weten, pagamentz) herkompst, so schijnet dattseltiige nyet dan tot kleyner
sylueren munten, den Van' Aken tho degelixschen affscheit ader gebruick noe-
digh, u getagen koust werden; alzoe, dat der slach van golde munt vuijt krafft
des priuilegii den van Aken nyet en sold geboeren ; oick, dat het ander sijluer
gelt nergens anders sold vuytgegefen werden dan in den gebieden der van
AVfin off der van Nymegen; ende des tboe meer, da t, wanneer der keyser
ener stat macht geefft tho munten, dat die macht schijnt begnautt vnd vmb-
tagen toe syn tot vuytspildongh - vnd gebruick des geltz in der stat gebiedt
alleen. Dairomme dat Bartholus nyet ungeschickt geleert, wanneer steden,
vuyt tolatongh des keisers / munten Vp sekeren gehalt vnd werdirongh, dat
anderen van ennigen anderer sta t, die oick munt, nijet gehalden sijn, sulcken
gelt to vntfangen; het weer dan, dat der keiser der stat gegeven hedt, dat
sy eyn gemeyn munt mocht doen slaen, die allerwegen int gemeijn vuijtge-
gefen soldt moegen werden. Vnd woe waell schijnen solde, flytseluige den
gebruick des priuilegii in beengongh toe dringhen, euer gruntlicher erwegent,
soe sali klair erfonden werden, die reedt des rechten dem wederspuell (1)
geneicht vnd den van Nijmegen meer günstig toe sijn; het sij dan , dat des
waerdtz pagamentz eygen beteykenongh, off aen syne onuermessicheit off den
bewertten (2) gebruick (wesende der toefelliger vnsekerheit beste vuytlegger-
sche) willen aenschouwen. Want dat waerdt pagament vyt syner rechter beteykenongh
vnd a e rt, bedudet - alle datgene, dat tot betalongh beqweem is ,
het sy dan in golt off in syluer gelegen; vnd woe waell hudiges daechs in
voelen plaetzen pagament, vuyt gemeynen gebruick, voir sylueren munt geno-
men wurdt, soe is doch tseluige alzoe allenthalffen nyet bewert; vnd ist nyet
bewyslich ader vermoedtlich, da t, by tyden des keisers Frederici, alzoe gehalden
sy worden; vnd die werdicheit der stat van Aken, van den keiser soe
hoich gepresen, vnd toeneygongh des keisers tot derseluiger stat , kunnen sulcken
vmtagen ader engen vuytleggongh nyet lyden. Buer want der keiser
indem priuilegio gebruickt die wairden van ouerfloediger beteykenongh, vmb
(1) wederspuell] Wederspel, tegenovergestelde.
(2) bewertten] Bewaard, sinds lang algemeen aangenomen.
den van Aken toe geuen gewalt vnd volckomen macht pagament toe ordenen,
alzoe als der stat nöedich vnd dijnstlich sali duncken, soe schynt dat sij nae
oeren gefallen vnd willen tot profyt der gemeijnten sullen gelt moegen munten,
vnd, Wat sy beuelen gemunt toe werden, dat tselue (alle wederspraick verwer-
pende) alzoe vnderhalden werde; want die wairden volckomen macht een groote
thoeneygöngh und günstige meijnongh des verleners des priuilegii infuren vnd
eyn gemeyne vuytstreckende verlenungh bewyesen; oirsaicken, dat het wandt
volckomen die krafft, aert vnd verstandt hefft vnd beteykent idt ghene, dat
volmackt vnd in allen synen glederen besteet, dem oick nijet meer toe gedain
kan worden', alzoe, dattes dair voir eracht behoert tho werden, alss off allerhandt
slach vnd vijtgeuongh van munten , int gemeijn vnd oeuerall, verleent vnd ge-
gefen sij. Wairin off ennige dunckerheit van aenfanck geweest, sold es doch
durch nafolgende vnderhaldungh ader gebruick vpgenomen vnd ve claert sijn;.
want, in verfolgh desseluigen, vyt krafft des privilegii,. syn die van Aken, vnd
bouen all die van Nymegen, mitten gebruick van golde ende sylueren munt toe
slaen, etliche hondert jairen in possessiön geweest ; so ist geen twyuell, het
moet in nafolgenden tijden alzo oick vnderhalden werden, het sy dan dat sulcken
recht van .aenfanck geboert, off dat aen denseluigen ennich twijuell gewest, off
d a t, durch wideren gebruick vnd vnderhaldungh, tseluige dair nhae verbreit
toe syn gesacht wurdt. Want, tott erclerongh vnd verbreijdongh eenes priuilegii
nyet meer erfordert en wurdt dan die tyt van thien jairen; woe waell
sunst, sunder voirgainden priuilegio ader titull off richtiger aenfanck, ene
■ oeueralde verjarongh vnd ouerdechtliche gehoechnis tot verkrygongh sulcher
regalien van noeden is. Vnd gelyck mit mijnner moey (1) geschieden kann,
dat ener, der yetwes den anderen schuldich is, denseluigen lichtlicheringrooter
schulden feit, dan eyn ander, der van aenfanck nijet schuldich, soe kan mit
voirgainden priuilegio die vermerderongh der Tegalien lichtlicher verbreijt werden
, dan off dieseluige durch der prescription sunder priuilegio ader titull erhalten
werenn. Vnd gelyck ener syn priuilegio gebruickende is den tyt van
thien jairen, engh begnaut (2 ), dat derseluich, nha vmganck der thien jairen,
(1) mijnner moey]. Minder moeite.
(2) engh begnaut] Binnen enge grenzen bepaald.