Cap. XVII. De
norm ullis vitiis
, quae vir«
tûtes se esse simulant
.
Taio 4. xi.
Gr. Reg. Past.
P.2.C.9.
Gr.Mor.3. 36.
n. 68.
al. affectum humilitatis
sub-
irahat.
al. vniuersa
‘'vitia •
de iam fructum concupiscentiae, Jaborem rixae . Grauiter itaque qaasi
populo premitur, qui instigantis auaritiae tumultu vastatur.
Alius tyrannidi superbiae subiicitur , et cor miserum* dum contra
homines erigtt, vitio substernit. Honorum sublimium infulas appétit :
exaltari successibus cxquirit ; totumque , quod esse desiderat , sibi apud
semetipsum cogitationibus depingit . lam quasi tribunali praesidet . Iam
sibi parari obsequia subiectorum videt . Iam quasi ceteris eminet. Iam
aliis mala irrogat ; aliis, quia irrogauerunt, récompensât. Iam *apud semetipsum
stipatus cuneis ad publicum procedit, et quibus obsequiis ful-
ciatur , conspicit.
; 6. Homo vitiis subditur, dum in multis phantasmatibus inani cogitatione
hue, illucque versatur. Alia conculcat, alia subleuat . Iam de con-
culcatis satisfacit odiis , et de subleuatis recipit fauorem . Qui igitur tot
phantasmata cordi imprimit 3 quid iste aliud , quam quasi somnium vigi—
Ians videt ! Dumque tot rerum causas, quas fingit, toierat, nimirum in-
trinsecus natas ex desideriis turbas portât. Plerumque homo dum familia-
riter vitiis iungitur, eorum proculdubio causis implicatur, quibus saepe
consentit in illicitis, et mala, quae propter semetipsum non appétit, com-
mitit propter altera , quae non dereliquit..
1. Plerumque vitia virtutes se esse mentiuntur. Nam saepe sub par*
simoniae nomine se tenacia palliat, contraque se effusio sub appellatione
largitatis occultât . Saepe inordinata remissio pietas creditur , et effrena-
ta ira spiritualis zeli virtus existimatur . Et saepe praecipitata actio ve-
locitatis efficacia , atque agendi tarditas grauitatis consilium putatur . Nec-
esse e st,vt electus quisque virtutes, ae vitia vigilanti cura discernât, ne
aut cor tenacia occnpet, et parcum se videri in dispensationibus exultet ,
aut quum effuse quid fuerit perditum , largum se , quasi miserando, glo-
rietur , aut remittendo , quod ferire debiiit,ad aeterna supplicia subditos
pertrahat, aut immaniter feriendo , quod delinquitur, ipse grauius delin»
quat,aut hoc , quod agi recte,ac grauiter potuit, immature perueniens
leuiget, aut bonae actionis meritum differendo ad détériora permutet.
Aliquando discretionis imaginem oculis hominum imrnundus spiritus obii-
cit, et ad indiscretionis laqueos perducit . Sicut est, quum impulsu eius
pro infirmitate nobis plus alimentorum , quam discreta concedimus, sed
indiscrete contra nos bella carnis excitamus .
2. Aliquando humani generis aduersarius imaginem humilitatis osten-
tat, vt effectum vtilitatis subtrahat. Sicut est, quum quosdam plus quam
sunt infirmos,atque inutiles sibimetipsis asserit, vt dum se nimis indignos considérant,
res, in quibus prodesse proximis poterant, ministrare pertime*
scant. Diuersa vitia, quae sub specie virtutum antiquus hostis occultât,
valde subtiliter manus compunctionis examinât . Qui enim veraciter in-
tus dolet,quac agenda foras, quae non agenda sint, fortiter praeuidet .
