m ka’Kuç > os ir&\vipA$i} ,
<t^ßK£Ä£Vo/^tJor rifJ.iv W S& ap ypAtplw
AfjLsXy&v ôtov Tt y%Ket > H&l rapste-m fan
«stfsirovTus rssfog ßüTVpx Tryffctv ^ fj,çmTotï)-
a i v , ît t i tû> E k k X ï it ia - i) 'x Jj â jm KAXcog anj-
ciTOT?\r}pù>T<U ty\v c t^ ks7\Ajtiv * uk
6fj ctQopuvng rt\g /§/ctç tro'piAg, utifv
y dp toiutov v/jliv mrforsnv, otT'ïv’ «>
etvJ/jOΫ; x£! W A y y fK iA s ru <p>jc
avtdç* cc Ayo/^oy tt> rOjUoc <rx, îyy t Xîjpoir
© com* „ tclK i v * cc T® etvd"pcora
v p o d 'e in ç K&pàtcLS, i(# T A p a Ku&eif curo££<-
0*/? . „ etP X S TM TOIVUJJ , J(£) 0JJ37,
§
cjufmodi, ut par era t, meditati, qua
nempe divinas litteras quafi lac emulge-
r e , atque idonea ratione, tamquam ad
butyri denfationem immutationemque ,
perpendere jubemur$ opera; pretium du-
ximus in Ecclefiafte exponendo nihil a
pra;cepto illo difeedere. qua quidem in
re non fapientia; noftra;, q ua nulla eft,
rationem habemus, fed promifla ejus 8c
fidem fpe£tamus, qui dix it, dperios tuum9
& implebo illud: ( i ) 8c rurfum, (a) Cor
bom prxparet, lingua Dominus refponfafup-
peditabit• ( 2 ) Porro exordium ab his ca-
pit verbis,
I
PH MATA EKKAHSIASTOT TIOT AABIA
BAZIAEÛX E n i IEPOTSAAHM.
KAAo»? et^fity jus™ tiiAs-o'Kns e(pyrecc P>j-
B
pLATbL ), * tx y&p voyi/JLAvx, (rnfjLtiAVOfaevct
titA TWy TYis y\UTT/& pnUAVJSV V\S ■3 ’Wct?
TAVTCOÇ ypptTO; HTAV‘ »Î ^PYiTAfJLfVI] TU 2 o -
7\0[jLWtog ùç kaT^aucù t >j yhcorly , tit’ AUV}<
V erba E cclesiastic filti David regis
Hierusalem ( 3 ) .
Ene admodum diftin&eque Verba dix
it; fenfa enim, qua; lingua verbis
fignificabat, a Dei benignitate omnino
erant: qui Salomonis, quafi calamo, lingua
ufus, hac rerum naturamenunciavit;
tt\v (puTiv tw TpAyfjLAmv s^&wev • wV, emu ut verborum illorum efFe£lrix quidem cauf-
fjLêv TOtyTtKov mtiov vjv twuTuv prifAAViv Tt\v fa divinitus exftiterit, at Salomonis lingua
«.vuSev y&eAVi opyAviKov tie T x ’ZoKof/.wTvg tamquam adminiftra habendalit. atque in
Ti\v yTvormv. JCotS*' d <rr.fj.Mvof/.emttita eprj- hanc fententiam ha;c ille verba fua cfle hie
<rev e*ycu ruum tk pn/j.otra. katv. tie to irpo- affirmavit; quemadmodum idem priorem
Ttpov <rr)fJLMvofjt,evov sv lip tw Hetpoh quoque fignificationem in Proverbiorum exfjttw
uns <pyn' cc O/ epLot Koyot ^plujvrn preffit libro, quum a it , Meifermonespro~
jjtto 0 e u . „ vuv yAp k«a 'rmrporeyes AATiov lati funt a Deo. ( 4 ) ibi enim & proxi-
Yiyuv *n> opyAvtKov, vm -n>roppo5 tWT'erim mam miniftramque cauftam, &fuperiorem
iroiYiTtKov svApyecrnpov avsQws * km Xoyus five effe&ricem, qua; multopotentioreft,
c/jjtov tw heXeyftevA kaXs<tas , kou &py<r9oLt defignavit: diferteutrumque profeffus, fer-
vrApA rvuQsu rpotiuXos AiropUuAjjtvoï. ukuv mones feilicet illos & fuos effe & a Dei óre
uk <0$ Ttv ’Zo7\olu.Ci)vn? av'Kqs pyifJLAcn rpo- prodiiffe. quamobrem non ha;c quafi Salc-
<r£v«y o<p«Xo^tt£y, ug kaa tw 0 eu monis unius verba, fed multo potius ve-
toAA® lla^ ov y cbu (K&vov TAum luti Dei ipfius oracula acciperedebemus,
AetWotyr^*. hta <pyinv , “ E x ^ in e t - qui per eum loquutus e f t^ ) . additfubin-
o-Tou. „ d e , Ecdefiafta.
r if- A£iu-
( 1 ) Pfalm. LXXXI. n. 10. at LXX. Interpretes habent, TlXirtvrot to t'o/uet - in noftris Bibllis Pfalmus eft LXXX.
