T H E S A U R U S . LY
e f t ; at patientia leni tamcn vincitur. Nervus ejus medius haud reda decurrit, fed, ob teniiicatem fuam,
ramulorura lateralium congruorum duilum iequitur : hi vero atrinque verfus incifùras folii eíícurrentcs,
in minimas & perplexas valdè abeunt fibrillas. Sceleton hoc una cum omnibus iliis íílamcntis colorem
{padiceum acquirit.
T A B U L A S E X T A .
^ Nu m . I. Sceleton Folii MaJJoj, ex Nova Guinea.
Hoc fohum, fuis indutum tegumentis, priter alia aliarum A rborum&Plantarum folia, ex Indiis Orientalibus
nobis transmilTum eft : craífiufculum illud, & fubtus lanugine hiipidum, fupernà facie amccna
viriditate gratum, glabrum, pra: fi:agilitate vix traftabile, ad pedis fefe extendit longitudinem, quatuor aut
quinqué pollices latum. Odoris elt & faporis accepti, foliorum inftar arboris Caiyophyllifera;. De qua
nafcitur, arbor Ma^oj vocatur, in Nov i Guinea crefcens, fecundum defcriptionem D. Vahntini, P. Ili
de Arbor: Amboin: Fol. 108, ubi diftindè defcribitur; quod nimirum locus ejus natalis fin Cubiay,viginti
& odo à Ceram diftans milharibus, fub occidentali plaga Nova: Guinea:, in regione Keffingcrorum
& Ceramlaviorum, ^ui arborum harum deglubentes corticem m fafciculos colligant, & hujus Pikol in
infulis Javá_, Sumatra, Borneo, & Bah 15 ad 16 Imperiahbus divendunt. Liber feu interior arboris
tunica craflitie & viribus pra:ftat : ufus ejus eft contra fufceptum frigus, Paralyfin, nervorumque debilitàrem,
calc&cit enim intentó. Vino incoquitur, & decodo fricatur corpus. Parant & inde unguentum
I n c o l x , Bohon didum , quo tocum collinunt corpus, miftis huic Caryophyllis, Culitlavis, & aliis.
Nonnullis rurfum Aromatis loco ufu venir in cibo & pocu cortex Ma^oy, fcopo calefaciendi 4 confbrtandi.
Sceleton hujusce folii pra; aliis fingulari gaudet compage, haud in aliis à nobis obfervata. Primo quidem
totum hie fpedatur folium, fuis orbatum exuviis & interioribus particulis fucculentis, viridibus, (b-
1am pra: fe ferens nativam fuam figuram, & filamentofam expanfionem fibrarum lignearum, qua: ex 'apice
perioli per totum fohum ramola propagine diftributa:, haud foli equidem forma: ejus ordinandi fublerv
i u n t , f e d attrahendo etiam ex arbore pabulo neceífario. Qua: aliis in foliis plerumque craffiffimis ex villis
oriuntur, in transverfales dein coftulas divife fibra:, hie reperiuntur renuibus & minutiifimis,
fcrpentino more crifpatis, fibriUis quafi fufFult® & intertexta:, temere licet & fine ordine divifa:, at fuis
tamen fingula: pollentes tubulofis aperturis, qua: claudi & referari alternis vicibus poffunt. Quo quis in
illud diutius defigit oculos, eo femper plus detegit miri : mens abripitur, humilisque adorat CipientiiTimi
Creatoris omnipotentiam.
N u m . 2. Sceleton Folli Jphacx, Americans, arhorefcentis, fiore Lathjri Fafilionaceo'.
Quaterna ha:c folia, ramuh etiamnum extremo adha:rentia, fine uUa lignofs fubftantia: craifioris kf ione
in fceleton redada funt. Ramulus hie frudu & flore dives ex America nobis transmiifus eft foloTub
nomine
Uat aftrekken. Het middelfte ftecltalcje Haat niet regt op, maar
voegt zieh door zync duiite naar de gelykc zytakjes, die aan
wccrzydcn van de inkcrving van't bladt uitlopen, met zeer fyne
verwarde vefeltjes. Die geraamte wordt kailaniebruin, met
al zyne vefeltjes.
