;|:Ö
1 ,
h iüi
ii!
■1
I i '
' '"i
-. il;
'Mi'-
i t ;
I 11
■ 1
i. In.L i
■1; ' I
i 4<5 N E D E R L A N D S C H E
^*^7 4 ' wicrdt, doch ia ’t wclkc de Fran9oi2ea,
verre van in wanordc gebragt te worden,
integendeel hun verlooren gcfchut herwon-
ncn, cn daarmede dc benden onder den
Hercog van Locteringe zoodaanig begrooc-
tcn, da th y, ziende zyne manfchap daartegens
niet beftandig, met de zynen, omtrent
zeven uurcn des avonds in zeergoede
ordeafcoog, en medenccmende zyne pakkaadje
naar Wimpfen weck. Hoewel anderen
( i ) willen, dat hy die verloor, en { i)H if t .
door de Françoizen, onder eene gcduurige Gedenkp.
ilagting, tot onder de wallen dicr ftad op dJwyi*
de hiclen gevolgd wierdt. H o e ’c z y , im - d e n X f v .
mcrs heeft dees landaardt hooglyk met Çeffa!^^*
deeze zeege in hunnen fchik zynde, om
de'gedachtenis daarvan te vereeuwigen,
deezen penning federt in ’c licht gegeeven.
Gelyk de voorzyde met des Konings kopftuk, crî tytcl, zoo is dc tegcnzyde met ccncn gcvleu-
gcldcn blixcm,en deezc woordcn beftcmpeld:
V I S E T C E L E R I T A S .
K R A CH T E N SN E LH E TD .
Zinfpcelcnde op de gezwinde dapperhcyd, met welke Turcnnc den optogt gedaan, cn den
vyand aangetaft had, in
H E T G E V E CH T B T Z IN T SH E TM. 1674.
P U G N A AD Z IN T Z E IM IU M . M D C L X X IV .
H I S T O R I P E N N I N G E N . //. B o e l 147
(O V e r .
volgvan
v fiw a rd
Eiirop!*’
p ag.901.
fchied , o f daar ( i) vcrhicf zich eene on-
verwachte wapcnkrcet, op den inval der
Franichc benden: zulks Dunewaid zich
aanftonds weder aan’c hoofd derzynen ftelde,
cn tuftchen hem en de Franfche aanvallers
een zeer heevig gevecht outftondt;
ftaande ’c welke hec Keyzerlyke leger tyd
had om verder a f t e trekken. Doch hy
ondertulfchcn, mids de overmagt der Francoizen
zich van alle kanten eyndelyk omringd
ziende, viel op de voorftcn, fmeec-
zc overhoop, en had het geluk van, onder
de gunft van hct zeer dik opgaande ftof
insgelyks de achccrften zoo voordeelig aan
tc taften, dac z y naar’t fteedje Zwingenberg
wecken, hy dus opeuina maakte, cti
gelegenheyd kreeg om mec ( i ) gcftoorcnc
gcledcu aitrekkende, zich by hec overige
leger op de hoogte van Darmftad te voc-
gen. De Franfchen (3) echter willen integendeel
dac hy geheel ontihoerd , cn
door hunne ruytery, onder eene geduurige
ftagting, toc by ’ c Keyzerlyke voetvolk
op dc hielcn gezeeten wicrdt; ’c wclke
zich daarop van elkandere zoude begccvcn
hebben, om de bolfchen cn vcrvolgens
de hoogte van Frankfurt tc winnen. Hoe
’c z y , immers aan die laatfte verhaal is
decs gedenkpenning zyne geboorte vcrfchuld.
1674-
( i ; V e r volg
v a n ’c
verward
E u rop a,
pag. 9 0 1.
Gcdenkp.
van L o -
dcwyk
den X IV .
l .d e e l,
pag. 13Ö.
verla.
Rondom het kopftuk des Franfchen Konings, waarmede dc eene zyde beftcmpeld is, Iccft men
in den rand deezen gcwoonlyken tytel;
L U D O V IC U S M A G N U S , R E X C H R I S T IA N I S S IM U S .
L O D EWT K D E GROOTE , A L L E R C H R I S T E L T K S T E KQNING.
' ,
f ’=i
1 '
Sedert die voorval was de Maarfchalk
vanTurcnne terug, enby Philipsburg over
den Ryn getoogen, cn had aldaar uyc hec
veroverde Graaflchap Bourgondie, behalven
de benden, die zich uyt de Elzas by
hem gevoegd hadden, twee regementen te
(i)Ver-_ voet en zes ( i ) te paarde toc onderftand
v ? S Dc Duytlchers integendeel had-
Eu rop a, den zich eerft te Lampartsheym by Worms
pag.rpoo, gelegerd, cn ledert beftoocen by Ladenburg
achter den Nekker, toc dekking van
de Eergftraac hun leger neder re ftaan.
