburg, in vreedig
bezit geweeft was: en dewyl men hieruyt
cen begin van diergelyke onlufteu , ais
doorhct laacftgeflootcn Beftand waaren uyc
den weg geruymd, voorfpelde , zondc de
Spaanfche Landvoogd aanftonds den Baron
du Fay , met een omftandig verhaal van
die voorval, aan de Vereenigde Geweften ;
welke hec hunne Afgezant den Heer van
Srcrrenberg toezondcn , met laft van aan
den Koning tc vertoonen, hoe zy reden
hadden om van zyne rechtmaatigheyd cn
wysheyd te verhoopen , datde zelve (4) (4) Refol.
geene aanleyding zoude willen geeven ,
waar door de ruft en vreede , die aan de 7 00.
Chriftenheyd zoo noodzaaklyk was, zou- ■
de geftoord worden. Eo waarlyk was deeze
zaak van geen verder gevolg, mids die
in eene famenkomft wierdt vereflend ,
door middel van eenige (y) landen in plaat- (?■) Hon.
fc van die geëyfcht waaren, aan Vrankryk
a fte ftaan , en dus de ruft der Spaanfche 97.
Nederlanden te verzekeren, Decze zoude
ik hiermede voor die jaar verlaaten , ten
waarc ik my verpligc oordeeldc om eenen
I Q_qq q leg.
•' !V ,":
f