(2 ) Sententiarn iftam LXX. Interpretes in Proverbiis non reddidere, qu* in vulgatis lie effertur c. XVI. n._r. Hom’tms eft an',
mam fraparare: & Domini gubemare linguam. eft tamen in Codice Alexandrino a Grabe edito: item in Codice mligni Bibliothecx
Marcianx Venetils, led his v e rb is to a r f i x r u y / j a r u xttpf/ett' teepx tn ottorn i i urox-pins yXutTi/t. continetantcin
ille Codex Pentatèuchum, Proverbia, Ruth, Canrica, Ecclefiaften, Threnos Hieremix, Danielem .
('t ) Ecclef. c. I. n. i. yariat initium apud LXX. leges enim, jSetnAtvt WpetpX it It^na-aXpju.
( , ) Defiderantur hxc in vulgatis: apud LXX. non item, qux invenics c. XXXI. n. i. nefno autem mixetur aut vitio vertat, li
Grxcis articulis t«v O Latinos e vulgatis noftris non apponimus, fed fingulos potius, ut fonant , reddimus. quum enim Gregorius
verba LXX. Interpretum fere fequatur, ca ipfa in translation reprxfentare nccefle fuit, ne identidem commentarius illis minus
refpondere videretur.
( a ) Hoc ipfum effatum fpe£laffe mihi vide- tum & fermonem Ungute & vim dicentt largi-
tur Bafilius Seleocienfis, quum a i t ; Otum ivft> tur. ( initio Orar. xv. qua; eft tertia in Da-
•rtis etxouf Gpo$u(£tctß n yu&i p toto vgi yXtoTTn videm. )
Koyov ya&Ztrtu, \tyovm Suv«uir • id eft, ( ä ) Negabat hocTheodorusMopfueftenus, e
Quum Del gratia aud/endi ftudium tnvenerit9 cujus feriptis in Concilio II. Conftantinopolitano,
‘ XleeA Tili TAVTW %etiov TO» ovvjv km <pM-
■ vouerv» (punKns akoAuS/aç km KArttg-Arecog
JW£?^a>y titA?\AußAVKV &TU. tgjj Tt1? ttgfOM-
per/Ktjg vjp av&pvTvv Açeiïig kakiaç ,
TAvmg Avd'pcorug Ay&p& <GFf&* W akooa-
<nv titA Tf)> tGFfOTYiyOZAAg TU E kk’Kyïtiaçu .
TO yAp OVQ/JLA TUTO *GTfoßA'KSo/jfy)&' 0109
Tt»A <TA\nyyA /aeyAKotpavovitTw, Tug ava
WATAV V)9 OTTO TOV UpAVOV SKKhtJTiA^ KM
fjLSvnKA7\eemt tGtfO- w vjtv fad,r)<ro$yjtv
urnynnv, e% <wrt]g ^ uqvns tti? kat auto
TYifAATiAg tiuruirrtTtKonçAv r,\v <GrforK'hvcriv
TQlYiTAjJdfiOg. fJLYI TTOTi tie tStfOT(POpi>TepOf
fr/y «T«y ^ KAvzftwXonpov. co; tin tut0
rftfQTYtyopäjrev Iajjtov EkkAvt/attuu , olg
KSfOntVOVTOL pn/AAVlt fJLOVUU TLUJ
f S-ycyy eKK\nriAv, #y jyLf TiujrryAye tu 0£»
TO (TWTO&fOy Tlf iït’ (UJtIuJ <TO>fJLATltd‘£VTOg ,
T<\g ^.ATdVtKYig AUT/\V ££ ATATf\g XurpCi)-
G-AptyjU' ÜttiaL^AVTOg ^ T&TAVTOÇ TAVTl)
V VJVTYltie KATA<ppOVHV VÇ fjLAVtiOJV , ^ TO
7T0-
tano, cum alia multa, & falfa 8c impia^ ex-
cerpta prolataque funt, turn hæc quoque: etfi
Latina tantum ad nos pervenere. His, ^jebat
ille , qua pro doSlrtna hominum feriptafunt, &
Salomonis libr't connumerandi funt, id eft Prover-
bia & Rccleft aft a , qua ipfe. ex fua per fana ad
aliqrum utilitatem compofuit, quum propbetia qui-
dem grattant non accep t (f et, prudent ia ve,ra g*&-
tiam, qua e-jidenter altera eft prater illam, fe~
cundum bead «.4pofloli vocem. ( Collât, n i l , n.
