uexa extrema caelï . Poli ex caelestibus circulis cacumina, quibus
maxime sphaera nititur : quorum alter ad aquilonem spectans bo-
reus 5 alter terme oppositus austronotus dictas e s t .
4. Caelum autem ab oriente ad occidentem semel in d ie ,e t
nocte verti ,'sapientes existimant. Hoc autem rotundum , volubile ,
atque ardens esse dixerunt. Cuius spbaeram super aquas esse pu-
tauerunt, vt in ipsis voluatur, eiusque kicendium temperent. Sphae-
ravn autem confirmant nec principium habere , nec terminum , pro
eo quod rotundïtate sui ^quasi circulus, vnde incipiat, vel vbi dé*
sinat, facile non comprehendatur » Aequaliter enim ex omni parte
fertur esse collecta , et omnia similiter respiciens, atque a centra
terrae aeqnis spatiis distincta : ipsaque sui aequalitate ita stabilis,
vt earn in nullam partem declinare vndique aequalitas collecta per*
mittat,ac nullo fulcimento subuecta sustentetur .
5. Guius perfectionem sphaerae,vel circuli multis argumen-
tationibus tractans, rationabile Plato fabricatoris mundi opus insinuât
. Primo, quod ex vna linea constat. Secundo, quod sine initio
est, et sine fine . Tertio, quod a puncto efficitur. Denuo, quod
motum ex se habeat. Deinde, quod careat indicio angulorum , et
quod in se ceteras figuras omnes includat, et quod motum iner-
rabilem habeat : siquidem sex alii motus errabiles sunt, ante , a ter-
go , dextra ,laeuaque , sursum , deorsuiti . Postremo et quod necessitate
efficiatur, vt haeç linea vitra circulum duci non possit.
6. Duo sùnt autem, vt diximus, p o li, quibus caelum volui-
tur, boreus , quem aquilonium vocamus. Hic arcti,id est , septem*
triones,qui nobis semper apparent. Cui contrarius est notius,qui
australis dicitur . Hic e st, qui terra, vt ait Cice ro, tegitur, et
4. Atque ardens esse dixerunt * In
his fuit etiam Plato , qui caelum , astra-
que ignea esse scripsit , Sed ( vt inter-
pretatur Galcnus) non hoc igné, qui v-
rendi vim habeat > sed alto > qui luminis
tantum sit particeps , Antiquorum ratio-
nem refutauii Aristoteles : ita tamen , vt
Easilio , et Ambrosio , ( quos hic noster
duct or es habet ) suttm ipse probare non
potuerit , GRIAL . Q
Ib. Eius incëndium temperent » Idem
vap. seq. ex Ambros. GRIAL .
Ib, Sphaeram autem confirmant. Bygini
lib, 1. initio, GRIAL .
lb* Caelum autem etc. al. hemisphae*•
ria duo sunt, quorum alterum est super
ierram, alterum subter terram, Caelum
autem etc, AREV.
5. Quod careat indicio angulor. Ila
0. /. Forte incisione angulor. Cicero . Nihil
incisum angulis. GRIAL»
lb* Quod in se ceteras . In se stel-
lariim 9lib, 0. mendose , GRIAL .
6. Tanta autem polus celeritate> etc.
Eadem lib, 3. Etymolog. Cap. 34. GR.
o<p«tvws a graecis nominatur. Tanta autem polus celeritate ferri dicitur
, vt nisi aduersus eius praecipitem cursum astra currant, mundi
ruinam faciant. Fertur enim eius praeceps volubilitas cursu side-
rum temperari . Vnde Lucanus : Sideribus quae sola fugam mo-
derantur olympi, - Occurruntque polo, diuersa potentia prlma - Mundi
lege data est.
C A P V T X III .
He septem planetis caeli , et eorum eonuersionibus.
1. A mbrosius sanctus in libro Hexaemeron sic loquitur, dicers
: Legimus in Dauid : Laudate eum caeli eaelorum . Vtrum enim
’unum sit caelum , an plures , eontentio est, dum aliqui multos esse
Cap. XIII. n. i. Ambrosius sanctus in
lib. Hexaem . Cap. 2. lib. 2. GRIAL .
Ib. Opusculum Isidori de harmonia,
et caelesti musica, quod in Isidorianis
cap. 86. num. 3. recensui, ad hoc caput
, et ad sequentia. referri potest, et
est huiusmodi. „ Luna est primus pla-
hetarum , minima stellarum , sed ir.aior
ceteris videtur, quia proxima terrae nobis
circulo fertur. Huius corpus est glo-
bosum, natura igneum, sed aqua per-
raixtum . Vnde proprium lumen non habet
, sed in modum speculi illuminatur ,
et ideo luna quasi lucina , id est , a luce
nata nominatur.
Quod autem quasi nubecula in ea
videtur , ex aquae natura creditur . Dicitur
enim , ( quod) si aqua permixta
non esset , terram , vt so l, illuminaret.
seu illustraret, immo ob vicinitatem ma-
xrmo ardore vastaret. Globus namque
eius multo terra est amplior, licet ob
altitudinem circuli sui videatur vix modi!
fundo maior .
Luna ea parte lucet, qua soli est
oppostta, ea autem parte est obscura,
quae a sole est auersa . A sole vero lon-
gms remota lucet tota . Non enim cre-
scit, nec minuitur, sed obiectu terrae
lumine, quod a sole acciptt , irradiatur.
Haec Hcet quotidie violentia firma-
naenti ab oriente in occidentem feratur ,
tamen contra mundum nitens omnia 20-
diaci signa xxvii. diebus peruagatur.
Circulum autem suum x vm . annis per-
ambulare affirmatur.
Luna iv . si rubeat, quasi aurtim ,
ventos osteudit, si in sum mo corniculo
maculis nigrescit, pluuium mensis exordium,
si inmedio pleni luminis, serenum.
De Mercuric .
Secundus planeta est Mercurius, qul
et Stilbol. Globus natura igneus, tunain
roagnitudine vincens, lumen a sole acd-
piens, signiferum c c x x ix . diebus per-
currens.
De Venere.
Tertius planeta est Venus, qui et
Vesperus , Lucifer, et Vesper : rotundus,
igneus, contra mundum. nitens, vt Mercurius
, signiferum percurrit c c c . xLvm,
diebus.
De Sole.
Quartus planeta est Sot, inde dictus ,
quia solus lucet ceteris stellis obscura.
t is , vel quod sit super omnia lucens,
forma sphaericus , nam igneus : rpagnitu-
dine octies terram vincens, ammbus. stellis
lumen praebet .
Hie ab oriente in occidentem im