P R i E F A T I O AUTHORIS.
fpedes, fubalternas differentias, in ordinem redigati Ne die am de ipfamm affeäionibus £5*
dotibus, tarn ahfoktis, quam relativis ad aha. Sedprogrediamur ulterius : qms, quxfo, Phyficorum
hujus avi, vel omnibus ettam Ulis adminicdis, recens inventis, quibus caruere veteres,
fuffultus,tmmenfam aufus eß determinare dtvifihtlitatem materici, e qua confiant corpora Phyftcai
Quts exila at em incredihilem, & numerum inßmtum exfangmum infiêorum, qm fpattoßffimum
hocce umverfum permeant (f replenti
Hanc ob rationem quilibet fere rerum Phyßcarum curioß unam duntaxat Hiflorix Naturalis
partemßbi fumfere excolendam. Inter uteres Ariíloteles, ^ l i a n u s , Phile , altt, Zoologie
prxcipuam navarunt operami poßerique, qmbus idem arridebat penfum, illos hac in parte
fecuti, immortalem ßbi famam compararmt: uti Conradus Gefnerus, UlyiTes Aldrovandus,
Wilhelmus Pifo, Georgius Markmaaf, Garolus Cluiius, Francifcus
Hernandes, Johannes de Lact, Joh. Euiebius Nieremberg, Buftamantinus,
Toh. lohnfton, Samuel Bochartus, Gualterus Charleton, Franc. Willousby,
Wilhelmus Rondeletius, Thomas Moufetus, Eduardus Wotton,
Martinus Lifter, Joh. Kajus, Hans Sloane, Swammerdammius, Goedartius,
alti plures.
Quam vero (f Sacra Paginx multorum Animalium mentionem faciant, unde mutuata Junt
Hieroglyphtca; ideo D . WolfgangUS Franzius, quondam DoQor Profejfor Theologie in
Academia Wittenbergenß, eorundem tradtdit hißoriam, quam dein D. Johannes Cyprian
u s , dumviveret, Doäor (f Profefor Theologie Lipßenfis, addita continuatione, é" accurata
explicatione, quatuor tomis in quarto edidit anno 1712. Hos dein Jecutus Vir Clarißßmus].].
Scheuchzerus, Medicina Matbematum Profepr, idem thema quam erudtttßme
pertraäavit. Horum itaqae Scriptorum ope commodior multo hodie, quam oltm, &
brevior patet via ad cognitionem natura Animantium, ßngularium illarum froprietatum,
qm à Deo ipfis inditi rerum Divtnarum, if moralium, ßgnaprabent.
Idem (f verum eß de Vegetantibus, Herbis, altisque Plantis, quas Terra proferì facunditatem
fuam ab aßris naäa. Brevem hujusce materici conjpeäum daturi, hinis eam capitihus
comprehendemus: neque tarnen de cujusUbet generis (f fpeciei fubdivißonibus, aut de forum,
fruäuum , (ÍC. anatome qmdquam h)c addemus , cognita fupponentes eximia illa inventa,
quibus hoc avo locupletata eß Botanice.
Caput primum omnia comfleäetur Telluris, arborumque germina, edulia. Hominis, €5°
Brutorum, in pabulum creata. Alterum ßßet, quidquid fragili, plurimtsque morhis obnoxio,
carpari curando, tanquam remedium infervit. Interim nec mcongruum foret, frions c/^itis
materiem hac quoque referre ; fiquidem vel minima qudibet herbula, edulis, vi roborandi polleat,
qua corpus a morbis defendi, , niß penitus in integrum refiitui, faltem aliquà ratione
fublevari potefl. Nos tarnen vulgo receptam potius fequemur dtvißonem.
Novimus, cunáis in Regionibus, quatenus ferace Terrà gaudent, vegetantia crefcere, in ufus
Hommum Brutorumque nata. lertiliores eqmdem funt, qua calidiore fub climate jacent :
attamenin genere nulla datur, qua plantas baud proférât, (S tales qmdem, qua ipß fili propria,
&f peculiares, non ubique, fed certis tantum lacis, pro fitùs coeli diverfitate, reperiuntur'
Variant autem Triant a tnter fe forma, proprietatibus, virtutibus, ufu, ©'c.,- dißinguuntur
ettam in ciaf es, genera, fpecies; unde m integra hodte fyflemata coaRa funt, quotquot
innotuere: mdlatenus enim dubitandum efl, quin numerus ineognitarum longe major ßt
cognitarum numero,- faltem quoad vires. Dantur eqaidem, qua certas quasdam, ut ajunt,
ßgnaturas, ^ tnßgnia, pra fe ferunt, e quibus de virtute qmdquam hartolari pojfe vi demur ;
at tarnen baud quaquam eo haâenus pervenit Botanice, certi ut aliquid ßc determinari que at : licet
revera admodum bodie floreat difciplina Botanica, &' novis quotidte incrementis augeatur.
Not at u dimum eß. Herb as Floresque reperiri, quorum ahi capitis, alii oculorum aurium,
ahi dent tum, alti lingua, manuum alti ¿f pedum, cordis, hepatis, pulmonum, veßca, renum,
mufcularum, ifc. formam amulantur.
