Ï 7 6 R E R U M NATURALIUM
Alt iîlis Homo manibus. Ñeque tarnen binis illa foraminibus, uti icones plurimx rcprxícntant, iêd uno
dun tax at pervia eft : & certe apertura duplex impedimento foret rerum coiitredationi & ingcftioni in os.
Dedic Conditoriàpicntiflìmus bisce Animal ibusinl trumentum iingularejCjuofuum caperealimentum polTent;
fiquidcm maximi, graviffimique iplorum dences obftenc, auo minus ore illa fuo de terrà cibum cjueanc
fumere. Animalculum bocce infignes iamdum rigidasque rert aures, in adulcioribus quidem ob enorme
pondus deorfum péndulas. Lingua: pars quxdam ipfi ex ore prominct. Tigno, quod illa iàtis longa fit
nísce Animanribus, nee adeò profunde in fíiucibus bxreat, uti cum JoniHiono alii perperam dixerc.
Maxilla inferior parva eft, paucaque carne, uti in Porcis, obdudta. In oris parte fupernâ rotundum pater
toramen, per quod dentes maximi fuperiores leie penetrant, cxcreicentes tunc, quando fugete deífnit
pullus. Bina Elephantes ubera habent, papiUis inftruâra, Equinis fmiiiia: neque tamen nifi unum íaltem
pro vice fcccum fimul in utero geftant, qui exclufus ubera matris per bienne fpatium fugit, dein vero
ob excreícentes binos dcntes fupenores ab hoc negotio impeditur. En iterum heic evidentiífimum Providentia
fummi Creatoris documentum!
Truncus corporis hujusce foetus, & femora, pedesque, groíTa funt & rudia. Pedes bini antici quiñis
digicis, brevibus , iniqualibus, poílici vero quaternis tantum terminantur, obtufique quodammodo
íubtus craílillimo callo, cui inter currcndura innituntur, inftrudi funt. Cauda longa in acumen tenue
convergic, inftar caudar excoriatx Agnorum. Senioribus groiTi, fibroiique, tenaces admodum, pili
c cauda' extremo prodeunt^ cujusmodi caudas aliquot noftro in muico aíTervamus.
Ica Dei Mirabilia in ufum Hominis ubique eluceícunt. Confiderà íaltem, quanti ex dentibus Elephantinis
in Hominem frudtus redundent J D u m milleni artifices concinna eorum prxparatione, in ornatum
& deleflationem aliorum, panem lucrantur. Omnes certe Creatura, magna:, parvx, cicures,
indomita:, terreftres, ôc aquat icx. Hominis deftinats funt ufiii & dominio.
ISJ^um. 2, Abortus foemininus ^thiopis, ex Curajfoa.
Semeftris ille eft , & liq uore conditus, nobis ab Amico ex Curaiïoâ transmiíTus câ, quâ hic viíiii exponitur,
forma. Perfecfti infantis membris gaudet omnibus, .^chiopum Americanorum liberis latus
: g lobofum, ipfoque iam in
i tune inftrufta fune, & fat
. ^ , . ^ —-ie, manibus, gequbus, ôc
pedibus, c^ux tum adhuc albicantia paulo poft nigra ev^dunt. Variis animantibus exoticis & rarioribus
exhibendis dum operam damus, de Homine equidem fimul agere animum non induximus ; at abortum
faltem huncce ^diiopis, quum omnibus numeris abfolutus fit, prxgreiTo Elephant: inedito fubjungere
A n a l o g i c gratia voluimus, ulteriorcm interim ejus defcriptionem non daturi : de ^ thiopum enim oeconomiâ,
propagatione, partu, &c. fans adtum eft ab Itineratoribus.
Num. 5. En binos hie Agnellos, primo in principio incrementi conftitutos, à lanione nobis, tanquam
rari quid, oblatos, quos ideò Öc aíFervamusl Matrice difleitâ foetus hosce binos membranacea
cuidam
handt. In deze fnuit is i
lyk men in vcrfchcide afbceldingen
indien 'er twee openingen in waren, zou het hcn in 'c aanvatten,
en icc naar hunnen befc te brengcn, hinderen. Dewyl de
grore e
voedfcl
e landen hcn hinderlyk zyn, zo dat zy eecn Ipyze
' in den grondt kunncn ophalen, heett de afw.yren
byzonder inftrument verleent, om hun
c bekomen.
