arodiiffe e Bibliotheca Coisliniana fanai Germani. totus ,enim hic Commentariits
illic le»itur jn codice LViI. mi refert Montfauconiu?, ( i ) quem egregiæ notæ ap-
pellat ” & fæculo nono icriptum exifiimat. nec multum id mihi placebac. namiti
codice* illo dicitur quidem Commefjtarins effe Gregorii, fed tarnen Hyjfeni, Ta et
M M n r f o i H H rpwyo&x Naaoiî Egyiytiqat «î sw ExitTwrntruw : cujus quamquam
non eft, qpemadmodum ipfeMontfaüconins demonftravit, & nos etiam loco adno-
tabimusj minus tarnen conftare videbatur, Agrigentini effe: uthuic a Pomnoad-
tributum dicere poffe?, non gerraapam infcripcionem præfetuhffe. at hune milu
fcrupulum denique ' exemit vir doftiffimus & humaniffimus Gabriel Brotierus, qui
Lutetia Parifiorum mea cauffa in Coislinianam Bibliothecaqi fe contulit, f t meo;
dice iiio nonnulla, quæ ei mdicayeram, deeffe invenit, planumque fecit, Po0mi
exempium ab alio codice effe: quod deihde le^iooçs etiam Panfiis ad me miffs
variantes iterum cotnprobarunt, , H H
Cçterum per milji ijiirum vifum efl, Poffinum 8ç Montfaucomum, quum luum
nuifque codicem brevi deferiptione declararent, tradidiffe ambos, Commentarium
Grevorii in iuoiecim fermones five libros divifum effe, quum in utroqde exemp o
non°pIurçs, quam decem fini, m & de Parifienfi teftatus eft mihi Brotierus, «
de hoc noftro Poffiniano cuique patet: quod utique contigiffe puto, quia libros live
fermones ad Ecclefiaftæ capita retulerant, quæ jamdiu duodecim numerantur,
verum magis de me ipfo mirentur alii, quod mihi ijuoque, qui Atroypaipov ni n o
minus in promptu habebam, idem aliquando excidenc, quum nempede hujusope-
ris editione me cogitate praadixi: ( i ) quem in errorem Poffmi me error necopi-
nantem atque aliis turn rebus deditum induxit. .
III. Quæ porro fuperius ex Poffini Thefauro attuli, ea a Cave etiam rel
font: (3 ) qui demum hæc fubjecit: Quid de illo ( Commentary ) extn e fa u
f î tnon confiât, fed nunc quidem ex iis, quæ dicam, plane conftabit. quo emp
re Poffmus in Galliam rediit, Roffius ille Romanus jurifconfultus, cui Aroypaqiov
fuum tradidit, annum agebat ætatis xxv. & Græcas jam tum litteras quum tcne-
ret. Francifço Barberino Cardinali a Græcis ftudns erat. dum autem pater ejus
Philippus Ciacconii opera domi edenda curabat, ipfe Græcis Latine re en is in-
tentus, Conftantini Logothetæ laudationem five Vitam s. Joanms Damafcem
translatam ad Bollandianos miferai, qui earn pubhcarunt. ■ nec H fubmdedo-
û i fama defuit: nam anno mdclxxxv. linguæ Græcæ nomme inter Scriptores Va-
ticanos cooptatus eft: ac demum ab anno mdccI. in Lyceo Sapientiæ Græcaruai
litterarum magifterium obtinuit. ( l ) is vero, quum Aroypaqto, Gregor,anum a
Poflino emendatum accepiffet, & cujus Prologum jam ille Latinum fecerat ( 6 )
interpretandi laborem fufeepit. nec tarnen in opéré urgendo adeo felix luit, uc
priorem illam translationem, quam adolefcens perfecerat, vel fcnbendi elegantia,
vel diligentia interpretandi æquaffe videretur. nam cenfores nefem H H O B
rum manu, fcrïpta ejus venerunt, multa notarunt, quæ minus
ta vel ufurpata exiftimarent. ob earn, credo, rem incitamenta .U. | 3B | g g l
ad opus edendum defuerunt. & quia deinde m morbum me,dit,
ris diftineri coepit, édition» confilio abjeflo, g H H H M f l
licumque interpretadone dementi xi. Pontifia maxima donum
e ft, ut Commentarius in Bibliothecam Albanam mferretur, ex qua tandem m hominum
lucem noftra ætate prodiret. . . . .