Int trim virtutes Plant arum intrinfeca externo habitui multum antecellunt. Illarum enim ß
per^
P R i E F A T I O AUTHORIS.
ptrfeBa nobis cognitio foret, in dies profeffo magis magisque detegeremus, quod vel per prata viridantia
,vel per ipfas etiam communes vias ¡ambulando, fragrantia Balfama, Olea, Sales,
qua in berbis recondita inde educi queunt, pedibus premamus, naflrisque decerpenda manibus
fpoute occurrant, quacunque vita fana confervanda, morbisque abigendis, apta nata funt. Ne
' ' ^ ' ) - - '1. . r . ! cjue railices in Ofpcinas Pharmaceuticas recipiuntur.
Praterea exóticas Plantas Aromata : indigenarum certi copia datur maxima, e quibus Ef~
fentias, ut vacant, if Spiritus, Ars elicit. Supremus Condi tor fari cuilibet non peculiarem duntaxat
formam, propriasque colores, vifu jucundos ; fedßngularcs etiam fapores, adores, aliasque
dates, reliquis fenfuum organis aßciendis, Cor dique, dum languefcit, confortando idóneas,
mira varietat e impertivit. Pianta quavis buie illive ufui accammadata eß, fuoque bine etiam-.
nomine, (f vi fuà fingulari, gaudet. Foliis non eadem ineß virtus, quaßoribus; bi ahà
rurfum pollent facúltate, quam fruäus , femina, & radices. Nec cortices if putamina fuo
carent ufu; fed vel núcleos fape ipfas viribus fuperant. Qua quidem omnia luculentis demonßrari
fpecimimbus pojfent ; nifi Autbarum plurimi id iam ante nos egijfent, if experientia quotidiana
idem abunde daceret.
Ipfa etiam ligna Natura loquuntur potentiam, fummique Canditoris perfeäitudines nunquam
fatis depradicandas. Eßccifßmo if aridißmo fape Ugno faluberrima eliciuntur Aqua, Spiritus vi
Balfamicà ditiß'imi ,Olea fimilia, if Sales. Medicus if Cbirurgus plus quam florem atatis fua
bisce omnibus dißinäe cognofcendis impendat necejfe eß; quo annis demum increfcentibus medicamenta,
cuique morbo accammadata, ex amphßma bujus Univerfi viridario feligere fciat, if prafcribere:
Summus enim Arcbiater amnem banc capiam ipß commißt. Deum qui btc quant,
Deum inveniet, if fapientißmum quidem, at que inexbaußa bonitate omnia fußentantem, qui,
ab orbe condita in bunc usque diem, bumani generis cur am plus quam patemam gerere nan dediefi.
Mens certe, ßupendis bisce Dei operibus intenta, fatiari nequit.
iß radices, arborumprecipue, effodimus, ha ipfa rurfum, prater alios ßnes, tellurisßmulßrmitudini
inferviunt, if ßbriUis ßis, laxioribusque vaßs, fuccos, roris, pluvia, ahorumque
inßuxuum ape, una cum SpiritU Catholico, omnis vita atque vigoris autbore,
primum telluri mandatos, attrabunt; ut Planta ßc accrefcat, ramusque quilibet if folia debitamßbi
nutrimenti partem in fui confervationem obtineant, eo usque, donee ad praßnitum perfeäitudinis
terminum,pra fua quodlibet fpecie, pervenerit vegetans: prout in fruäuum anatome
expoßiimus.
Ad int egumeni a arbarum, carticesque, fi aculas canvertimus, eos equidem utplurìmum, ßriÛiore
fua compagine, text ih baud eße abfmiles, gummofoque, aut reßnofa quaßpulmento roboratos
camperiemus. Veßimenti ergo vice funguntur ad truncum, ramosque, defendendos, ne ab
immodici caloris, frigaris, ficcitatis, bumiditatisve, exceßt quid noxa copiant. Ut vero if
ipfa bac veßis incorrupta externis queat injuriis reßßere, quot annts, Verno tempore, novo e a
animatur bumorum circuitu, qui contußs fauciatisque ejus partibus medetur, detriment a reßaurat,
debilitata ßrmat, ßmulque e trunco ramisque germina, folia, ßores, fruäusque, pratrudit.
Faha verá qui cantemplatur, bis videbit aßum temper ari, nimisque fubitam probiberi partium
ßuidarum perjpirationem; quin if arceri nocituram a'éris, roris, pluviaque bumiditatem immodicam,
ne ßores fruäusque tenelh inde ladantur. /Eque igitur frigaris nimii, quam enormi s aßus,
injuriis ea reßßunt : praterquam, quad if ßngulare concilient virente cama ornamentum
tam ramis, quam tati arbori, qua bacce defiituta vefie, nudata quafi bracbia, calvumifue verticem
protendens, injucundam mortis imaginem reprafentat : prout byemah tempore abunde pate t.
Quantum denique ad femina, fruäusque Vegetantium: fuum cuilibet Pianta femen efl, fuus
cuivis femini loculus, pro varia indole if forma feminis varius, fpbaricus, oblongus, trigonus.,
quadrangulus. Exaäa ubique viget praportio, cujus in admirationem abripiuntur vel confumffimi
etiam fcientia Botanica cultores.
Eximius ilk Natura Mjfta Wilhelmus Derham, in Pbyftcà Sacra pag. 4 4 5 , feduÌò
notât, quantopere fallici ta ßt Natura de prapagatione if confervatione oyyìTììs çsnçris Plantarunv.
* • • p«»