He: tegenwoordig diertje hecft reets groie en opftaande 00-
ren, die anders, door hunne zwaarte, by de oude djcren nederwaarts
hangen. De tong hangt het zelve een ftuk Weegs uit den
bek, hec welk doedt denken, dat deze dieren lang van tonge
^ n , en dat de zelve hen niet diep achter in de keel zit, gelyk
'jonfihon^ en anderen, kwalyk zcggen. Her onder-kakebeen is
klein, met weinig vlcefch daar over hcen, gelyk aan de varkensj
cnboven in den Sek is eene ronde opening,daar de grote bovcntandcn
door groejen, als zy niet meer zuigen. Zy hebben iwee
borilen, met tepels, als de paarden, en brcngen teffens maar een
jong voorc, dat twee jaren de borllen van de moeder zuigt, na
verloop van welken tydt de twee boven-tanden uitgroejen, en
hec zuigen verbiedcn. Hier in ztet men 00k de voorzienigheit
van den groten Schepper klaarblykelyk cn verwonderlyk.
De romp van dczen kleinen Olifant is plomp en dik, als mcde
de benen en poten, waar van de twee voorftc met vyf onge-
Ivke körte tcencn, cn de achterile maar met vier voorzien zyn,
de welke rondom de llompe poten, van onderen met geheel dik
eelt begroeit, zitten, daar zy op lopen. De Ilaart is lan
loopt dun en piintig toe, gelyk die derjonge fchapen, als .
huidt is afgeftroopt. Als de Olifänten oud worden, groejen \
dikke dradige haairen uit het einde van hunnen ftaart, die hcel
froFen taai zyn,gelyk wy zelf verfcheide van die (harten in ons
'abiiict hebben.
Men ziet alzo Gods wonderen in alles uitblinken tot nuc cn
dienll van den Menlch. Als men, by voorbeeldt, cens let op
de Olifants-tanden, en op 't nut, dat de zelve al aan de wcreldc
tocbrcngen, alzo velc duizenden van menTcben door he: künftig
bearbeiden van de zelve, tot fieraadt en vermaak van anderen,
hun onderhoudt vinden. En dus zyn alle fchepfelen, zo
grote als kleine, wilde en tamme, op 't landt cn in 't water Icvende,
den Mcnfche tot zyn gebruik gegevcn, cn om over de
zelve te heerlchcn.
Num. 2. 'Een onnjoUragm Negers htndtje nian
Curaçao, zynde een meisje.
Het is een kindtje of miskraam van zes maanden, dat ons van
een gocden vriendt van Curaçao is toegezonden, zcer wel in ecu
vlefch me: liquor bewaart, gelyk het in dit Tafcreel wordt vertoont.
Het heeft de volkome gedaante en alle de Icdcmaten van
een volmaakt en vclwaiTen kindt. De kindercn der Weft-Indifche
Negers hebben gemcenlyk een brede, ingcdogen, cn platte
neus, met grote gaten. Hun hoofdt is rond, en, als zy tcr
wcreldt komen, reets met kort, zwart, haair begroeit, als mcde
de wenkbraauwen, welker haair rosachtig is, Voorts is de
ganlchc huidt der jong-geborene Negertjes en Negcrinnetjes
zwartachtig, behalvcn hunnc cronic, banden, knien, en voeten,
welke by hunne geboorte nog wit zyn, maar kort daar na
mcde veranderen en zwart worden. Ons oogmerk is niet geweeft,
terwyl wy allerhande vremde en feldzame dieren vertonen,
00k van menfchen tc handclenj maar alzo dit kindtje een
jibortus is van een Zwarte, of Neger, cn in een zcer volkomen
ftaat wordt gevondcn, hebben wy de afbeclding dnar van by die
van den voorgaandcn ongeboren Oliftnt geplaatft, zonder eene
verder befchryving daar van tc maken, dewyl door de Reizebcfchryvcrs,
en anderen, al genoeg van de Zwarten, hunnc voorttc
linge, barinee, enz. is gefchreven.
