enim codices collectionis Hispanicae adhibuirrms , Vindebonensem 41. ;ori-
ginis Hispanae , ac Vaticanum 1341. Gallicanae originis . Insignem ho-
rum codicum varietatem in lectionibus iam notauimus cap. 4. n. 23- ita
vt in Vindebonensi corruptae quidem sint, sed ad veram lectionem ipsi
errores accedant;in Vaticano autem manifestae sint emendationes arbi-
trariae, quae a germano textu recedunt. Huic autem Vaticano codici, qui
ex Gallia in bibliothecam Vaticanam peruenit, similes plane in lectionibus
seu emendationibus agnouimus tres alios codices Gallicanos lauda-
tos a P- Coustantio, ex quibus eiusmodi codices in Galliis inuenti ac
disseminati, a studioso aliquo Gallicano antiquario Hispanicum corruptum
codicem olim exscribente et emendante prouenire nemo dubitare potest .
Vide quae in hanc rem adnotauimus loco laudato -Porro easdem Leonis
Tdd epistolas contulimus cum editione Merlini, quae e ms. Isidoriano prodiit ,
oraefert lectio- nec non cum aliis codicibus Isidorianis, ac praesertim cum Vat. 630. qui
nes collectio-inter Isidorianos omnium vetustissimus et Pseudo-isidoro suppar purio-
nis Hispanae rem eius collectionem continet. Horum autem lectiones cum plurimum
Oliginis Galli- absunt a lectionibus Vindebonensis exempli originis Hispanae ; turn eas-
canae . dem omnjno lectiones et emendationes repraesentant, quae sunt in codice
Vat. 1341. originis Gallicanae : idque adeo euidenter patuit, vt confe-
rentibus codicem Isidorianum Vat. 630. cum Hispanico Vat. 1341. in eis-
dem Leoninis epistolis, alter ex altero ad verbum exscnptus visus sit .
Nihil ergo dubitandum est, quin Pseudo-Isidorus in inserendis suae col-
lectioni “documentis collectionis Hispanicae codicem adhibuerit non Hispanae
originis, sed Gallicanae. Quid ita! nisi quia in Galliis, vbi erant
huiusmodi codices, non autem in Hispania suam collectionem digessit .
Quis ergo post tot ac tarn manifesta indicia de auctore Gallicano , seu
GernTano-Franco adhuc ambigendum putet!
§■ v.
De codicibus Isidorianis. Ordo et catalogus doeumentorum hutus
collectionis sttmtus ex antiquissimo omnium ms. Vat. 630.
Spuria , sincera , et interpolatata accurate discernuntur.
Codices Isid. 49- C um mss. codices Isidorianae collectionis in bibliothecis frequcn-
quantum dis-tiores sunt; turn vero plerique ita inter se discrepant, vt quid contme-
q ret primitiua collectio, plures dubitent. Multi enim codices solas decretales
epistolas praeferunt, carent vero canombus Conciliorum , quos ta-
men Pseudo-lsidorum suae collectioni inseruisse ex eius praefatione H-
au'-t.ln his alii plures, alii pauciores epistolas continent, alii etiam or-
dine ipsarum nonnumquam discrepant. Qui autem canones cum epistolis
exhibent,non semper conueniimt. Quidam enim auctiores sunt in epistolis
, quas vel Isidorianis inserunt, vel in fine adncmnt . Nobis Redeem
exemqp!aria inuenire licuit, e quibus quinque Conciliorum canombus ex-
pertes turn numero,tum ordine epistolarum plerumque dissentiunt.. Hucrepcnt.
iusmodi sunt codices Vat..629. 3788. 3791. 3873. et Vallicellanus D. 38.
Codices autem cum epistolis atque canonibus, e quibus ne vnum quidem
reperire contigit P. Coustantio, nobis hi octo praesto fuere , Vat. 630. Praefat. t. 1.
931- et 1340. Vat- Ottobonianus 93- Casanatensis A- i i . 14. Florentinus epist.R. P. n.
