34. Ad Canon cm ix. nota i.lucernae,
seu lampadis , et Ceréi Paschalis vsum
in Ecclesia perantiquum , quo nempe
Baptismi excellentia , vel Christi Resur-
rectio adumbratur ; de qüo consulendi
sunt Zeno Veron., Amalarius, Rupertus,
et alii de his allegorice fuse disseren-
tes . In hoc porro Cereo Paschali annus
Dominicae Passionis mscribebatur , ap-
pensa ad eum tabella . De hoc vsu Beda
loquitur , et apud Vdalricum ,D e C o n s t it .
C lu n ia c e n s ib u s 1 quern Librum Dacherius
edi curauit, Indictio , et Epacta ibidem
legebantur . Communis quidem vbique
non fuit mos ille lucernamiet Cereu-m be-
nedicendi, vtpatet ex Canone^eius tarnen
antiquitatem multi's commendat Theo*
phylus R a y n a u d . Christiani cette in Vi-
gilia Festi Paschalis Cereorum multitu-
dinem quantam possent in laetitiae argumentum
accendebant .. Constantinus
etiam extra Ecclesiam aliquando voluit
hos accendi % ex Ethnicorum forsan more
, qui laetitiae diebus lumina per vi-
cos , et plateas ordinabant. Ex hoc Chri-
stianorum vsu Zen® Veronensis noctem
•illam cereis accensis fuigentem sp le n d i-
d is s im am vocat Sermone primo ad Neo-
phytos . Nota 2. huius Cerei particulas
per agros , et vineas contra aeris iniu-
rias , et tempestates non sine fruçtu in-
spersas Ordo Romanus nos docet } quod
tarnen S. Carolus Borromaeus maxime
vernit ob quorumdam superstitionem,
sine qua ipse Augustinus hune ritum
non improbasset, cum narret, vel terram
•ex Palaestina allatam malignos Spiritus
e loco abegisse , v t i domicilium elege-
rant ; nec virtutem eandem in cera be-
nedicta negasset. Nota 3. quoad, ignem
lapidis percussione elicitunij et lucernas
inde accensas , eonsulendos Auctores
apud Hittorpium . Lapis quidem ex Ru-
perto 9 qui Prudentium citât , Christus
e s t, qui 5 vt habet oratio, quae tunc dicitur
.9 a n g u la r is e s t l a p i s , ex quo per
•Crucem percusso proce.dk in nobis ignis
Sancti Spiritus.
36. Ad Canonem x. nota 1. Orationis
Dominicae laudes , et encomium ; eius
tarnen recitationcm in Officiis Diuinis,
nisi die Dominica turn temporis fere
omnino intermi^sam . Nota 2. ex iis verbis
:^ Q u isq u is C le r ic o r um h a n c O ra t io -
nctn . . . in p r iu a to O fficio p r a e t e r ie r i t e t c •
colligi , Officium Diuinum priuatim ce-
lebratum , et ad illud recitandum omnes
sub poena adstringi . Alias cum ea in-
tentetur illi, qui Orationem Dominicain
in Officio priuato omiserit, vana omni-r
no fuisset ; nec enim Officii parti ad-
stringitur qui ad integrum Officium non
tenetur . Nota 3. Concilium Gerundense
Canone 10. post Matutinas , et Vespe-
ras , et D. Benedictus etiam alta voce
voluit earn pronunciari. Soil Pelagiani ,
teste Augustino , huius Orationis vsum
refugiebant ; quod se iustos existiman-
tes , nulla se débita contraxisse dicebanr,
quae dimissione, seu venia indigerent.
Nota 4. Orationem hanc Dominicain
non semper , et vbique post Canonem
fuisse recitatam ; immo videtur ex Gregorio
Magno eius aetate restitutam , vt
in Sacrificio recitaretur . Quidam e Grae-
cis ea de re conquesti sunt , quibus Gregorius
respondet huius Orationis vsum
admisisse , q u ia m o s A p o s to lo r um f u i t 9
v t a d ip sam so lum m od o o ra tion em , o b la -
t io n is h o s t iam c o n s e c r a r e n t . Hinc cum
per aiiquod tempus , nescio ex qua osci-
tantia, haec Oratio in Missa omittere-
tur , hanc Gregorius restitui voluit \
constat quippe ex Augustino recitatam
hanc fuisse in Sacrificio , vt patet ex
Sermone 351.