Num. }, Wy vertonen hier twee jongc lammertjes in de
cerftc beginfclen van hünnen wasdom cn groejinge, zynde ons
van een vTeefchhouwer als een rariteit gezonden , daar het on*
oolc voor dient. Na dat wy de broeimoedcr haddcn geopent,
voûdea
T H E S A U R U S . 1 - 7
cuidam veficula;, liquore pellucido repletíc, incluios deprchendinms : liquorem vocant cryftallinum rudimenti
foetus fuccum, de quo D. Ruyfchius quondam egit accuratifl Placent^ funes umbilicales.
Animalculorum umbilicis infixi, debitum hue adferunt nutrimentum. Placenta ovi Anferini ^quabat
magnitudinem, &: à nobis inverià, quo interna conipici queat ejus fubftancia, oftcndit glandulas plurimas,
fui generis, admodum ipongioiàs, fuis alligatas tunicis. Lanio, cui donum hocce debemus, referebat
nobis, foetus hosce nonnifi íex hebdomadum eífe, matremque in ovili fuiííe imprargnatam. Afíervamus
eos, ípiritu conditos, in phialâ, ex funiculis fuis umbilicalibus pendentes, partibus omnibus
membrisque fecundum naturam dispofitis inftru¿tos, fie, ut vel coftulx eiiam, nervi, & vafa iànguinea
in ipfis dare queant conípici.
N u m . 4« Forcellus Americanus, nondum natus.
Cauda caret: cxterum & formam, & membra rehqua prorfus, uti indigeni noftri porci, getit. Adeo
vero per totum orbem nota eft Porcorum familia, ut prolixiore non egeat defcriptione.
Num. j. Ruffulum hìc Murem exhibeo, ex America mihi miflum, captum, diileótumque, antequam
catulos fuos excluièrat : iìiis hi membranis adhuc inclufi, una cum inteftinis, ex abdomine propendent.
Catulorum finguli peculiari inhxrent tunicx, & , uti ova ièrpentum, inter íe colligati iunt.
Quin & pro quolibet eorum papilla è ventre matris, utrinque quadrigemina, extuberat, ut editis in luc
em prxfto fit pabulum necelfarium. Murium hxc ipecies curto craflbque gaudec capite, graiidibus,
latéque patulis auriculis. Cxtera cum noftratibus conveniunt.
N u m . 6. Mus Americanus J mafculus, pilis dilute Jpadiceis 'ueßitus.
Beftiola hxc, in muicipulam fubrepens, filo, quod plumbeam introitûs valvam fuftentabat, adeiò,'
hanc delabi faciens, iè ipüm fie inclufit: incluía dein rurfus iè expedite tentans, plumbo denticulis fuis
perroíb, incauta caput per foramen emifit, antequam hoc adeo amplum erat, ut & corporis truncum
transmittereti ita, dum nec capitulum c foramine retrahi poterat, ftrangulata tandem interiit, nobisque,
uti hîc xri incifa fifticur, transmilfa eft. Sic bruta íE^ue, ac Hominum nonnulli, prx metu in perverias
vetitasque vias abrepta, propria demum imprudentia feiê illaqueant, 6c miferc vitam perdunt.
Fig. I. Lit. A. Elephantis nondum nad abíciíTum fiftit umbilicalem funiculum.
— z. Lit. BB. Funiculi umbilicales funt binorum agnellorum, nondum editorum, abdomine non nifi
expanfione quadanì membranacea hucusque veftito.
Lit. C C . Secundinarum iuperficiei internx tunicas exliibent.
Lit. D D . Glandulx iûnt, quibus tunicx adhxrent.
— 3. Lit. E. Umbilicus & foetus ^thiopis.
Lit. F. Ejus Vulva.
— 4. Lit. G. Funiculus Umbilicalis Porcelli nondum nati, curte refciíTus.
— 5. Lit. H H. Inediti funt mures, fècundinarum adhuc in membranis hxrentes.
