(*) Videtur a-
liquid deesse.
Florez conii-
cit e x nos.tri s
in •
(*) Locus cor-
ruptus > forte
N u n c a g e .
(*) Locus de-
prauatus. Forte
ch a r ta c e um .
(*) Locus cor-
ruptus . Flo-
rezius yiu.be tu r .
M u l t i .
(*) F.Arianae.
bat, vt exînde a nobis ïncohandae conlocutionis sumeretur înîtîum , a quibus
consummatae charitatis perfectio iam tenetur . Et idcirco debitum sacratissimo
Apostolatui vestro literariae officiositatis obsequium reddens , quaeso humili-
tatis nostrae memoriam in vestris semper Deo acceptabilibus precibus adnectatis.
Illud autem quod per vestram nobis significastis Epistolam , quosdam ex (*) in illis
partibus commeantes, vestris auribus intulisse, vt a Sacerdotibus huius Prouinciae
sacrum Baptisma non in vno Trinitatis n om in e , sed in n om in ib u s ageretur ; falsis-
si mum hoc omnimodis agnoscatis . Nam , vt ego arbitror, qui hoc vobis voluit inti
ma re »aut nunquam vidisse baptizantes Episcopos, aut certe voluisse aliquid re-
ferre, quod hic antea gestum est. Sed nam et ego manifestius hie cognoui, quod
de institutione Baptismatis Metropolitanus huius Prouinciae ante hos aliquos annos
ab ipsa Beatissimi Petri Cathedra certissimae auctoritatis formulam postulauit ;
cuius etiam exemplar curiosius legens ita reperi scriptum , v t in v n o T r in ita t i s
n om in e , i s q u i b a p t ix a n d u s e s t , a u t t e r t io p e r fu n d a tu r , a u t m e rg a tu r .
Num (*) agis, tertio nomen inuocari , e t . tertio tingi , certissime Arianum
est. Audi ergo .ln vno autem Patris , et Filii , et Spiritus sancti nomine tertio
tingi , antiqua , et Apostolica est traditio . Quae ex Romani Antistitis auctoritate
Sacerdotes huius Prouinciae retinentes scripta, et Constantinopolitanae Vrbis Prae-
sule , praesentibus huius Regni Legatis , qui ad Imperium fuerant destinati, in ipsa
Paschali festiuitate peruisa est . Nam et nos Epistolam Beati Paulli Apostoli, in
qua scriptum est: V n u s D eu s , v n a V id e s , v n um B a p t i sm a , legimus , et expositio-
nem Benti Hieronymi , in qua sub vnius nominis inuocatione tertio tingendos
esse confirmât ; et ipsum Librum iam vetustissimum (*) Cartatium apud Virum ve-
nerabilem , sanctumque Fratrem nostrum Ausentium Presbyterum , si requiras »
inuenies ; similiter et apud Acta S.Syluestri Constantinus admonitus in visione ter
mergi (*) iuuetur multi, vel audientes in Apostolo dicit : vnum Baptisma non pro
vnitate Catholicae, eo quod vbique vno modo Baptisma celebretur ; sed pro vna
tinctione mtelligere voluerunt ;-et dum vicinitatem refugiunt Arianam , qui et ipsi
tertio tingunt, sed in vno nomine, sicut nos antiquae traditionis formulam permu-
tarunt, v t sub vno nomine vna etiam fieret tinctio , nescientes , quia in vno - nomine
vniras substantiae, trina vero mersione distinctio trium ostenditur Përsona-
rum ; vt sicut verissime credimus , vnam demonstremus Dèitatis substantiam , tres
vero Personas ; nam si sub vno nomine etiam vna sit tinctio , vnitas tantum
Dèitatis in Pâtre, et Filio , et Spiritu sancto demonstrata est , Personarum vero
nulla differentia est ostensa . Ac per hoc dum quasi vicinitas fugitur Ariana , Sa-
belliana ignorantibus subrepit pestis ; quae dum sub vno nomine vnam solummo-
do retinet tinctionem, eundem Patrem dicit esse quem Filium , eundem quem Fi-
lfum , et Spiritum sanctum dicit esse , et quem Patrem ; et dum nullam distinctio-
nem trium Personarum in Sacramento Baptismi monstrat, trium vocabulorum vnam
sacrilegus confingit esse personam . Nescientes ergo quidam ex Hispanis, sicut scriptum
est : N e q u e q u a e lo q u u n tu r , n eq u e d e q u ib u s adfir rnant% dum vicinitatem , vt
diximus, tinctionis fugiunt (*) alienae , in aliam incauti incidunt prauitatem . Num-
quid quia Ariani Psalmum , Apostolum , Euangelia , et alia multa , ita vt Catholici,
celebrant ; nos errorum vicinitatem fugiendo , haec sumus omnia relicturi,? Absit 9
quia illi ex nobis, vt scriptum e s t, exeuntes, praeter minorationem Dèitatis Filii
Dei y et Spiritus Sancti, caetera ita penes se retinent, sicut nos .
