(OHift.du
Lutheran.
parMaim-
bourg
Tom I.
P*§- 79-
worden, en dat hy meer verplicht was
God te gehoorzaamen dan alle ( i ) Vorften
der aarde. Met ongemeene vreugde
wierdt de Leeraar, die omtrent een jaar
te Wartburg gezeten hadt, van de zynen
ontfangen,en het is ter gedachtenisfe v an -
deeze terugkoomfte, dat de volgende
penning gemaakt is.
(1) D.S
Güldene
und filber-
Bc Ehren
Gedachtnifz.
M.
Lutheri,
dufchChr.
Juncker
pag. 64.
Schoon zyn afbeeldfel door den langen baard en ongewooneh toeftel, wandt hy hadt geduurende
zyn verblyf te Wartburg, hec v/elke hy zyn Pathmos noemde , zyn hair laaten
groeijen, ruiters kleeding en den naam van (2 ) Jonker Georg aangenoomen, onkenbaar
fchynt, echter vindtmen zulks door dic omfchrift verklaard ;
D o c t o r M A R T I N Ü S L U T H E R U S R E V E R S U S E X
P A T H iM O , A N N O 1^22.
DE L E E R A A R MA R T TN LUTHER U I T PATHMOS
WE D ER G E K E E R D , IN T J A A R i fzz.
De keerzyde, die niet dan letters draagt ,
verftooken geweeft i s , in dit tyddicht ;
toont ons het jaar, en om welke reden hy
A RHENO P R O P E R A N S C a p I t V r , B ENE C o N S C I a
p a t h M I
t e C t a p a p a e f V g I e n s r e t I a s t r V C t a P e t I t .
ME T HAA S T FAN DEN R I N FOO R T TR EK K ENDE WO RDT HT
G E L IG T , F L I E D E N D E DE GESPANNE NE T T EN FAN DEN
PAUS R E I S T HT NAA R DE F E R B L T F P L A A T S FAN
HE T HEM BEWUSTE PATHMOS.
Luther dus wedergekecrd zynde be-
ftrafte het ongevoegelyke gedrag yan
(3)»}" Carlftad (3 ) in ’t openbaar, en be-
par Maim-vondt zich eindelyk door de nieuwig-
T?m. I. van dien Leeraar dagelyks in
paE.81. zooveele moeijelykheden bedraaid, dat
h y , om zich van deeze onruft te ontflaan
, hem zoo ernftig vervolgde, dat
Carlftad gedwongen wierdt eerft Wittenberg
en vervolgens het gebied des
Keurvorften van Sakfen te verlaaten.
Naauwlyks hadt Luther deeze zwaarig-
heid van den hals gefchooven, o f daar
openbaarden zich verfcheidene anderen.
(i)Hift.du
Lutheran.
iarMaira-
ourg
Tom. I.
Lutheran,
par Maimtog
van Sakfen ( i ) en de Hertog van
Beijere ftelden zich uit al hun vermoogen
tegen deeze vertaaling, doende
door hunne bevelen de overzetting van
het nieuwe Verbond verbranden, en
op zwaare boete aan hunne Onderdaanen
gebieden , van alle afdrukken,
dieze magtig waren , aan de hiertoe
geftelde Amptenaaren ter hand te ftellen.
Dees handel verbitterde den Leeraar
en zyne Geloofsgenooten, en fclieurde
de wonde der Kerke wyder open;
wandt Luther vermaande hierop elk-
een zoodaanige bevelen, als naadeelig
nan ’t Kriftelyke Geloof, niet te gehoorzaamen.
Ja hy ontwierp federt
eene Ichikking, die hy doordreef, omtrent
de goederen der Kerke , begeerende
dat naa’t uitrooijen der Bisfchoppen
, Abten (2 ) en Monniken, al de
inkoomften der Bisdommen , Abtdyen
en Kloofteren aan den V o r ft , onder
wiens gebied, o f aan de Gemccnfchap-
pen der Steden, daarze gelegen w'a-
le n , zouden behooren ; insgelyks dat
de KIoofters der Bedelorderen in Schoolen
voor de jeugd of in Gafthuizen
zouden veranderd worden, en dat de
inkoomften van die goederen tot onderhoud
van Leeraaren , Predikeren , 1 ,2 2
Beftierderen en Bedienaaren der Schoo-
len zouden ftrekken. Hierdoor kreeg
zyn aanhang grooten fteun, en liieldt
het veld, zelf tegen het yveren van Ferdinand
, welke het Stedehouderfchap
van zynen Broeder dcn Keizer bekleedde
, en in deeze hoedaanigheid den op-
gefchortenRyksdag te (3 ) Neurenberg
wederom aanhegtte , perfende de aldaar a Kdicr-,
verzaamelde Vorften en Stenden, zoo
ter uitvoeringe van’t befluit in de vergaderinge
van W orms genoomen , als
van de bulle, die Paus Leo de Tiende
tegen Luther uitgeblikfemd hadt ; ook
deedt hy den zesentwintigften van
Slagtmaand in ’t Hertogdom Wirtenberg
, dat hy toen beftierde, en in andere
zyner onderworpene Landen een
ftreng gebod (4 ) uitgaan, door hetWSiei*.
welke hy beval de Pauslyke weeten iikm V
firiktelyk te gehoorzaamen, beloovende
te gelyk zekeren loon voor die de over- 7s.
treeders zonden aanbrcngen. Op hec
verkondigen deezer bevelen, en in op-
zigt van ’s Stedehouders vlyt omtrent de
zaaken des Ryk s , o f wegens het voeren
van den Ryksftandaard , vinde ik den
eerften der naaftvolgende twee penningen
gemaakt.
inzonderheid om het in ’t licht geeven
van een gedeelte zyner Duitfche Over-
zettinge des Bybels,die,hoewel van zyne
tegenftreeveren (4 ) voor ongetrouw, (alHiH.Ja
vervalfcht en fchaadelyk uitgckreeten , p a r 'S
echter om haaren befchaafdcn ftyl met
zooveel greetigheid van eenen ieder pag-St.
ontfangen en geleezen wierdt, dat de
zelve, zoo ’t veelen toefcheen, niet
weinig tot de Hervorming der Kerke
heeft geholpen. Des Hieronimus Em-
fer de zclve niet alleen met de penne
beftreedt, maar verfcheidene Vorften,
als de Hertog Ferdinand, Georg Hertog
i. Hec afbeeldfel van den Aardshertog Ferdinand vertoont zich in ’t volle harnas te paerd,
met de Aardshertoglyke Kroone op den Helm , en den Standaard des Ryks in de hand, op
de voorzyde ; wandt Ferdinand was als Hertog van VVirtemberg te gelyk Standaarddraager
Ss I des
I*
»
%