Z E S D E TAFEREEL.
Num. I. Gentamte i<an een Ma ( lby - iWi , uit
Nieiiiu-Giimea.
Dit bladt is ons in zyne klcding, onder andere bladcn van
bomen'en cewalTchcn , uit Ooil-lndie gezonden. Het is een
bladt, dat dik is, en wollig van endeten. Op de bovenzyde is
het fchoon groen, glad, en zcet brorch ora te behandekn. Het
groeit toe twaalf duim in de Icngre, en vier of vyf in de breedte.
De renk en finaak van lict zelve zyn aangcnaam, gelyk de bladcn
van Nagclbomcn. Het komt van een boomgewafch, Ma/-
fiy genaamt, groejendc in Nicuw-Guinea, volgens de belchryvinge
van den Hte. Fakatjn in 't dcrJe Deel der Amboíneefclie
boomgewaflclien , fol. loS, alwaar dit duidelyk befchteven is.
De zelve fchi7ft,dat het groeit op Cubiay, acht en twintig my-
Icn van Cerain, in 't Wcllcrgedcelte van Nicuw-Guinea, in't
landt der Kcffingen en Ccrainlamvcrs. De landlicden halen daar
de ball van deze bornen, en binden ze in bundels, die zy by de
Pikoloplava, Sumatra, Borneo, en Bali voortcof i S Ryksdaaldcrs
verkopen. De ondcrile ball van den ftam is de dikllc en
ktachtigfe. Zy wordt gebiuikt tegen do vcrkoudhcit,lamhcit,
cn verzw.akkiiig van zcuuwen, alio zy zeer vcrwarracnde is.
Men kookt ze in -wyn, en men wryft 'er het ligchaam medc.
De Inländers maken 'er zeit een zalf van , die zy Bohrt noemcn,
cn daar zy het ganfche ligcha.im mede beftryken. Zy doen 'er
nagelen, Culitlawan, en andere dingen by. Eenigen gebruikcn
de Maffoy in plaats van fpccerycn in hunne fpyzen cn drankcn tot
verwarraing cn vcrflrerking.
Dit ontleede bladt is boven vele andere ontleede bladcn van
een ongemecn zamenftel, diergelyk ons in andere nict is voörfckomen.
Namcntlyk , voor eerft zicn wy hier het ganfche
ladt ontklecd van zyn buitcnfte huidt, cn binncnile groene fapdelcn,
alleen in zyne natuurlyke gedaante cn uitbreidinge van
houtachtigedradigevcfelen, die zieh taksgewyze iiit het ftcelcindt
Over het gehele bladt verdeelen, dienende niet allecn om
cene behoorlyke Ichikking aan het bladt tc gevcn, maar 00k om
het vcreifchte voedfel uit den boom tc trekken. Men vindt hier
alle de vefeltjes, die gemeenlyk in andere bladen nft de dikftc vefelen
voortfpruiten, en zieh verdeelen in dwars-ribbeties,als mct
fync kleine vefeltjes flangsgewyze ondcrfteunt, als daär in gewevcn,
ongelyk in de fehikking der verdceling; doch alle hunne
buisachtige opening hebbcnde, om zieh te iluitcn en tc ontilnitcn.
Hoe mcer men 'er op zict, hoe meer wondcren men 'er in
ontdekt: het vcrftandt verlieft'er zieh in, en bukt voor de AImacht
van den Alwyzen Schepper.
Num. z. Ontileed hladt man den hoom Maiz
y , enz.
Zie hier de geraamtens van vier boombladen uit de Spaanfchc
Wcft-Indien, nog aan een takftccltjc vaft zittcnde, zonder
kwetzing van hunne grove houtaehtige dclcn. Die takie,
mct zyn vrucht en bloem, is r-- ^ iir./L
t
I Í