Ordinatores, j . Quiirn Leander, et eius frater Isidorus multa in sacra liturgia, et
et Corectores officio deprauata , corrupta, et Arianorum perfidia inuersa comperissent
Gothici Ritus ^ iucredibile namque est, a tempore Athaulfi vsque ad Reccatedum vi-
L a der^rae» 8ent^ us Arianis erroribus , exulibus Episcopis Catholicis, plurima in sa-
ciptie ^yero cra ;ultoS1'aPjla non irrepsisse vitia ) , ea a mendis expurgarc , puriora
Concil.iv.To- reddere, et in meliorem ordinem redigere cogitarunt, cuius causa Lean-
letan.normam der, et Isidorus de diuinis officiis scripserunt, et totus fere scopus Con-
in Diuinis of- cilii iv> Tolet., praeside S. Isidoro, fuit, ordinem in sacrificio missae , et
ficiis praescri- in diuinis officiis stabilire, per vniuersam Hispaniam , et Galliam exten-
Psit ■ dere, deturpatamque faciem ad pristinum statum restituere •
Isidorus Vica- 4. Ob tantos exantlatos labores, et diuturnas elucubrationes S. Isidores
Apostoli- ri coepit merito Ritus nuncupari Isidorianus : breuiarium , et officium
cusietRitusIsi- secundum regulam Beatissimi Isidori ; hoc est , secundum canones Conci-
dorianus nun- jjj IV- Tolet. ,’ab ipso praecipue elaboratos, vtpote Praeside Concilii, et
cupa us. Sedis Apostolicae Vicario, Ritus, et disciplinae ecclesiasticae moderatore,
et totius orbis fulgcntissimo sidere •
versio biblio- 5. Hispania maurorum annis subacta , nihilominus ritus go-
thicus permansit, et Mozarabicus , atque Toletanus appellari coepit.
Multa disseruntur de bibliorum versione, cuius in breuiario moza-
rabico, et in psalterio praesertim fit vsus . Subiicitur descriptio co-
dicum gothicorum, qui asseruantur in bibliotheca Toletana.
Gothici Co- g. i n ea octo Codices Gothici mss. reperiuntur, quorum in vno prae-
dices MSS., ter sep tern rnissas,a S. Udephonso, vt creditur, cum cantus notis com-
qui asseruan- osj t as contiuentur officia N a tiuitatis, Circumcisionis , et Apparitionis
theca Toleta- *->omlm > Assumptioms B- Mariae, et omcium Ioannis Apostoli , et iiiian-
na, describun- gelistae, in alio officium integrum quadragesimae vsque ad Dominicain
tur, vt extant. Palmarum exclusiue , in a lte ro , praeter nonnullas missas , officium Heb-
domadae maioris vsq’ue ad Pascha inclusiue, et aliqua Sanctorum officia ,
in alio officia Sanctorum per annum, in alio epistolae, et Euangelia per
annum , in alio missae Sanctorum per annum , in alio denique integrum
psalterium cum canticis, et hymnis. Praeter hos codices asseruantur in
praefdta Bibliotheca Gothica Biblia, quae tempore Mahumeticao captiui-
tatis fuerunt propria Seruandi episcopi Astigitani, postea Ioannis episcopi
Carthaginensis, et Cordubensis, qui ea donauit ecclesiae Hispalensi Era-
Mxxvi. anno Christi d c c c c l x x x v i i i .
Card. Kime- 7 . Ostenditur praeterea, Cardinalem Ximenium addidisse qui-
dem nonnulla breuiario Isidoriano, non tamen lccirco ritum go- 1111 mL irduii ■ u
thicum immutasse.In breuiario mozarabico veterem ritum gothicum
permanere, peculiaribus hisce rationibus confirmatur .
