I04 I s I D O R I A N A
ctoritatem conciliare possint, sed alii praeterea satis antiqui • Guitrnun-
dus, Auersanus in Italia episcopus, qui floruit seculo x i . , et de quo Vgnel-
lus inter istius Cathedrae episcopos tom- R ltaliae sacrae, col. 4ba. no-
uissiraae editionis, Guitmundus, inquam , ille De corporis et sanguinis
Christi veritate in Eucharistia lib- 3. ( qui habetur in Bibliotheca a-
trum editionis Coloniensis , anni 16 18 ., tom. xi* ) pag. 369' haec pro a-
tur : In quodam Missali Hispaso , quod dicunt sanctum dictasse Istdorum,
in hebdomad a ante Pascha , in quadam Missa sic inueni etc. Inter opera
Alcuini, seu Albini, qui Caroli Magni magister exstitit, ac exeunte seculo
v in. claruit, habetur epistola Elipandi Toletani episcopi ad ipsum
Alcuinum data, in qua sic dicit col- 917- , editionis dictorum operum
Parisinae, quae anno 1617. typis excusa notatur : Nam et ipsi canimus
in vigilia Paschae , beau Isidoro dicente -.Induit carnem, sed non neust
maiestatem: nostrum substantiam nepetens , sed propriam non relinquens .
rariis ration!- 16. Audisti, quidnam in praesenti controuersia pro S. Isidoro dici
bus possit;nunc autem, quaenam contra faciant rationes, intellige ex tm
nentissimo Cardinale Bona lib. 1 ., cap. xi. ; vbi postquam retulisset Ba-
ronium , nec non iibrorum, haec Officia continentium , inscriptionem ,
quae assertionem Baronianam confirmât, soletque esse tails : Officium Gû-
thicum,siue mixtum , secundum regulam S. lsidori, dictum Mozarabes .
statirn haec proponit incommoda, his verbis vsus : Mihi autem, a i t , ns
huic sententiae statirn adhaersam , quaedam sunt, quae grauem mgerunt
difficultatem : nam primo in Missa Sancti Martini in oratione post noms
na, haec -verba leguntur : Hune -virum, que'm aetatis nostrae tempora pro-
tulerunt, iubeas auxilium nostris ferre temporibus . Martinas autem obiit
anno Domini c c e c ii., et primus ex confessoribus paulo post obitum publi-
co cultu coepit honor art • Ergo multo ante Istdorum haec Mtssa scrtpca
fu it . Deinde si Isidorus huius Officii auctor fu it , cur nec Braulio Caesar-
aueustanus, nec lldefonsus Toletanus ,-viri sancti, et Isidoro familiäres ,
ille in elogio ipsius lsidori ; hic in libro De scriptoribus ecclesiasticis, nul-
lam operis adeo excellentis mentiotiem faciant l I ..
fn vtramaue 17- Hi s accedit, quod concilium iv. Toletanum aliquot hums Ufficu
partem ri tus canone xi-,et sequentibus tamquam iam antea -vsitatos commémorât;
et tertium item Toletanum annis x l iv . ante quartum can. 2 . statuit,m singulis
ecclesiis Symbolum recitari, priusquam dicatur oratio Dominicain,
qui mos est peculiars Missae Mozarabicae. Ipse quoque Isidorus libro Le
Scriptoribus ecclesiasticis, Leandri fratris sui,et in Sede Hispalensi an
tecessoris, scripta recensent, testatur , ipsum in ecclesiasticis Officus non
paruo studio laborasse , et in Sacrificii laudibus, atque Fsalmis multa dul-
cisone composuisse . loannes Mariana lib.xi. De rebus Hispamae cap-v-,
•vsum inquit obtinuisse, ut Isidoro ritus Mozarabicus tribuatur , nonnulla
tarnen Leandrum inuenisse . §luod si Leander dumtaxat inuen.it, cre i e
rim, hoc Officium concilia pit Toletano, oui Leander interfuit ,antiquius
esse et seculo v. iam in usu fuisse, -vt ex Missa Sancti Martini modo
ostendimus ; sed de primo eius auctore non constate-, ab ipso tarnen Leandro
illmtratum , ab Isidoro auctum , ob aliis progressa tempons amphßcatum
5
C A P V T LXXXVIII. xo r
tum, nominatim ab Ildefonso , cuius opera Iulianus Toletanus in Appendice
ad librum eius de Scriptoribus ecclesiasticis in quatuor partes diuisit,
et tertiam fuisse ait Missarum , hymnorum , atque sermonum .