<53. ) quæ a Patribus communi confenfu rejet
a damnataque funt. A t vero Grotius aliam
inivit yiam. is , quum libri Ecclefiaftæ argu-
nientum expofuiffet, adjecit, Ego tamen Solo-
monis effe non puto, fed feriptum ferius fub il-
lius Regis tamquam ptxnitentia duSli nomine.
Quam hoc novum, quam inauditum ! qi^am iis
verbis contrarium, a quibus liber incipit l fententiam
tamen fuam fie tuetur : ^frgumentum,
inquit, ejijs ret babcq multa vocabula, qua no&
alibi, quant in D acide, Efd?a & Cbaldais in-
terpretibus reper/as. Sed jam bujufmodi rationem
elevavit Calovius externus item feriptor,
qui vocabula, quæ ille peregrina facit, prope
omnia Hebræa origine efle demonftravit. nec
vero, fi talia non eflent, tolerabilius non fuif-
fet Efdræ ilia Bibliorum reftitutori tribuere,
qui & Ghaldaiçis litreris totum divinorumvo-
luminum contextum reddidiffe putatur, veteri-
bus formis relid is, quas Samaritani retinuerunt.
( fl) Non aliter fenferat Gregorius Neocæfa-
rienfis : fic enim Metaphrafin fuam inchoavit :
T«tde \tya Xcc\oji&r 6 tv AecfiiS' fiettri'Ktuf
çjjm neon ùoruay rtf tk 0 ix ExxMaip, orxpec war“
mti ar^puvtss iSaatxdji wriptozuT®' 431 •qpoquth( 00•
tptuwtrof. id eft, [jis verbis Salomon Davidis regis
'& prppbeta filiusY rex mortalium omnium
A&urus de rerum ferme omnium , quæ
funt quæque vifuntur, naturali tenore atque
ftatu, item de voluntaria hominum vir-
tute atque malitia ; nomine Ecclefiaftæ
adfeito, audientiam fibi apud omnes mort
a l s facit. hac nempe, quam præfeferc,
appellatione, tamquam tuba aliqua voca-
liflima, quotquot fub cælo degunt, in
concionem vocat, & ad rerum tradenda-
runj cognidonem invitât: eo flexanimam
magis adhortationcm efficiens fuam, quo
ipfa nominis fignificatio limplicior e ft.
jam & commodius fortaffe apdufquequis
dixerit, nomen ab eo fibi impofitum Ec-
clefiaftæ, (a ) ut uni Ëcclefiæ verba fe
facere oftenderet, quæ ex Gentibus futii-
ra erat, Dei beneficio congregata, qui ad
ejus faltuem humano corpore adfumpto,
ipfam ab Satanæ infidiis redemit, atque
idem erudivit perfualitque, ut omnibus,
quæ hic funt, tamquam levis momenti
A 2 re*
clarijftmus & propheta fapientiftimus univerfam
Dei Èccleftam affdtur. Contra Gregorius N y (Tenus
hanc ejus appellations cauflam profert,
quod libri hujus doélrina magis ad Ecclefiam
pertinent, quam quæ ceteris in libris five veteris
five novi Teftamenti continentur : quorum
nempe non pauca hiftoria funt & vaticinia,
atque ad urbium & gentium origiqes 8c bella
fpedlant. H , inquit, re ßißKi* rare ïiSu-
erxethtet xspoi (Aovur rim txnXnericcfixlw nro\ithcm /?\s-
WH, IV dv of rov tvaptrov vt< xxrop^ao-m fsiox ,
iuv<ne ùçnye[£<u>». id eft, Hujus autem libri do-
Brina ad unam eccl eft aft kam vivendi rationem
pert inet, quum ea explicet, per qua quis reffe
& ex virtute vitam iuftituat. ( Homil. 1. in
Ecclef. ) A t Hieronymus, quum tribus nomi-
nibiis Salomonen! vocatum e'fle fcpipfiffet, Pact
ftcum id eft Salomonen!, Ididia hoc ell dile-
élum Domini , Coeletb id eft Ecclefiaften; adjecit
: Eccleftaftes autem Graco fermone appellate,
r , qui ccetum id eft Eccleftam congregat, quern
nos nuncupare poffumus Concionatorem , eoquod
loquatur ad populum, & fermo ejus non fpécia-
liter ad unum , fed- ad univerfos generaliter diri-
gatur. adnotat vero poll Drufium Bochartus,
(' Hieroz. P. r. 1. i l . c. 4 .) ro-jrf?np* quemadmodum
& m D lD fopberet feriba , ( Efdræ
c. XI. ti. 54. ) femininam quidem habere termi-
nationem, led fignificationem mafculinam . qua-
re inepte quidam ad animam aut fapientiam Salomonis
retulewint : ineptius multo Kimchius
earn hujus appellationiscommentuseft cauflam,
Quod Itbrum bunc feripferit Salomon jam fenex
& grandavus, quumque ejus vjres elanguijfent,
ut femina7 earum ratione, quam viro f t miliar
effet. ( Ainana ad Tie, Ecçl. )