41. Ad Canonem xi. nota 1. vocem
hanc laetitiae non cohaerere cum moe-
roris tempore \ quarn tamen Graeci adhuc
hodie diebus luctus , et tristitiae salent
in Orationibus inserere . Ante D. Gregorii
tempora tota adhuc Septuagesimae heb-
domada A l l e lu ia cani solebat. Hicque,
referente Platina , primus morem hunc
vt abusum prohibuit ; quod in Synod®
Aquisgranensi sub Ludouico Pio confir-
matum est , nec tamen vbique obser-
uatum . Nota 2. ieiunium non modo
in ciborum quantitate , sed etiam in qua-
litate tunc fuisse positum ; pisces tamen,
a quibus hodierni Graeci abstinent, et
vinum , res turn fuisse limitas ,
Ad
A P P E N
44; Ad Can. XIÏI. nota versiculum ,
G lo r ia P a t r i , Hymnum dici, et cantari
consueuisse in Psalmorum omnium fine
tam in priuato , quam in publico Officio
. Item G lo r ia in e x c e ls i s D e o , Hy-
rnnum Angelorum vocari ; ab Angelis
nempe quoad prima verba compositum,
continuatum a Telesphoro vsque ad versiculum
, L a u d am u s t e ^ reliquum vcfo
S. Hilario } et Doxologia a Graecis di-
citu r. Quando autem illa in Missa cani
coeperit, vix dici potest. In prima Natalis
Domini Missa Graece decantaba-
tur 9 hocque cum ipsi Graeci voces etiam
Latinas in suas olim Liturgias transtulis-
sent , in vtriusque Ecclesiae concordiae
monimentum . Propter quod etiam in
editis a Mabillonio Ordinis Romani Libellis
legitur, quod Epistolae, et Euan-
gelii Lectiones tarn Graece, quam Lati-
ne recitatae olim fuerint, vt in Sandio-
nysiano Monasterio adhuc obseruatur
Symmachus primus dicitur quidem con-
stitüisse, vt diebus Dominicis , et Nata-
litiis Martyrum Hymnus ille diceretur \
in Gallia tamen, vbi huius mos coepit,
non canebatur in Missis, sed tantum pro
agendis gratiarum actionibus; nec habetur
in antiquis illis , quae Gallicanae nun-
cupatae proferuntur . Fuit etiam tempus
aliquando , cum hic Hymnus diebus Fe-
stis , et Dominico ab Episcopis tantum
pronUnciaretur;a Presbyteris vero non-
nisi in solo Paschatis Festo, sicut initio
Libri Sacramentorum a S.Gregorio prae-
scribitur .
4^* Ad Canon, xiv.nota i . per hanc
vocem , in M is s a D om in ic o rum d ie r u m ,
intelligi Officium diurnum , quod , vt
iam diximus, Missa quandoque appella-
tur . Immo Missam pro quibusuis aliquando
precibus sumi. Nota 2. perLau-
des intelligi Responsorium , quod ex Am-
bonis gradibus Graduale dicitur ; hodie-
que ■ adhuc ante Euangelium cani con-
sueuit . Narrat Gregorius Turonensis
M is t . F r a n c . Lib. 8. Cap. 3. Regem ius-
sisse, vt Diaconus, qui ad Missas Responsorium
dixerat, quique illi pergratus fue-
rat , in ipso prandio iteratum caneret.
Olim enim Psalmus integer rccitabatur;
T om . I I . ’
D I X V. 6oI
cum hodie nonnisi select! ex eo yersi-
culi cani soleant.
4 9 - Ad Canonem xv. nota i . peculia-
rem fuisse Hispaniarum Ecclesiis ritum
dicere 9 G lo r ia , e t h on o r P a t r i ^ cum haec
vox h on o r , vt abundans alibi non lega-
tur vsurpata, nisi in Vita S. Eugeniae ,
in qua refertur, Angelos cecinisse : Glo~
r i a , e t h o n o r P a t r i , e t F i lio , e t S p ir i tu i
S a n c to . Alio modo adhuc hic versus
efferebatur teste Basilio Libro , D e S p ir
i t s S a n c to . Quoad alia verba 9 S i c u t
e ra t in p r in c ip io e t c . Concilium Vasense
vult vt ab Ecclesia pene vniuersali y-
surpata retineantur ; quod tamen obser-
uatum vbique Walafridus Strabo negat.
64. Ad Canonem xxv. nota de Caesa-
rio Arelatensi obseruatum a Cypriano
eius Vitae Auctore , vt ignorantiae vi-
tium e Clero pelleretur, quod nunquam
itt Ecclesia sua Diaconum ordinauerit’
ante trigesimum aetatis annum , nec alia
etiam supra aetate : nisi, q u a tu o r v i c ib u s
m o r d in e L ib r o s V e t e r i s T e s tam e n t i le~
g e r i t , q u a tu o r N o u i . Sic Gregorius Magnus
, Lib. 2. Epistola 6 . Rusdcum Do-
natum electum in Episcopum ordinare
recusauit , eo quod Psalmos ignoraret.
Quid porro agendum de eo , qui pror-
sus illiteratus , ad Ordines tamen pro-
motus , inhabilis prorsus est pro susci-
piendo quouis Ecclesiae munere ? Ex
Concilio Narbonensi, anni 5S9. Can.11.
si perseuerauerit desidiose, et non vult
proficere, m i t ta tu r in M o n a s t e r io , q u ia
n on p o t e s t a ed ific a r e p o p u lum .
7 6 . Ad Canonem xxxv. nota,per c o n -
u en tum vt ex Canone Lm. sequenti pa.
tet , intelligi certum districtum , quern
iJioecesim, seu Parochiam quondam nun-
cuparunt . Definiri igitur, licet triennalis
possessionis priuilegio Parochia possit
tolli; non proinde districtum, seu Ter-
ntorium , in quo sita est, adimi . Cum
autem non constet de Canonis vera le-
ctione, vix potest ei sensus certus ad-
scribi; contrario enim sensu intelligen-
dus est, si loco a d im i t , legendum s it,
a d m i t t i t . Quod porro certum est, ex
lure com muni Parochia eius est Episco-
p i, cuius districtus esse cognoscitur ; non
° g g g