IV Ut enim feveriores litteras ampleflendi copia f u it , _ hanc m,h, aZAprlw
ornandam fumpfi; & ab interpretatione exorfus , quod Roffii translatio non pro-
b retur totum opus a capite iterum ad finem Latine redd.d,. quo m labore ex
B BBBhB mi- (2)(41" H B BHflad I \i] IB— m m m m m m H m m m
adnota eft.
maghi Hieronymi praifcripto (1) eorum ego rationem fequi malui, qui minus au-
ßorum verba , quam fementiam fpebiandam cenfuerunt : iis me feribere ratus,
qui res hic magis, quam verba quasfituri fine, alia deinde fucceflic cura, ut qus
paullo obfeuriora crederem , ea peiitis aliunde exemplis aliquatenus illuftrarem:
elficeremque, ut ipfae fimul divini Ecclefiafta: fententia; eminerent magis , & di-
ligentius explicatte facilius perciperentur. hujus autem rei cauffa ne illud quidem
negligendum duxi, ut verba Ecclefiaftas, qua nofter affert, cum hac Septuaginta
Interpretum translations, quam nunc terimus , accurate conferrem ; Olympiodori
quoque lefliones, quandoque & aliorum Patrum, qui Ecclefiaftas loca ufurparunt,
ffique compararem : & quaä haberent ifti diverfa ac variantia , fuo quaique loco
fubferiberem: tum etiam , ne diligentia: qtiidquam prstermiffum videretur, quo-
ties ceteris in exemplis , quas ille facris e litteris 110:1 raro petit , diferimen ali-
quod deprehenderem, ut nihilo minus ledlorem de hoc ipfo admonerem : qua; mihi
crebro admodum prteftanda fueruntH adeo fiepe a vulgatis exemplaribus ifta
diffenrinnr.
V. Quxri vero hic poteft , ecquam facrarum litterarum interpretatioriem Gregorius
fequutus effe videarur? quum enim totus Ecclefiafta contextus, quem ille
particulatim explanat, ac cetera etiam loca, qua identidem e divinis libris affert,
fffipennmero, ut modo ajebam, ab iis diferepent, que nunc in editione lxx. Interpretum
legimus, aliud ilii exemplar, quam quod ad nos pervenit, praifto fuif-
ie manifeftum eft. enimvero dubitarc non licet, multo ante Origenem non pauca
ubique in Ecclefiis Grxca exftitiffe divinorum librorum exemplaria , ab uno fönte
fingula. de illa enim translatione Auguftinus, ( 1 ) Ham , iaquit , qua Septuaginta
efi, tamquam foh efl et, ßfi* recepit Ecclefia, eaque utuntur Grad populi Cbrißia-
m‘ , quorum plerique, utrum alia fit aüqua, ignorant, ex bac Septuaginta interpretatio.
ne etiam in Latinum linguam interpretation efi^ quö'd Ecdefix Latina tenent. htec porro
editio , ex quo alix effe cceperunt , bins fcilicet ab Aquila , binx rurfus a
Theodotione & Symmacfao, tum qute Quinta Sc Sexta 8c Ssplima didlte funt , ut
ab his diftingueretur, Kotvn appellari coepit five Vulgata'& communis, fed exemplaria
paullatim , quum alia ab aliis deferiberentur , vel negligentia vel imperi-
tia feribarum a Codicis iiiius primi Alexandrini, unde fluxerant, kaione difere-
pare cceperunt. Kotvy\ autem ifta , ait Hieronymus , ( 3 j boe efi communie editio ,
ipfa eft, qua & Septuaginta: fed hoc intereft inter utramque, quod Konti pro locis de
tempmibm, & pro volunttte feriptorum vetus corrupta editio- eft. &c. exiftimo enim
jamrum fuiffe aliquoy, qui Biblia vulgata deferibentes, ad manus haberent exempium
etiam aliquod diverfie interpretationis , Symmachi puta vel alterius inter-
pretis , iidemque , quoties in locum obfeurum aut mendofum incidiffent , ex illo
^exemplo emendarent : itaque ob hanc quoque cauffam creviffe kaionum varian-
tium numerum, quas atate quoque fua Hieronymus plurimas'agnofeebat. ( q )
Dices fortaffe, manum operi fatis mature, ab Origene admotam effe, ab eoque
peropportune Tetrapla illa & Hexapla & Oaapla incredibili labore confeaa , ut
ex ceterorum interpretum comparatione reprafentaretur cuique , quid in Transia-
tione prima Vel deeffet vel abundaret vel Hebr^o denique exemplari minus re-
fponderet. nimirum ex egregio illo Origenis Codice exempium fibi divinorum
volumtnum parare Ecclefia: potuerunt germanum magis atque fincerum : ex quo
fane Latinam etiam Hieronymi Interpretationen! expreffam effe feimus: qus quum
fumma: diligentia: atque follertia: opus fuerit, merito ab Ecclefia fanfla eft dele-
« a , quam omnes religiofiflime retinerent. at ne Origenis quidem induftria & ia-
or effecit , ut unlim in pofterum apud omnes divinorum librorum exemplar ef-
le t , “ na ab omnibus editio communi confenfu probaretur. audi enim , quid de
q z hac
V-epiftohm, ejas ad Pammachium, e:;.v :,u:ic êft Lyll.öliib cl. numerabatuMa S. v.
n R XVI11* de G. I). c. 43. ( ; ) In ep. cvi. ad 6‘u:m. & Frétéli. n. 2.
(.4) Ibid, a n -3. ad n. 8s, .