18. Ipse item Iulianus, qui diem clausit extremum aéra Hispanica prolatis
DCcxxviii., anno scilicet Christi d c x c . , scripsisse dicitur , ut in eadem appendice
Felix episcopus refert, librum Missarum de toto circulo anni in
quatuor partes diuisum , in quibus aliq uas uetustatis incuria uitiatas, ac
semiplenas emendauit, atque pompleuit ; ali quas veto ex toto composait•
Item librum oration um de festiuitatibus, quas Toletana ecclesia per to turn
circulum anni est solita celebrare, partim stilo sui ingenii depromptum ,
partim etiam inolita antiquitate uitiatum, studiose correctum, in unum con-
gessit, atque Ecclesiae Dei usibus ob amorem reliquit sanctae religionis .
Petrus quoque llerdensis episcopus orationes, et Misses edidit eleganti ser-
mone, diuersis solemnitatibus congruentes. Et Saluus, abbas Abaildensis
monasterii , Misses etiam , et orationes, atque hymnos composuisse dicitur ,
plurimam cordis compunctionem legentibuset audientibus tribuentes.
19. Atque haec sunt, quae iste Cardinalis, rerum liturgicarum seien- examinatur •
tissimus , circa praesentem controuersiam congerit agumenta, quae laudato
Nicolao Antonio tarn neruosa , et solida sunt visa, vt non tantum ea
cum iudicio excogitate candide, vt vidimus , et aperte profiteatur ; sed
etiam nihil opponat, quo eorum vim elidat . Hinc illam subiunxit iis
clausulam, qua nouam ab Isidoro non esse confectam liturgiam tacite ad-
mittit, prout conficitur ex eius verbis superius productis • Ad argumentum
vero , quod desumit Cardinalis Bona ex additamentis, quae per vi-
ros, S. Isidorum subsecutos, sacrae liturgiae sint adiecta , satis apte re-
spondet Antonius , sic dicens : fftod autem post praescriptum semel ordi-
nem sacramentorum, orandi, atque psallendi , nec non et Missarum , et
quotidianarum precum per Horas recitandarum ex concilio sanctionem, ad-
huc sancti, doctique antistites formandis orationibus, atque Missis vacate
nt, . . . ita interpretari possumus ,v t id ipsum , quod nunc solet,eo tempore
accident . Romana enim hodierna Ecclesia nihil turbato in substan-
tialibus regulis ordine, tandem a Beato ( nunc sancto ) Pio H., sanctissi-
rno Pontifice stabilito, plures Missas, Officiaque integra , aut eorum partes,
pro diuersis ecclesiis , aut pro vniuerso fidelium coetu, frequenter, postquam
approbata sunt,vel permittit recitare ,vel praecipit . Ad. rationem
itaque Eminentissimi Cardinalis ab amplificatoribus liturgiae Hispanicae
desumptam ita respondet Antonius , sed ad alias non item ; ob quas ma-
gis ad verum mihi accedere apparet ilia sententia, quae noui liturgici
Ordinis confectionem Sancto Isidoro abiudicat .
20- In eadem quoque sententia fuit Eminentissimus Aguirrius ; id sed non vide-
quod tom. i.pag. 143- agens de decretis concilii iv. Toletani, scribit ; Ex tur nouam li-
illis orta fuisse créditer ordinatio illius antiquissimi Missalis,et Breuia- turgiam San-
rii iuxta ritum Gotthicum, quod Isidorianum appellari solet, denominatio- «ils iste con-
ne sumpta a S. Isidoro, qui eidem synodo praefuit, et illud ordinandum cinnasse • jj
curauit meliori forma : licet iam antea illud ipsum fere in aliis, et aliis
Hispaniae ecclesiis cum varietate aliqua receptum , et vulgatum fuisset
Ifom. IL O