Hane ergo rationem quidam , vt diximus, minime praeuidentes , vnam tinctionem
fieri voluerunt. Et vt suae praesumptioni auctoritatem aliquam darent,
dixerunt hoc pro refugienda Arianorum similitudine ab aliquibus Synodis institu-
tum;quod omnino confictum est. Nam neque Generalis, neque Localis vlla Sy-
nodus de vna tinctione aliquando legitur tulisse sententiam . Quod si quis hoc
affirmât, ostendat scriptum , vel quibus in locis , et a quibus 9 vel quantis Patnbus
A P P E N D I X V. 507
hoe decretum sït.Quod si hoc nequeunt demonstrare, teneant a nóbls fiduciali-
t e r , quod et per auctoritatem Romanae Sedis est traditum, et Orientalium pro-
umciarum institutio prisca demonstrat, et antiquorum Patrum expositionibus , quam
etiam officialium Sacramentorum documentis scribitur . Vt sicut in vno Patris,
et Filii, et Spiritus sancti nomine , quod est vnus Deus , vnam trium dicimus esse
substantiam; ita etiam trium Personarum distinctionem (*) tres proculdubio cre-
dentium tinctione signamus. Haec pro vestrae iussionis impulsu paginali breuitate
perstrinxi, postulans, vt nostrae apud Dominum fragilitatis memor esse digneris .
A P P E N D I X VI.
PRAEFATIO COLLECTIONIS CANONVM IN QVODAM CODICE
VATICANO S-1S1DORO AFFICTA .
In nomine Domini Nostri lesu Christi incipit praefatio
Sancti Isidori Episcopi.
Isidoras seruus Christi Hectors conseruo sao, et pareuti in Domino salutem •
i . C^jompellor a multis tam episcopis , quam reliquis seruis Dei Cano-
num sententias colligere, et in vno volumine redigere, et de multis
ynum facere .
2. Qiiod nullus possit iuxta canonicam institutionem accusari, vo-
cari, iudicari, aut damnari, donee suis rebus est spoliatus, aut a sede
propria vi, aut terrore pulsus.
g. Nullus qui suis rebus est spoliatus, aut a sede propria v i , aut
terrore pulsus, antequam qmnia sibi ablata ei legibus restituantur, et ipse
pacifice diu suis fruatur honoribus , sedique propriae regulariter restitu-
tus, eius multo tempore libere potiatur honore, iuxta canonicam institutionem
accusari, vocari, iudicari, aut damnari potest. Vnde et historia
ecclesiastica ab Eusebio Caesariensi episcopo confecta de muliere quadam,
quae pro castitate a marito accusabatur, ait: Praeceptum, vel iudicatum
est ab imperatore lege data, ut primo permitteretur ei rem familiärem
libere diutius ordinäre, turn deinde responderet obiectis.
4. Haec omnes leges tam ecclesiasticae, quam et vulgares, publicae-
que praecipiunt. Horum vero concinnantia si omnia ponerentur, ante
1. In nota ad fin. cap.91. Isidorianor.
aduerti, post duo concilia , quibus Isido-
rus praefuit, apponendam praefationem
banc Isidori nomine a d H e c t o r em , siue,
vt alii legunt, a d le c to r em , in codice Va-
ticano 4160. descriptam , quae fortasse
pseudo-Isidoro ansam praebuit confin-
gendi vberiorem aliam, quae in collectio-
nibus pseudo-Isidorianis reperitur : nisi
dicere malimus, ab ipso pseudo-Isidoro
hanc primum fuisse suppositam, quae vel
ab eodem, vel ab alio deinde aucta fuerit,
Frobabilius tamen esse exsitimo, compendium
hoc quoddam esse vberioris
praefationis canonum, quae iam typis
vulgata e s t.
4. In editionibus vberioris praefationis
est c o n c in a n t ia e , ad marg. c e n c in n a n -
t ia . Fortasse legendum c o n s e n a n tit te , aut
conswantia . ■ . ■
(*) Locus iè-
prauatus .