Lit. L
vonden wy deze twee kleine diertjes in een dun vUezig blaasje,
met klaar of beider vocht aangevult, het welk het &iftalljTic
vocht wordt genoemt van de beginfclen der vrucht, door wylen
Dr. Rayfch duidelyk cn uitvoerig befchreven. De navelftrengcn
van het moertje, ofdc nageboorte, zitten va(t aan de navel der
kleine bceftjes, en zy onttangcn door de zelve hun voedfel. Dit
moertje was zo groot als een ganzcn-ci, en wy hebben het binncnftc
daar van naar buiten g^eert, om de veclvuldige klieren,
die in haar foort zeer fponsachtig zyn, en met hare vliezcn zyn
vaftgehecht, aan te wyzen. De vlcefchhouwcr, die ons deze
jonge lammertjes hceft toegezonden, zeidc, dat zy eene vrucht
van maar zes wcken oud waren, en dat hunne moeder in de
fchaapskooi bevrucht was geworden. Wy bewarcn de zelve in
cen glas met/««pr, hangende beide aan de navclftrcngetjes, en
zynde alle de delen en natuurlyke Icdcmaten duidelyk iaar aan te
erkennen, zelfs hunne ribbetjcs, zenuwen, cn bloedadertjcs.
Num. 4. Oiigehoren iVeß-Indifch Varkentje.
Het zelve is zonder Ihart: verder hceft het alle de leden, nevens
de volkome gedaante, uls onze inlandfchc varkcntics,zo dat
het gccn verder bcfchryving van noden hecft, zynde de varkens
de ganlchc wercldc door genoeg bckend.
Num. f. Wy vertonen hier een roodhaairige Muis, welke
ons medeuitdeWcll-lndienisficzondcn, zynde gevangcn cn geopent
voor dat zy hare jongen iïccft geworpen, die nog in hunne
vliezcn beflotcn zyn, en, nevens het gedarmtc, uit den buik
hangen, leder jongctje is in een byzonder vlies bcfloten, hangei
n malka'nder uls de eieren der Vipcrflangen: ook is v
der jongctje een tcpel längs den buik (te wetcn aan elke zydc
er tepcTtjes) cefchilt '
met grote en breed uitgebreide ooren. Voor het overige komen
zy in alles met onze inkndlchc overeen.
Num. 6. iVeß-Indi/che Muis, zynde een mannetje.
Het is licht bruin van haair. Na dat het zelve in een val was
gelopen, en den draadt van het loot, dat den ingang van de zelve
fluit, hadt afgcgeten, deedt hec 't loot nedcrvalien, en wierdt
dus gevangen. Het muisje zocht cene uitvlucht door het loot
met zyne tanden door te knagcn, en ftak het hoofdt vervolgens
daar doorjmaar het gat onbedachcelyk te klein gemaakt hebbende,
kon de romp niet volgcn; en alzo hec dierzyn hoofdt ook
niec weder uit het gat kon krygcn, moeft hec Iterven, gelyk
het, overgezonden zynde, hier in piaat vcrtoont wordc. Zo
ziec men de onbcdachtzaamheit, door te grote vrczc, zo wel
aan de dieren, als aan zommige menfchen, die, verkeerde en
verbodcne wegen inilaande, zieh zelf ten laatfteo verftrikkcn,
cn dus elendig om 'c leven komen.
Fig. i , let. A is de afgefneden navclftrcng van dezcn ongcboren
Olifant.
— let. BB zyn de navelftrengcn van de twee ongcborenc
lammertjes, wier buik nog niet gcflotcn, maar in
een vliezige huidc verbrcid is.
• let. C C vertonen de vliezcn van de nageboorte binntnlet.
D D zyn de klieren daar de vliezen aan gehechc
j , let. E^is de navel van het Negers kindtje.
let. F is de vulva.
— 4, let. G is de navclftrcng van hei ongcboren varken, die
kort is afgefneden.
— f, let. H H zyn de ongeborene muisjes, hangende nog in
hunne vliezen van de nageboorte.
Y y Fig.