PP. Praedicatorum S. Marci 182. Patauinus ioq. Canonicorum Lateranen- : 5Jsium
S. IoanniS in Viridario, et Venetus bibliothecae Ducalis S. Marci in
duos tomos diuisus, quorum alter signatur n. 168. alter 169. Ex his tamen
nonnulli mutili, aliquibus epistolis initio, vel in fine carent.
Jo. Vt in tanta manuscriptorum varietate discerni tute possit, quae- Quae v?ra
nam vere fuerit Pseudo-Isidori collectio, seu quae documenta in primae- S1 ’ co ectl° '
uo eius fetu indita fuerint, lucem praeferent haec praefationis eius verba,
quibus suae collectionis imaginem ac doeumentorum summam atque or-
dinem exprimit • In principio vero , inquit , voluminis huius, qualiter Concilium
apud nos celebreturyposuimusyvt qui nostrum ordinem sequi volue-
rint y sciant qualiter hoc agere debeant. §>ui autem hoc agere melius ele-
gerint, faciant quod iusto canonicoque atque sapientissimo consilio iudica-
uerint • Denique propter eorum auctoritater/h ceteris Conciliis praeposuimus
canones, qui dicuntur Apostolorum , licet a quibusdam apocryphi dicantur,
quoniam plures eos recipiunt, et sancti Patres eorum sententias synodali au-
ctoritate roborauerunt, et inter canonicas posuerunt constitutiones . Deinde
quarumdam epistolarum décréta Apostolicorum interseruimus , id est ■ d e mentis
, Anacleti , Euaristi, et ceterorum Apostolicorum, quas potuimus ha-
ctenus reperire epistolas, usque ad Siluestrum Papam. Postmodum vero Ni-
caenam Synodum constituimus propter auctoritatem eiusdem magni Conci-
l i i . Deinceps diuersa Concilia Graecorum et Latinorum, siue quae antea ,
seu quae postmodum facta sunt, sub ordine numerorum ac temporum ca-
pitulis suis distincta , sub huius voluminis aspectu locauimus : subiicientes
etiam reliqua décréta Praesulum Romanorum vsque ad S. Gregorium , et
quasdam epistolas ipsius, in quibus pro culmine Sedis Apostolicae non im-
par Conciliorum exstat auctoritas. Illi igitur codices , qui primo post prae- Qui puri codi-
-fationem exhibent ordinem celebrandi Concilii , dein canones proferunt ces.
Apostolorum , postea epistolas Apostolicorum , seu priscorum Pontilicum
a S. Clemente ad S. Siluestrum, deinde Nicaenuin cum ceteris Greco-
rum et Latinorum Conciliis, ac tandem epistolas alias consequentium Pon-
tificum vsque ad S. Gregorium ; h i, inquam, codices veram et integram
Isidorianam collectionem continere dicendi sunt . Tales autem oinnino
50. Inter disputationes ecclesiasticas,
quas Michael Thomasius Taxaquet edi-
dit Romae in domo sua anno 156 3 .
extat disputatio d e r a t io n e h a b e n d i conc
i l ia p r o u in c ia l ia , a c d io e c e sa n a a c d e
i i s , q u a e in ip s is p r a e c ip u e s u n t t r a c ta n -
d a : c u i a d iu n g i tu r I s id o r i o rd o d e c e le -
b r a n d o c o n c i l ie . Hic ipse est ordo, de
quo agunt Ballerinii. In codice vadca-
no 630. collectionis pseudo-Isidorianae,
qui antiquissimus omnium habetur, cha- NOTAE
ractere recentiori haec est inscripdo : AD BALLE-
I s id o r i H is p a le n s i s d e sy n o d is , e t d e c r e - RINIOS .
t i s l ib e r p e r u t i l i s . In fine est haec nota
: P e t r u s d e P a r e ja f a m i lia r i s C a r d in a -
l i s S . C r u c is r e s t i t u i t n om in e C a r d in a l is
h u n c lib r um L a u r e n t io P a rm e n io c u s to d i
b ib lio th e c a e P a la t in a e , e t h ie r e s t i tu i t
c r a te r am a rg en team d ie 8. ia n u a r i i 1511.