Si forti studio nos contra vitiorum incentiua stringimus, ipsa etiam vitia
ad vsum virtutis immutamus. Nonnullos ira possidet ; sed hanc dum
rationi subiiciunt, in sancti zeli mystsrium vertunt . Nonnullos superbia
erigit, sed dum diuinae fortitudini animum inclinant, hanc ad defensio-
nem iustitiae in vocem liberae auctoritatis commutant. Saepe dum ca-
stitatis munditia quisque extollitur, sorde auaritiae foedatur , et dum vir-
tute largitatis speciosus ostenditur, luxuriae maculis inquinatur ; dumque
castitatis , atque largitatis decore vestitur, velut ex zelo iiistitiae, crude-
litatis atrocitate fuscatur .
i. Omnes virtutes in conspectu Conditoris vicaria ope se subleuant :
vt quia vna virtus sine alia vel nulla est omnino , vel minima, vicissim
sua coniunctione fulciantur . Nulla bona sunt cetera, si occulti iudicis
oculis castigatis testimonio non approbantur, si vel castitatem humilitas
deserat , vel humilitatem castitas relinquat, apud auctorem humilitatis
et munditia prodesse nihil praeualet, vel superba castitas, vel humilitas
coinquinata . Quum dominio vitiorum contradicimus , iniquitati, quae
nos a Domino separat, reluctamur; quum consuetudini violenter resisti-
mijs , et desideria peruersa calcantes, contra hanc ius nobis libertatis in-
genitae vindicamus, acerrimo conflictui resistimus ; quum culpas poeniten-
do percutimus, et maculas sordium fletibus lauamus, et fortiter contra
vitia reluctamur .
i. Plerumque ex bonis operibus discimus , quantam vitae munditiam
in cogitatione construamus ; pene cuncta bona opera ex cogitatione proJ-
eunt, sed sunt nonnulla cogitationis acumina, quae ex operatione nascun-
tur; nam sicut ab anima opus sumitur, ita rursus ab opere animus eru-
ditur . Valde necesse est, vt quum cogitatio extra vsum ducitur , protinus
mentis oculus ad opera transacta reuocetur. Ac penset quisquis, quid sub-
iectus egerit, et repente cognoscet. Saepe misericors Öominus eo citius
peccata cordis abluit, quo haec exire ad opera non permittit ; et cogi-
tata nequitia tanto citius soluitur, quanto effectu operis districtius non
ligatur . Per egregium psalmistam dicitur : Disci : prontinciabo aduersum
me iniustitias meas Domino, et tu remis ist! impietates cordis mei .
I *■ impietatem cordis subdidit, quia cogitationum iniustitias
pronunciare velit, indicauit, dum ait : disci ypronunciabo , atque illico
aduingit s et tu remisisti . Quam sit de cogitationibus facilis venia, osten-
dit, qui dum se aliquid adhuc promittit petere,hoc, quod se petere pro-
mittebat, obtinuit . ln sola nonnumquam cogitatione delinquitur, et quia
vsqne ad opus non venit culpa , vsque ad cruciatum non peruenit poe-
nitentia : sed cogitata^ afflictio mentem citius tergit, quam nimirum tan-
ummo o cogitata iniquitas polluit . Idem psalmista ait : Computrueruat,
et detenorauerunt cicatrices meae a facie insipienliae meae.
■ j f 6 namtIue f*00! quod a conspectu iudicis iam fletu interue-
men e deletum est, ad animum per cogitationem redit, et deuicta culpa
ad delectationem rursus inserpere nititur, atque in antiquo certamine re-
_ pulsatione reparatur , ita vt quad prius egit in corpore , hoc im-
norihü« Postn]oclum verset in mente. Sancti viri , qui extead
rn,.j;TlnIStenIS dese.rulre P®0" necessitate coguntur , studiose semper
sécréta refugiunt, ibique cogitationis intimae cacumen ascen*
Cap. XVIir.
Quod ex vir-
tutibus virru-
tes , et ex vitiis
vitia orian-
tu r .
Taio 4. 12.
Gr. Mor. 21.
3. n. 6.
Cap. XIX. De
cogitationibus
noxiis, et in-
noxiis .
Taio 4. 13,
Gr. Mor. 10.
15. n. 26.
Gr. Reg. Past,
p. 3.C. 29.
Psalm. 31.5.
Ps. 37. <5.
G r .M o r .j.jy .
n. S3.
Gr. Mor. 23.
20. n. 38.