Eo RE R U M NATURALIUM
«irdefccntU vcl attìgeris, vd. quod perfcrre nequcunt, ad ipforum fctas offendcris, vehementem ilici>
in modum incandefcunt. An, quia mfigni gaudent fellis vcficula, tarn prona in iram funt, ut ad quemlibet
atui lum, aut improvifum allifum pennarum fuarum, (quern & contingere fxpius, & doloris baud
parum adferre, quisque facilis comprehendit,) adeo mox fiant biliola î Bil.s certe mibi non raro condens
a , calcarías p a l concretiones, fenfim magis magisque augefcentes ; fimili prorfus modo, ac m vefica
homianm uriníriá, imo & bilariâ nonnunquam, generan cálculos vrdemus. D. R.«, Anatomes. dum
v i v e r e t , in Academia Lugduno-Batavâ ProfelTor , folliculum membranaceum, e cyfti fcUca muliens
cuiusdam ab ipfo eduöum, milii quondam monftravit, in quo calculi qiundccmi, iii.ignuudine fmguk
pifiim iquantes, at variis inter fe angulis Se fuperficieculis, in omni ambitu tam arâc compaai bxrc-
L n t , ut fruaûs Granati femma quafi referrent: .111 quidem, quousque m tunica fuá conclufi liquore ibidem
ftatrnante ambiebantur, firmiter inter fe junfti permanebant; at are&£ti fponte diflolvebantur. Horum
verS fex idem Ciar: Vir dono mihi dedit, quos tum examini fubjiciens prius exíiccatos, depreliendi
coloris fuilTe obfcurè fpadicei extus, demta vero per attntum crufta externa, intus colons ex rutto Hav
i , faporisque fellei, amariffimi. Hora: tamen fpatio omnis inde extrahi potell: amantudo: ñeque hax
tanta eft efficacia;, ac quidem in Lapide Porcino MaUccenßi prout propria me ciocuit experientia. Qiia;
& ratio fuit, cur, illis rejeâis, Hyilricum potius calculis loco medicamenti uti, pro more perrcxermi.
" S u n t a u t em hi, qui Hyftricura nempe m veficulis bilariis reperiuntur, utplurimum rotundi, aliquando
& piano ovales i quorum eos pro optimis habemus, qui coloris, fum dilute ruftuh: fed plura de lus m
Tabula fequenti. Hanc etiam Hyftricum modb defcriptam fpeciem nonnunquam , at raro tarnen, cálculos
felleos ierere, mihi relarum cft ab lis, qui iftam hue adtuleranf, cosque 6c colons effe oblcure bruni,
& fatis amaros, multò autem molliores & fi:iabiliores, hincque in firagmenta 6cile dilabi, ubi íarpmícule
infunduntur, nec virtute xquiparari poiFe illis, quos poftea exhibebimus.
Num. 2. jfer, Indicus Orientalis, Babi Roefa diBus.
Infulx Boero incola: hunc Pfeudo-Aprum Bali Roefa vocant fuo Maleytarum idiomate, quod Apro-
Cervum notât, interprete D. Fr. Valentino, qui Operum fuorum To»». I i i , pae. iS8, hoc anima defcribit.
Interim paradoxum id mihi videtur, quod, juxta teftimonium D. Valentini, hanc animaluim
fpeciem, exceptâ Boero infulà, alia nulla Indix OrientaUs regio ferat ; quum tot eorum capita ex Indiis
hue transferantur, ut ultra quinquaginta bisce in oris me videre meminenm, & vel ipfe ego haud pauca
poifideam. Carnem hujusce beftia: inter óptimas & fapidiíTimas referunt fennas Indi, & Aprina vulgan
multò teneriorem atque iuaviorem cenfent. Pili molliffimi, lanei quafi, at breves, agnorumque lanugini
fimiles, totum ejus corpus obtegunt; rigidiores tamen & fetoli magis funt, qui dorfum veftiunt.