Ritus Gothi- 8. Cum igitur in Psalterio commendatissimam versionem veterem Ita-
eus Isidoria- licam habeamus, et aliunde in fine cuiuslibet psalmi dicatur : Gloria , et
nus integer honor Patri , et F'tlio , et Spiritui Sanct: iuxta articulum xiv- Concilii 1 ilmansit
vsque Toletani in fidei professione, et canone 1 5. Concil. iv. praeside , S. Isidoro
: dubitandi locus non est, vsque ad tempora Card* Ximenii integrum,
et absque vlla substantiali mutatione perdurasse, nec earn inducere posse
festiuitates desumptas a Cardinali Ximenio ex Ritu antiquo Toletano,
cuius Missale postea typis ediderunt Cardinales Ioannes de Tauera , et
Martinez Siliceo ante correctionem Pii V*
9. Psalmorum vsum cum cantu in principio,et quando illi sunt Ion-
giores, cum pausa aliquoties circa medietatem ( quod Diapsalma vocabant,
vt dictum est), aetate S. Isidori fuisse , sicut apparebit in Psalterio ,
prout in autographo a nobis edito extat, ipsemet S. Doctor demonstrat
lib. 1. de. Diuin. offic. cap• 1. paragr. 1. de Psalmis, his verbis ; Propter car-
,Jales autem in ecclesia, non propter spirituales consuetude est instituta
canendi, vt quia verbis non compunguntur , suauitate modulaminis mouean-
tur. . . . nam in ipsis ( iuxta Augustinum ) dietss sanctis religiosius, et
ardentius mouentur animi nostri ad jlammam pietatis, cum cantatur, quam
si non cantetur . Omnes enim affectus nostri ( rursus Isidorus ) pro sono-
rum diuersitate, vel nouitate, nescio qua occulta familiaritate excitantur
magis, cum suaui, et artificiosa voce cantatur •
10. Hymnorum mentionem facit S. Doctor in sequenti paragrapho ,
primos eorum compositores recensens , Hilarium scilicet episcopum Picta-
uiensem, eloquentia conspicuum , et Ambrosium Mediolanensem , quem
virum magnae gloriae in Christo vocat, clarissimum Doctorem in ecclesia,
et in huiusmodi carminum compositione copiosum ; atque inde ex
eius nomine hymni Ambrosiani appellantur , et eius celebritatis deuotio
primum in ecclesia Mediolanensi, postea per totius occidentis ecclesias ob-
seruatur • Nunc igitur, lectorem exoramus, vt oculos ad hymnos praesen-
tis Ritus Isidoriani conuertat, et eosdem, quos S. Isidorus refert, reci-
tari comperiet ; et, si alii inueniuntur, a Prudentio Hispano , qui floruit
seculo iv ., fuerunt compositi •
11. Versati in lectione operum S. Isidori , ibi testimonium eius sa-
pientiae inuenient, et omne dubium erga nostrum Ritum , et omnige-
nam eius eruditionem euanescet: de artibus liberalibus, vt sapientior neo-
tericus egit, et de officiis ecclesiasticis iuxta aurea prima RomanOrum
secula, idemmet, vt Vicarius Apostolicus Concilio Nationali Toletano iv.
praesedit: et his egregiis factis incredibile est eloquentiae flumen in omnes
non diffudisse, praesertim circa sacram liturgiam,et Diuina officia ordinanda.
12- In autographo manuscripto, quod prae oculis habemus ad editio-
nem huius Breuiarii, signa non obscura huius rei apparent; indigitabi-
mus aliqua, vt ceterorum similitudo cum Ritu vere , et merito Isidoriano
nuncupato possit cognosci • Sit primum ; ad denotandum paragraphum,
vt res a rebus, quae in connexo concurrunt, separentur, haec nota r ap-
ponitur a S- Isidoro cap. 20.(al. 21. lib. 1. Etymol.) ; denotat enim diuer-
sitatem sermonis, et eandemmet in nostro autographo ms. ad diuisionem
tractatus, seu ante initium numeri Psalmorum inuenies •
13. Alia conspicitur nota huiuscemodi figurae , quam denominat
Phietro , quae ponitur ad denotandam solicitudinem , vbi «liquid obscuri-
Tom. II. V
ad Card. Xi-
menium .
Comprobatur
ex Psalterio
Gothico .
Ex Hymnis .
Laudatur S. I-
sidorus.
Ex ejus operi-
bus. plura in
nostro Rita
esse, comprobatur
.
Idem ex notis,
et signis in ex