Maar alhier, mids de droogte des Zoracrs,
weynig waters in dien ftroom, dien gevolgelyk
op veele plaatlen buyten verwachting
doorwaadbaar, cn dus dc uytgedach-
te ftandplaats niec veylig genoeg vindende,
zonden zy het grof gefchut, en hun meefte
voetvolk, zoo in Heydelberg als Man.
heym, en begaaven zich den vierden van
Hooimaand, in optogt iaogs de Bergftraat
naar Frankfurt; om aldaar in veyiigheyd
den opkomenden onderftand af te wachten.
Dc Maarlchalk vanTurcnne, van alle dce- I
ze beweegingen door de uytgszoudene
vcldoatdekkers tydig verwittigd, trok mec
zyn verfterkt leger, den derden van Hooimaand,
hierop aanftonds andermaal by Philipsburg
(3) over den R y n , wendde hec
vervolgens naar Ladenburg, en, verftaan-
de dat het Keyzerlyke'leger vandaar reeds
naar Frankfurt was opgebrooken, deed dat
fteedje aanftonds aantaften, cn,hebbende
dat, mids gebrek aan water, ligtclyk vcr-
overd, in allen ipoed onder deu Graaf van
Roije vyfcienhondcrd zyner ruyceren de
üfcrekkeude Keyzerfchen rncc loifcn toom
naarennen; om, op hoope van buyr,in hunne
achterhoede re vallen. Over decze
had dc Kornel Dunewald het gebied; welke
dierhalven met vyfhonderd paarden in
de verlaate ftandplaats was gebleeven, toc
dat hcc Keyzerlyke leger, naa eenen togc
van drie o f vier uuren, Zwingenberg bc-
reykthad; om zich aldaar cc ververlchcn;
alswanneer hy insgelyks afcrok; omzich
mec zyne ondcrhoorige ruyceren b y ’c zelve
tc voegen. Doch naauwelyks was dit gefchied.
(3) Hift.
Gedenkp,'
van Lo d e w
yk den
X IV . pag.
13 6 . veifa.
De andere zyde vertoont eenen ruyter, die houdende in de rechter hand eenen Franfchen ftan-
d.wd, met loiTen toom den afcrckkenden vyand naarcot, tot gecn klcyne vcrbaasdheyd vanden
achter hem verbecldcn Nckkerllroom. Het om- en opfchrift luydc aldus;
G E R M A N I S IT E R U M F U S I S AD N IC R U M . M D C L X X IV .
D E D U r f S C H E N A N D E R M A A L B X D E N N E K K E R OP
D E V LU G T G E J A A G D . 1674.
Europa,
pag.931.
Ondertuflchen dat de Paks door deezen
aftogt genoegzaam voor de Franfche ben-
den open lag, en over zulks op de (4 } al-
volg Tan'i lerdccrelykfte wyze verwoeft wierdt, had
■ -ward ßet Keyzerlyke leger den verwachtten onderftand
vau vericheydeue Vorften des
Duytfchen R yk s ontfangen, en onder ’t
beleyd van den Hercog van Locteringe,
Bournonville, en andere Keyzerlyke Bc-
velhebbers het naar Straasburg gewcnd;
mids de Maarfchalk van Turenne, mec
hcc Franfche leger, omtrent Landau zich
ontoegaugelyk in zyne verfchanfte Icger-
plaats ophieldt. Doch nicc zoodra had
hy den optogt des Duytichen legers vcrftaan,
o f hy verliet zyne beichaniing, cn
poogde door alle bedenkelyke middelen,
den Magiftraac van Straasburg re beweegen,
om zooniet ( f ) aan zyn leger, immers
ook niec aan hec Keyzerlyke den
ovcrcogc längs hunne Ryubrug toe te
ftaan: en poogende die verzoek door de
nadering zyner benden, als een dwang-
middel, door te dringen, deed die echter
eene tegenftrydige uytwerking. Want de
Burgery rnkte iu ’c geweer, en hec Keyzerlyke
leger, door de zelve bcgunftigd,
längs de (ö) Scraasburgiche brug over den
R yn naar Enzisheym, mec voorneemen,
vau den vyand dc Elzas tc docn verlaaten;
O o 1 waar-
(Î)VCN^
volg van t
verward
Eu rop a,
pag.947-
(6) Ver-
v o lg v an *
verward
Eu rop a,
pag. 949.