rium Domini fetimus , et Christo omnipotenti animant eius commendauimus'.
liturgia hlspa- 49. Postquam Pinius veteres Patres gothicos recensuit, qui li-
na sub sara- turgiam gothico-hispanam amplificarunt , rationes Mabiilonii, qui
liturgiam galbcanam hispanica antiquiorem esse, et hispanicae for-
mam, et originem quodammodo praebuisse contendit, non perfun-
ctorie euertit. Historiam deinde explicat liturgiae hispanicae secu-
lo viix. j et sequentibus sub Saracenis, quo tempore Mozarabica di-
ci coepit. Iliad ad seculum vm. a nobis refertur, quod Alfonsus,
Castus dictus, in Oueto templum Sancti Saluatoris xn. Apostolis ex
silice y et cake mire fabricauit. . . omnemque gothorum ordinem , si-
cuti T’oleto fuerat, tam in ecclesia , quam Palatio in Oueto cuncta
statuit. Res narratur in veteri Chronico Albeldensi pag. 452. tom. 13.
Hisp. sacr. Auctor Chronici floruit secuio ix. Nominis liturgiae
Mozarabicae etymon alii cum Roderico Toletano seculi xm. scri-
ptore inde repetunt, quod christiani, qui ea liturgia vterentur, mix-
ti arabibus essent : alii a Muza, arabum celebri duce : alii probabi-
lius cum Pagio , et Comité Mondexarensi a voce arabica Mustara-
bet, qua vocabantur arabes veluti insititii, non origine, ef natura
arabes, sed inter arabes degentes. Aliorum opinio minus vera e st,
quod Muzarabes died sint a M uza, quia haec vox apud arabes
christianum significat , quasi christiani arabes : nam periti linguae
arabicae in verbo muza earn significationem non inueniunt, quam-
uis Florezius tom. 3. p. 19 1 . ex Vocabulista Patris Alcala proférât
verbum arabicum Macih pro Christo. Reiiciendum quoque est
nonnullorum etymon, mozarabes dictos, qui modos christianorum
in Arabia existentium in quibusdam ridbus tenerent.
cur toletana 5 Cur autem idem officium Dole tan um vocetur, ratio reddi
flic ta ? potest vel ex concilio iv. Toletano, quo magnum splendorem accepit,
vel quia Toleti inter arabas per quatuor fere secula frequen-
tatum fuit , vel quia in ecclesia Toletana prae ceteris ritus ille
peculiari decore cultus, obseruatusque fuit , vt ex Alfonsi Casti,
quod num. praec. dixi,exemplo satis arguitur . Postquam autem liturgia
mozarabica Toleti tantum superstes fu it, potiori iure. Tole-
cur mixtum tana dici potuit. Mixtum autem vocatum Pinius cum Cardinali
missale ? Bona refert, quia Cardinalis Ximenius ex officio romano quaedam
addidit,et immiscuit. Cui opinioni passim alii acccedunt, sed merito
refragatur Lesleus , qui Missale mixtum idem esse , ac plena-
rium , tradit : nam quum missalis partes seorsum scribi, et compin-
gi solerent, quum ex omnibus pardbus vnum corpus coalescebat,
et suo quaeque loco singulae partes inserebantur, missale plena-
riunty siue mixtum dicebatur . Pinius , vt postmodum dicam, ex
Camino refert, quinque libros missales gothicos Toleti asseruari,
in quorum singulis quaedam missarum partes condnentur. His pardbus
inter se suo loco mixtis plenarium , siue mixtum missale con-
fectum fuit,ac fortasse etiam ante Ximenii tempora. Ducangius
verbo Missale mixtum ex testamento Comitis Ruthenensis anno
129 1 . profert : Donamus fratribus Minoribus vnum Missale M 1X-
J'VM ad opus dictae capellae : sed coniicit , esse missale , in quo
praeter e a , quae ad missam spectant, alia occurrunt. Rectius idem
Ducangius Mixtum 3. ait: Liber, ni fallor , ecclesiasticus . Histor.
Abbat. Condomens. pag. 507. Scripsit manu propria libros ecclesia-
sticos , videlicet duo missalia, duos graduates, siue Iornaria, duo
pros aria y et vnum MIXDVM : additque expositionem scilicet ex
aliis . Excriptor hic fuit frater Andreas de Chica bonus, et vtilis
monachus claustralis, secuio xiv., qui scripsit etc. duo missalia beati
Petri y et Dominae nostrae -, item Euangelistarium, et Epistolarium ,
item duos graduates etc., vt apud Cangium.
S I . An secuio vm. liturgia Mozarabica Felicis Vrgelitani, et err°res Eli-
Elipandi Toletani erroribus de Christo filio dei adoptiuo corru-pandl, !n limr-
c • , _ . > giam nispanam
pta ruent , magna est controuersia . Sed quum plerique hispani non irrepse^
eiusmodi Adoptianorum haeresi acriter restiterint , pro certo sta- runt |
tuendum est, libros liturgicos Hispaniae ab eo errore immunes
fuisse, nisi fortasse Felix, et Elipandus aliqua exemplaria corrupe-
r in t. Alioquin potuerunt hi haeretici e libris ecclesiasticis mozara-
bicis incorruptis verba aliqua pro suo errore allegare, vel quod
verba sensu catholico prolata ad suam haeresim rétorquèrent, vel
quod parum fideliter loca liturgiae mozarabicae in suis scriptis
exponerent, quin manus in veteres membranas iniicerent . Alcui-
nus, dum Elipando respondet, libros ecclesiasticos hispanorum se
non vidisse innuit.Sed quum alibi orationesIsidori nomine descri-
bat, de quibus cap. 81. dixi, quae ex officiis ecclesiasticis videntur
depromptae, oportet credere,aut in eas orationes seorsum éditas
meurrisse, aut opus de officiis per ferias post controuersiam contra ■