C o l o r , qualis Porcorum noftratium, albicans eft: corpus quadratum & obefum : caput oblongum, &
an<Tuftum, prolixo pollet roftro, terra: fodiends adaptato: auricuk parva:, arreda:, acuminata:; minuuque
funt oculi. E maxillà fuperiore bini erumpun: dentes, recurvati, admodum proceri, qui, fenf
im elongati, Crpe adeò intrò refleñuntur, ut apice fuo in offa nafi, iub ocuhs, fefe rurfum penetrent :
quod quidera annofioribus pra:fertim, nec fine magno dolore, contingit. Infiguntur hi maxilla: fupenof
i tam altis radicibus, qux vel ad oculum usque pertingunt. Inferiores autem, longi panter & mcurvi,
antica: parti inferioris maxillx implantantur. Nec videntur bina Üla dentium pana adeò uditati, quam
ornamento
i c i t, die hen dikwils, gelyk men wel kan afbemen, by het raicen
ol'onverwacht ftocen hunner pennen, dat hen noodzakelyk
fcer moec doen, overkomt, fchynt oorzaak te 2yn van de grote
galbhas, die zy hebben. De gal wordt daar door dikwils ge-
Itremt, en maakt allengskens cene kalkachtige aanzetting, die
met 'er cydt groter wordt,gelyk by de menfchen de ftenen in de
blaas groejen,en ook wel in de galblaas,gelyk my de Heer Rau,
in zyn Ed. leven ProfeíTor in de onclccdkunde re X^eiden, in cen
vliesjeheertvertoont,waarinvyfticnll:eentics,iedervandegrootte
van cen gcel errc:jc, waren, maar alle met verfcheide hoek jes
en kantjcs in de rondte dip aan elkander gefloten, gelyk de pithadt
gehaaU. Zo' lang als deze ftecntjes in hun vocht en vlies
bcfltjtcn waren, biclden zy zieh in eenj maar wanncer zy droog
wierden, vielen zy van zelve uit cen. Dczc Heer hadc de goedheir
van my daar zes iluks van te vcreeren. Ik bcvondt, dar zy
donker bruin zyn, gedroogt zynde, cn iterk gallie bitter: van
binnen zyn zy ros geel, wanncer men ze vryft. De bitterheit kan
in een nur tyJp daar ten eenemaal uit gehaalt worden, en zy zyn
ook niet zo kraehtig in hunne werking als de wasc PedroäelParco
van Malakka, gelyk wy by ondervindinge weten, zo dat wy
daar van afgezien, en ons by de ftenen van de Pennevarkens gehouden
hebben. War aangaat de ftenen, die in de gal van de
Pennevarkens grocjen, de zelve zyn gcmccnlyk rond: maar men
vindc 'er ook, die plat rond zyn. Die licht rosachtig van vcrwe
zyn, houden wy voor de befte, daarwy ons in hct naaftvolgende
Tafcreel breaer over zullen verklaren. Hct gebeurt ook wcl,
dat in deze Pennevarkens galftcnen groejen , doch zeer feldcn,
gelyk ons de genen, die ze hebben medegebragt, berichten, die
•jruin, en ook wcl bitter, maar veef weker van aardt
kcn vallen, lynde 20 goed niet ais die wy op 't volgende bladt
zullen befchryven.
Num. z. Byfoort'Van een'wiU Varken, nan de Indianen
op 't eilandt Boera Babi Roefa genaamt.
De naam van Éahi Rufa is in 't Maleitfch Varkem-Hart te
zeggen, gclyk de Hr. Fr. Valentyn, die hct in \ IIIDtel zyncr
Werken , Uadz. K!8 , heeft befchreven , aanmerkt. Het
komt my vrcmd voor, dat dit foort van dieren in eanfch Ooft-
Indie niet gevonden, noch gevangen zou worden, dan allecn op
het eilandt £o<rí,zo ais de Hr. Valentyn wiljdcwyl 'er zo grooc
ccn getal van hoofden, waar van ik 'er mecr dan vyftig in dezc
landen gezien heb , en verfcheide zelf nog bezit, uit Indii:
herwaarts ovcrgebragt zyn. De Indiancn houden hct voor hct
befte en Tmakelykfte wildt, vcel malfer cn aangenamer dan andenkcr
bruin,
a, zo dat, als.zy ' t veel getrokken worden, ligt aaa brokmaar
kort, gclyk de vacht van ionge lammercn. Over den rüg
is hct war harder cn borftelachtig. Zy zyn wir van vcrwe, gelyk
onze inlandfchc varkens, glad van lyf, cn doorfpekt, lang
cn fmal van hoofdt, met een langen fnuit, dm tc wroetcn cn te
woclcn in de aardc. Zy hebben ook kleine opllaande, puntige,
ooren,en kleine oogen. Uit het bovenfte kakcbcen komen twee
lange, krommc, tanden, die zomwylen zo lang en kiom uit het
bovenfte kakebecn uitgrocjen, dat zy van boven weder kort ondcr
de oogen in 't neusbeen ingroejen, het welk die genen, die
oud worden, meeft gebeurt, cn hen grote fmcrt cn pyn moet
vcroorzaken. De bovenfte tanden zitten tot onder de oogen
diep in 't kakebecn. De onderfte, die mede lang cn krom zyn,
Zilien vooraan in 't oudcrlte kakebecn. Deze vier tanden zyn